به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ آیین رونمایی از نخستین شماره فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان امروز (21 بهمن‌ماه) با حضور سیدعلی کاشفی‌خوانساری، سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان، سپیده خلیلی، نویسنده و عضو هیأت علمی فصلنامه، محمدعلی شامانی، پیشکسوت مطبوعات و عضو هیأت علمی فصلنامه، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، عضو هیأت علمی فصلنامه، نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک و نوجوان، عبدالعظیم فریدون، رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان و جمعی از نویسندگان و مترجمان حوزه کودک و نوجوان در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.
رواج کتاب‌های سیاه، نگران‌کننده است
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، عضو هیأت علمی فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان در این نشست اظهار کرد: همه ما از مظلومیت کودکان حرف می‌زنیم اما در عمل هیچ هستیم. یکی از معضلات در عرصه نشر کودک و نوجوان، دسترسی آسان کودکان و نوجوان به کتاب‌های نامناسب و رواج کتاب‌های سیاه است؛ این موضوع که اغلب نیز متأسفانه توسط ناشران معتبر و موفق محقق می‌شود، نگران‌کننده است.
این عضو هیأت علمی فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان افزود: متأسفانه جامعه ما به‌گونه‌ای است که با یک بسم‌الله صفحه نخست کتاب و یا مشخص نبودن موی کسی در تصویر کتاب، راضی می‌شود در حالی که ترویج خشونت بسیار خطرناک‌تر از مشخص بودن موی کسی در تصویر کتاب است.
وی ادامه داد: امیدوارم فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان بتواند حقوق فرزندان مظلوم را که دلشان به بزرگترهایشان خوش است، ادا کند. یادمان نرود که این گروه سنی بیش از هر چیز دیگری به نگاه سالم و آرامش نیاز دارند.
تاریخچه پژوهشنامه های نقد از زبان سردبیرفصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان
سیدعلی کاشفی‌خوانساری در بخش دیگری از این مراسم، اظهار کرد: انتشار فصلنامه‌ها و نشریات تئوری درباره کتاب و ادبیات کودک و نوجوان از دهه 30 آغاز شد. نخستین نشریه تئوری که درباره کتاب کودک و نوجوان سراغ داریم، ویژه‌نامه «سپیده فردا» است که دانشسرای عالی و مقدماتی تربیت معلم امروزه، منتشر می‌کرد.
وی ادامه داد: پس از آن، در دهه 40 با تأسیس شورای کتاب کودک و نوجوان به مرور خبرنامه‌ها و فصلنامه های شورای کتاب کودک و نوجوان منتشر شدند. همزمان با فوت مرحوم بهرنگی، چند نشریه مانند «آرش» به کتاب کودک و نوجوان پرداختند. این اتفاق در نشریه «کتاب جمعه» نیز رُخ داد.
سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان افزود: در دهه 50 کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشار نشریات تخصصی در حوزه کتاب کودک و نوجوان را آغاز کرد. این نشریات در سال‌های قبل از انقلاب عبارت‌اند از «نسل نو» و «پویه». پس از انقلاب، انتشار نشریات تخصصی حوزه کتاب کودک و نوجوان سرعت و رونق بیشتری گرفت؛ به گونه‌ای که علاوه بر انتشار نشریات گذشته، با انتشار نشریات جدید در حوزه کتاب کودک و نوجوان مواجه شدیم که از آن میان می‌توان به نشریات «حاشیه» و «قلمرو ادبیات کودک و نوجوان» اشاره کرد.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان بیان کرد: در سال 1374 پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان منتشر شد. البته همه این نشریات به صورت گاهنامه، فصلنامه و دو فصلنامه منتشر می‌شدند تا این‌که در سال 1376 در دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی، در مؤسسه خانه کتاب نخستین ماهنامه نقد کتاب کودک و نوجوان با عنوان کتاب‌ماه کودک و نوجوان، متولد شد.
وی توضیح داد: این ماهنامه بیش از 15 سال منتشر شد و تا 200 شماره، انتشار یافت. این ماهنامه نقش و سهم عمده‌ای در توسعه و اشاعه نقد کتاب کودک و نوجوان داشت. پس از مدتی و با تغییر مدیریت مؤسسه خانه کتاب، تصمیم بر آن شد تا این کتاب‌ماه، به صورت فصلنامه منتشر شود.
کاشفی‌خوانساری با بیان این‌که انتشار ماهنامه فواید و برکاتی دارد که شاید به صورت فصلنامه محقق نشوند از طرفی، شاید ماهنامه نتواند از نظر غنای مطالب در حد فصلنامه عمل کند، گفت: در نهایت، پایان شهریور‌ماه امسال، نخستین شماره فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان را آماده انتشار داشتیم اما بنا به دلایلی، انتشار آن با تأخیر صورت گرفت. تا این‌که در بهمن‌ماه، نخستین و دومین شماره این فصلنامه را در یک مجلد منتشر کردیم و امروز شاهد رونمایی از آن هستیم.
سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان افزود: تعداد نشریاتی که با موضوع تئوری ادبیات کودک و نوجوان منتشر می‌شوند، زیاد نیست. در این زمینه به جز فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان، فصلنامه دیرپای پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، دوفصلنامه مطالعات ادبیات کودک و فصلنامه روشنان را داریم.
