به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ افشار از پراثرترین پژوهشگران معاصر ایران است و گستره پهناوری از فعالیت‌ها، از جمله سردبیری چند نشریه فرهنگی و همکاری با آنها، کتابداری، فهرست‌نگاری، نسخه‌شناسی، تدریس دانشگاهی در داخل و گاهی در خارج، مطالعات ایران‌شناسی، قاجارپژوهی، همکاری در سطوح مختلف با نهادهای متعدد پژوهشی، ایران‌شناسی، پژوهش در مراکز نسخه‌های خطی، از عرصه‌های تکاپوی فرهنگی ـ پژوهشی این استاد فرزانه است. دقت‌های علمی و پژوهشی افشار در حوزه مطالعات خود، طی زمان و با افزایش دانش و تجربه او بارزتر شدند. افشار کتابخانه شخصی‌اش را که مجموعه‌ای غنی و تخصصی به ویژه در زمینه کتابشناسی و ایران‌شناسی است به مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرده است. این مجموعه بیش از ۳۰ هزار عنوان خطی و چاپی است.
در دل کوه‌های توچال با افشار آشنا شدم
منوچهر ستوده ایران‌شناس، جغرافیدان و استاد دانشگاه و دوست دیرینه افشار به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران گفت: من در سال‌های دور با مرحوم افشار در دل کوه‌های توچال آشنا شدم. او از جمله بزرگترین مردانی بود که در زندگی‌ام شناختم و با او به سفرهای متعددی رفتم و مجله «فرهنگ ایران زمین» را با همکاری یکدیگر منتشر کردیم.
وی افشار را انسان بی‌نظیری دانست و ادامه داد: زنده‌یاد افشار انسان متکی به خود بود و کارهایی که انجام می‌داد همگی از روی ذوق شخصی‌اش شکل می‌گرفت. من همه کارهای علمی افشار را قبول دارم چراکه از سطح علمی بالایی برخوردار هستند.
خاطراتم با افشار را هرگز فراموش نمی‌کنم
این ایران‌شناس با سابقه کشورمان که به همراه افشار به سفرهای زیادی رفته است، گفت: همه زندگی من که با او طی شد، سراسر خاطره است. ما ۳۵ هزار کیلومتر را با یکدیگر در اروپا گشتیم و از همه مکان‌هایش دیدن کردیم. من خاطرات زیادی از افشار دارم که هرگز فراموش نمی‌شوند.
ستوده بیان کرد: افشار انسان متشخص و سرشناسی بود و کارهای عام‌المنفعه زیادی را در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار که متعلق به پدرش بود، انجام داده است. وی در طول زندگی‌اش کارهای مغایر طبیعت انسانی انجام نداد و انسانی مانند او کمتر پیدا می‌شود.
مهمترین آثار و تالیفات افشار
زنده‌یاد ایرج افشار آثار و تالیفات زیادی را از خود به یادگار گذاشته و آثار بسیاری به اهتمام و زیرنظر او انجام گرفته است که از مهمترین آثارش می‌توان به پژوهش‌های ایران‌شناسی (ج ۱و۲)، چاپ اول، (۱۳۸۴)، دفتر تاریخ، چاپ اول، (۱۳۸۴)، فرهنگ ایران زمین، چاپ اول، (۱۳۸۴)، گلگشت در وطن (سفرنامچه) چاپ اول، تهران: اختران (۱۳۸۴)، نامه‌های تهران، چاپ سوم، (۱۳۸۵)، ریاض الفردوس خانی، چاپ اول، (۱۳۸۵)، یاد یار مهربان(مرزهای شرقی شعر پارسی از تاجیکان ورارودان تا هند، با مقدمه ایرج افشار) و فهرست دست‌نویس‌های فارسی در کتابخانه ملی اتریش و آرشیو دولتی اتریش در وین اشاره کرد.
کتابشناسی ایرج افشار در سالی که گذشت
در ادامه این گزارش، کتابشناسی از آثار افشار که در بازه زمانی سال ۹۳ منتشر شده در زیر آمده است. این آمار و اطلاعات بر اساس داده‌های موسسه خانه کتاب تهیه شده است.
- مقالات تقي‌زاده: تاريخ عربستان و قوم عرب
حسن تقي‌زاده ؛ به‌اهتمام:ايرج افشار ؛ به‌اهتمام:ميلاد عظيمي - توس - ۴۲۶ صفحه - (در۲۲جلد ) - جلد ۱۵ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۲۲۰۰ نسخه –
- وقفنامه ربع رشيدي: الوقفيه الرشيديه بخط الواقف في بيان شرائط امور الوقف و المصارف
رشيدالدين‌فضل‌الله ؛ به‌اهتمام:مجتبي مينوي ؛ به‌اهتمام:ايرج افشار - سازمان اوقاف و امور خيريه، اسوه - ۳۸۶ صفحه - رحلي (سلفون) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۱۰۰۰ نسخه - ۵۰۰۰۰۰ ريال
- پژوهشهاي ايرانشناسي نامواره دكتر محمود افشار: دربرگيرنده سي و شش مقاله
به‌اهتمام:ايرج افشار ؛ به‌اهتمام:كريم اصفهانيان - بنياد موقوفات دكتر محمود افشار - ۶۷۸ صفحه - جلد ۲۲ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۵۰۰ نسخه - ۳۵۰۰۰۰ ريال
- تاريخ عالم آراي عباسي: شامل وقايع سلطنت شاه عباس از سال پانزدهم پادشاهي
اسكندر بيك‌تركمان ؛ به‌اهتمام:ايرج افشار - اميركبير - ۱۲۳۸ صفحه - (در۲جلد ) - جلد ۲ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۵ سال ۱۳۹۳ - ۵۰۰ نسخه
- مقالات تقي‌زاده: نوشته‌هاي پژوهشي در قلمرو ايرانشناسي
سيدحسن تقي‌زاده ؛ مترجم:مرتضي ثاقب‌فر ؛ زيرنظر:ايرج افشار - توس - ۲۲۰ صفحه - (در۲۲جلد ) - جلد ۵ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۲۲۰۰ نسخه - ۱۷۰۰۰۰ ريال
- مقالات تقي‌زاده: مدارك گاه‌شماري
سيدحسن تقي‌زاده ؛ به‌اهتمام:ايرج افشار - توس - ۷۴۴ صفحه - (در۲۲جلد ) - جلد ۱۱ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۲۲۰۰ نسخه - ۳۹۰۰۰۰ ريال
- مقالات تقي‌زاده: تعليم و تربيت
سيدحسن تقي‌زاده ؛ به‌اهتمام:ايرج افشار ؛ به‌اهتمام:ميلاد عظيمي - توس - ۱۶۲ صفحه - (در۲۲جلد ) - جلد ۱۷ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۲۲۰۰ نسخه - ۱۵۰۰۰۰ ريال
- مقالات تقي‌زاده: نوشته‌هاي سياسي و سرگذشتي
سيدحسن تقي‌زاده ؛ مترجم:مرتضي ثاقب‌فر ؛ زيرنظر:ايرج افشار - توس - ۳۳۲ صفحه - (در۲۲جلد ) - جلد ۴ - وزيري (گالينگور) - چاپ ۱ سال ۱۳۹۳ - ۲۲۰۰ نسخه - ۱۸۰۰۰۰ ريال