به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسکانیوز؛ جوایز ادبی در تمام دنیا از مهم ترین مولفه های شکل دهی به جریان ادبیات هستند. گاهی این جوایز به دلیل گران قیمت بودن جایزه و گاه به دلیل اعتبار داوران و شرکت کنندگان آن اهمیت دارد. اما آنچه جریان جوایز ادبی را در کشور ما متفاوت می کند، دولتی بودن اکثر جوایز ادبی است که با این گزارش خوانندگان بیشتر به آن پی خواهند برد. بی رونق بودن جوایز ادبی مستقل در کشور ما موضوعی است که سعی داریم در گزارشی مستقل به آن بپردازیم. در ادامه فهرست جوایز مهم در حوزه ادبیات کشور را می بینیم:
جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران: عنوان یک جایزه دولتی ایرانی است که هر ساله در بهمن ماه و طی روزهای برگزاری آئین‌های بزرگداشت انقلاب سال ۱۳۵۷ در این کشور (دهه فجر)، با تأیید نهایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نویسندگان برگزیده در بخش‌های کلیات، فلسفه اسلامی، فلسفه غرب، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات و تاریخ اعطا می‌شود. امسال این مراسم با حضور دکتر روحانی برگزار شد و برندگان این جایزه به محمدآصف محسنی برای کتاب معجم الاحادیث المعتبر، احمد امامی برای کتاب جامع گیاهان دارویی، جلال ستاری برای ترجمه کتاب جامعه‌شناسی تئاتر، لیلا پهلوان‌زاده برای کتاب گنجینه فرهنگ آثار معماری ایران، سعید حمیدیان برای کتاب شرح شوق (شرح و تحلیل اشعار حافظ)، همایون مطیعی برای کتاب زمین‌شناسی درون چاهی، سیدکاظم موسوی بجنوردی برای دانشنامه تهران بزرگ، علی اوسط ناطقی برای کتاب موسوعه شهید ثانی رسید.
جایزه کتاب سال دفاع مقدس: این جایزه در 6 بخش ادبیات و هنر، بخش مستندنگاری‌ها، بخش نقد و پژوهش، بخش کودک و نوجوان، بخش وابسته (گروه مرجع‌نگاری‌ها، گردآوری‌های ادبی)، بخش جنبي (درگیری با ضد انقلاب کردستان و گروه ترجمه) و بخش الحاقیِ برگزیدگان نشر و اطلاع‌رسانی (ناشر،کتابدار، خبرنگار کتاب و کارشناس تولید کتاب) برگزیدگانی را انتخاب می کند. در ادامه به بعضی برندان برتر این جایزه اشاره می کنیم: گروه ادبیات داستانی: رُنج نوشتهمحمد محمودی نورآبادی/ در گروه شعر و نثر ادبی: هیچ کتابی «مقام برگزیده» را کسب نکرده/ گروه شعر و نثر ادبی: در این گروه نیز داوران کتابی را شایسته «مقام برگزیده» ندانسته‌اند/ گروه ادبیات نمایشی: خنکای ختم خاطره نوشته حمیدرضا آذرنگ / گروه مجموعه‌های هنری: قاب‌های ماندگارجلد 3نوشته امیرعلی جوادیان.
جایزه شهید غنی پور: یک جایزه ادبی است که به همت امیرحسین فردی نویسنده معاصر بنیانگذاری شده و از سال ۱۳۷۶ هر ساله اهدا می‌شود. این جایزه توانسته است در میان علاقه‌مندان به ادبیات جایگاه خوبی را در طی سالهای متمادی فعالیت خود کسب کند. هر سال در اسفند ماه که سالگرد درگذشت حبیب غنی پور در سن ۲۰ سالگی و در جبهه دفاع از کشور بوده است، این مراسم به یاد و نام وی برگزار می‌شود.
