به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ نشر ماهی کتابی جامع در مورد زندگی و اندیشه و فعالیت‌های کلنل محمدتقی پسیان را در قالب کتابی با عنوان «پسیان و ناسیونالیسم انقلابی در ایران» منتشر کرد.
این کتاب شامل سه بخش است. بخش نخست مقاله بلندی است از استفانی کرونین با عنوان «پسیان و ناسیونالیسم انقلابی در ایران» که توسط عبدالله کوثری ترجمه و در این کتاب قرار گرفته و در واقع بخش اصلی این کتاب را در حجمی بالغ بر ۱۰۰ صفحه در بر می‌گیرد.
پژوهشگری سر شناس در تحقیقات تاریخ معاصر ایران است که پیش از این از وی کتاب ارتش و تشکیل حکومت پهلوی در ایران ترجمه شده‌است. وی همچنین گوشه‌هایی از تاریخ مربوط به صنعت نفت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس را با تکیه بر اسناد آرشیو وزارت امور خارجه انگلیس بررسی کرده و روابط و زدوبندهای آشکار و پنهان مقامات امپراتوری انگلیس و شرکت نفت ایران و انگلیس را با رضاشاه پهلوی و برخی مقامات حکومتی ایران از ۱۹۰۵ تا ۱۹۴۱ تبیین نموده‌است.
کتاب «پسیان و ناسیونالیسم انقلابی در ایران» در بخش دوم از خود اما زندگی نامه ای خودنویس از کلنل پسیان را دربر می‌گیرد که در نشریه «ایران‌شهر» توسط حسین کاظم زاده و در برلین منتشر شده است. این نشریه در فاصله سال های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۶ شمسی در برلین منتشر می شده است.
بخش سوم از این کتاب نیز شامل مقاله ای است با ترجمه آبتین گلکار که به شرح تحصیل کلنل پسیان در آکادمی نظامی روسیه پرداخته است.
نشر ماهی این کتاب را ۱۴۴ صفحه و قیمت ۹ هزار تومان منتشر کرده است.
یادآوری می شود کلنل محمدتقی خان پسیان از نظامیان اواخر دورهٔ قاجاریه و اولین ایرانی بود که دوره آموزش خلبانی دید.
پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ و روی کار آمدن دولت سیدضیاءالدین طباطبایی، کلنل محمدتقی خان پسیان طبق دستور رئیس دولت اقدام به دستگیری قوام‌السلطنه کرد (۱۳ فروردین ۱۳۰۰) و او را تحت‌الحفظ به تهران فرستاد، اما پس از مدتی سید ضیاءالدین متواری شد و قوام‌السلطنه خود به نخست‌وزیری رسید و کشمکش میان کلنل و قوام شروع شد. قوام‌السلطنه نجدالسلطنه را به حکومت خراسان گمارد. اما کلنل که از حکومت قوام‌السلطنه بیمناک شده بود به فکر طغیان افتاد و مصمم گردید که خود زمام امور خراسان را در دست بگیرد. بدین نیت هنوز چند روزی از کفالت نجدالسلطنه نگذشته بود که بدون بهانه و بی مقدمه شخص نامبرده را توقیف کرده، اداره حکومتی را خود در دست گرفت.
در مرداد ۱۳۰۰ دولت بار دیگر صمصام‌السلطنه بختیاری را به حکومت خراسان منصوب کرد و صمصام‌السلطنه نیز او را طی حکمی به کفالت ایالت خراسان منصوب نمود و با او مدارا کرد اما در اواخر مرداد ۱۳۰۰ قوام‌السلطنه با کلنل علناً مخالفت کرد و بدو پیشنهاد نمود تحت شرایط زیر کشور ترک کند.
اما کلنل این پیشنهاد را نپذیرفت و قوام طی تلگرافهایی برای حاکمان و خوانین منطقه کلنل را یاغی و متمرد خواند و دستور شورش علیه او را صادر کرد. بدین ترتیب سردار معزز والی بجنورد، شجاع‌الملک رئیس ایل هزاره، شوکت‌السلطنه و سید حیدر رؤسای طوایف سریری و سالارخان بلوچ جهت جنگ با کلنل بسیج شدند و در نهایت در نبردی در مهر ماه سال ۱۳۰۰ وی را در منطقه قوچان کشتند.