وی در پایان سخنانش، گفت: فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان نشریه نوپا و بی ادعایی است که همه امیدش این است که با همکاری دست‌اندرکاران و روزنامه‌نگاران کودک و نوجوان، بتواند نقش کاربردی در حوزه کتاب کودک و نوجوان ایفا کند. خودمان بهتر از هر کسی به اشکالات و خطاهایی که در این شماره از فصلنامه رُخ داده است، آگاهیم و امیدواریم در شماره‌های بعدی با نقص‌های کمتر به خدمتگزاری در این عرصه بپردازیم.
بخشی از فصلنامه به تحقیق درباره کتاب کودک و نوجوان اختصاص یابد
سپیده خلیلی، عضو هیأت علمی فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان از دیگر سخنرانان این مراسم بود، وی اظهار کرد: برای این‌که این فصلنامه به یک کتاب مرجع تبدیل شود باید در آن، یک بخش با عنوان تحقیقات درباره کتاب کودک و نوجوان اضافه شود. اگر تحقیقات به‌روز انجام گیرد بدون تردید این فصلنامه پویاتر خواهد شد.
وی اظهار کرد: متأسفانه در حوزه کودک و نوجوان، مجموعه داخلی شایسته‌ای به چشم نمی‌خورد؛ البته یک مجموعه با عنوان «حسنی» موجود است اما نمی‌تواند همه صفات مجموعه‌ها را دربرداشته باشد. آن‌چه به‌وفور دیده می‌شود، مجموعه‌های خارجی است؛ به عبارت دیگر در ایران تحقیقی در حوزه کتاب کودک و نوجوان صورت نگرفته است. معتقدم این فصلنامه جای مناسبی برای انعکاس نتایج این‌گونه تحقیقات است.
فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان به پاتوق گفت‌وگو درباره نیازهای کودکان تبدیل شود
از دیگر سخنرانان این مراسم می‌توان به محمد علی شامانی، پیشکسوت مطبوعات و عضو هیأت علمی فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان اشاره کرد. وی بیان کرد: بدون کودکان هیچ فردایی وجود ندارد و اگر جامعه به سمت کودکانش نرود و از آنها مراقبت نکند، باید در انتظار آینده هولناک باشد. یکی از این مراقبت‌ها، توجه به کتاب و ادبیات کودک و نوجوان است. متأسفانه امروزه کتاب‌های درسی وحشتناک هستند و لذت و رغبت خواندن ایجاد نمی‌کنند. امیدوارم فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان با نقد دقیق و علمی، راه را برای آینده باز کند.
شامانی با بیان این‌که اگر امروز می‌بینیم که جامعه با کتاب قهر است، ریشه در رفتار غلط جامعه دیروز دارد، گفت: باید پرسشگری را در جامعه رواج داد. فرصت نقد، فرصت پرسشگری است به شرط این‌که به جای نان قرض دادن، آثار را منصفانه به نقد بکشیم. به نظرم این فصلنامه از این منظر باید نیازهای کودکان را بگوید و یک فرصت همدلی ایجاد کند و پاتوقی باشد تا بنشینیم و درباره نیازهای کودکان گفت‌وگو کنیم.
مخاطب فصلنامه مشخص شود
نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک و نوجوان در بخش دیگر این نشست، اظهار کرد: باید مخاطب فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان مشخص شود تا بدانیم این اثر قرار است کجا برود، چگونه برود و چه تأثیری بگذارد.
وی عنوان کرد: اندیشه شورایی می‌گوید که داشت و نداشت باید در جامعه، کنار هم مطرح شوند. در مرحله‌ای نیستیم که نقدهای کوبنده و نداشت‌ها را مطرح کنیم؛ این‌ها بسیار خطرناک هستند. بنابراین، در خانواده شورا بیشتر داشت‌ها را بیان می‌کنیم.
دبیر شورای کتاب کودک و نوجوان با بیان این‌که خانواده ایرانی باید بداند که برای فرزندانش چه چیزی می‌خرد، افزود: خانواده شورایی با ممیزی مستقیم مخالف است؛ ما معتقدیم ممیزی باید به صورت غیرمستقیم صورت بگیرد. یعنی باید جامعه به‌گونه‌ای باشد که وقتی یک خانواده وارد یک نمایشگاه کتاب می‌شود، آن‌قدر آگاهی داشته باشد که بداند به سراغ کدام غرفه برود و کتاب مرغوب انتخاب کند.
انصاری ادامه داد: متأسفانه نشر ما در حصار غرب است. بنابراین، در فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان باید تحلیل‌های واقعی از نشر کتاب کودک و نوجوان غرب صورت بگیرد.
لزوم آسیب‌شناسی کتاب کودک، همزمان با نقد کتاب کودک
بخش دیگر این نشست به سخنان عبدالعظیم فریدون، رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان اختصاص یافت. وی عنوان کرد: شایسته است فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان در کنار نقد کتاب کودک و نوجوان، به آسیب‌شناسی کتاب کودک نیز بپردازد و مواردی مانند این‌که چرا کتاب خوب کمتر تولید می‌شود؟ و چرا فرزندانمان نسبت به گذشته کمتر کتاب می‌خوانند، تحلیل و بررسی کند.