برندگان این جایزه امسال بخش رمان و داستان بلند با موضوع دفاع مقدس و انقلاب اسلامی عبارت بودند از: کتاب تقدیری: «رُنج» نوشته محمد محمودی نورآباد/ کتاب سال: در این بخش هیأت داوران هیچ کتابی را به عنوان کتاب سال معرفی نکردند. در بخش زندگی‌نامه داستانی با موضوع دفاع مقدس و انقلاب اسلامی: کتاب تقدیری: «خواب خون» نوشته محمد عزیزی/ کتاب سال: در این بخش نیز هیأت داوران هیچ اثری را به عنوان کتاب سال انتخاب نکردند. در بخش خش مجموعه داستان کوتاه با موضوع آزاد: کتاب تقدیری: «فقط عاشق زبان عاشق را می‌فهمد» نوشته قاسمعلی فراست/ کتاب سال: در این بخش نیز برگزیده معرفی نشد. بخش رمان با موضوع آزاد : کتاب تقدیری: در این بخش هیأت داوران هیچ اثری را به عنوان کتاب تقدیری معرفی نکردند/ کتاب سال: «دشت‌های سوزان» نوشته صادق کرمیار.
جایزه جلال آل احمد: جایزه جلال آل احمد جایزه ادبی است که به منظور معرفی آثار برگزیده ادبیات داستانی در ایران پایه‌گذاری شده است. این جایزه به نام جلال آل احمد نویسنده مشهور ایرانی، و از بزرگترین روشنفکران معاصر جهان نام‌گذاری شده است و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۷ نخستین دوره خود را در سال‌روز تولد آل‌احمد آغاز کرد. جایزه این مسابقه که 110سکه بهار آزادی است گرانترین جایزه ادبیات ایران است و همین امر باعث حرف و حدیث های زیادی در این امر شد. امسال این جایزه نصیب این افراد شد: در بخش رمان و داستان بلند کتاب‌های «آه با شین» تألیف محمدکاظم مزینانی و «ملکان عذاب» تألیف ابوتراب خسروی به‌صورت مشترک(هر کدام ۵۵ سکه تمام بهار آزادی) به عنوان اثر برگزیده معرفی شدند . در بخش نقد ادبی نیز کتاب گشودن رمان اثر حسین پاینده برگزیده شد. در بخش داستان کوتاه اثری به عنوان برگزیده انتخاب نشد و کتاب رازهای سانتی‌متری شایسته تقدیر شناخته شد. در بخش مستندنگاری نیز دو کتاب «زندان الرشید» و «سفر برگذشتنی» به صورت مشترک برگزیده شدند و به نویسندگان آنها (محمدمهدی بهداروند و محمدرضا توکلی صابری) هر کدام ۵۵ سکه طلا تعلق گرفت.
جشنواره شعر فجر: این جشنواره هرسال در ایام دهه فجر برگزار می شود و محافل شعرخوانی برگزار می کند. این جایزه که صرفا به شعرهای برتر هرسال تعلق میگیرد امسال رویکردی متفاوت داشت و به جای اشعار به دفاتر شعری برتر جایزه داد. برندگان امسال این جشنواره عبارتند از: در بخش شعر بزرگسال کتاب کتاب «روی جاده ابریشم» سروده مرحوم محمد قهرمان برگزیده شد. در بخش «درباره شعر» ، کتاب «فرهنگ شعر نوی فارسی» نوشته هیوا مسیح و در بخش شعر کودک و نوجوان این دوره مشترکا به کتاب‌های «هم روزنامه، هم کلوچه» سروده مریم هاشم‌پور و «غم‌های قلابی» سروده شاهین رهنما رسید. همچنین کتاب «روایت سر دلبران» نوشته قدرت‌الله طاهری در این بخش شایسته تقدیر اعلام شد.
جایزه ادبی مهرگان: از معدود جوایز ادبی مستقل است. هیات داوران این دوره شامل مهدی غبرایی، فتح الله بی نیاز، علیرضا سیف الدینی و شهرام اقبال زاده و نیز تعدادی از روزنامه نگاران بودند. در بخش رمان، نوولت و داستان بلند مردگان جزیره موریس نوشته فرهاد کشوری از شاهین شهر اصفهان و از نشر زاوش برنده تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی یک میلیون تومانی شد. در این بخش رمان «گراف گربه» نوشته هادی تقی زاده از نشر روزنه شایسته دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب و عنوان رمان تحسین شده هیات داوران شد. در بخش مجموعه داستان کوتاه، کتاب «سمفونی قورباغه ها» نوشته کرم رضا تاج مهر (دریک وندی) از خرم آباد و از نشر قطره شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی یک میلیون تومانی شد. همچنین دو مجموعه داستان «نوروز آقای اسدی» نوشته محمود کلباسی از نشر چشمه و «آنها کم از ماهی ها نداشتند» نوشته شیوا مقانلو از نشر ثالث به عنوان مجموعه داستان های تحسین شده هیات داوران، لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب را دریافت کردند. در بخش مجموعه داستان، کتاب های «امروز شنبه» نوشته یوسف انصاری از نشر افراز و «بوی قیر داغ» نوشته علی اکبر حیدری از نشر روزنه شایسته تقدیر شناخته شدند.
جایزه طاهره صفارزاده: ویژگی این جایزه ادبی این است که صرفا به بانوان فعال در عرصه قلم اهدا می شود. امسال پونه نیکوی شاعر جوان اهل انزلی برنده این جایزه شد. امسال دومین سال برگزاری این جایزه بود.
جایزه واو: جایزه ادبی واو به منظور انتخاب متفاوت ترین رمان سال برگزار می شود. تا زمان تنظیم این گزارش هنوز نفرات برگزیده این جایزه در سال 93 مشخص نشده اند.
جایزه ادبی صادق هدایت: این جایزه نیز جایزه غیردولتی است که به همت جهانگیر هدایت برادرزاده و بازمانده صادق هدایت نویسنده شهیر ایرانی است که امسال در این مسابقه از میان 10 نفر داستان های برتر مسابقه ادبی صادق هدایت چهار نفر برندگان اصلی بودند و شش نفر دیگر نیز از جانب بنیاد صادق هدایت هدایایی دریافت داشتند .
داستان متهم ردیف اول نوشته منصور آسترکی، داستان انبساط نوشته سهیلا شمس ، داستان گرمای زندگی نوشته مریم طرفه ، داستان تلخ بدون شیر و شکر نوشته فاطمه علی پور ، داستان مردی که تصمیم گرفت مجسمه باشد نوشته شادی عنصری ، داستان عمه گیتی نوشته نیرالسادات میرزایی.
جایزه ادبی هفت اقلیم: نهادی ادبی است که توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. این جایزه ادبی هر ساله به کتاب‌های منتشر شده در زمینه ادبیات داستانی (رمان و مجموعه داستان)، در حیطه زبان فارسی در ایران اهدا می‌شود. آثار برگزیده طی چند دوره داوری انتخاب می‌شوند و در تاریخی معین نویسندگان برگزیده مورد تقدیر قرار می‌گیرند. این جایزه یکی از معدود جایزه‌های ادبی مستقل ایران است که کماکان فعالیت می‌کند. امسال چهارمین دوره این مسابقه بود که در بخش مجموعه داستان «عاشقانه مارها» نوشته غلامرضا رضایی برگزیده و «آب و هوای این چند روز سال» نوشته آیین نوروزی برگزیده و شایسته تقدیر شدند. همچنین در بخش رمان «تاریک ماه» نوشته منصور علیمرادی برگزیده شد.
جایزه داستان بیهقی: این جایزه نیز از از جوایز خصوصی در حوزه ادبیات داستانی است که در اختتامیه دوره پیشین، پیشکسوتانی چون جواد مجابی، محمود دولت آبادی، شمس لنگرودی و ... حضور داشتند. برگزیدگان این دوره قرار بود اسفندماه اعلام شوند اما به دلیل آنچه تراکم کاری زیاد در این ماه و امکانات مکان برگزاری خوانده شده مراسم این اختتامیه به اردیبهشت سال94موکول شده است. در این دوره 119 داستان به مرحله داوری نهایی راه یافته اند.
جایزه ادبی افسانه ها: این جایزه نیز جایزه ای مستقل است که موضوع تمامی آثار ارسالی آزاد و در حیطه ادبیات گمانه زن است. ادبیات گمانه زن شامل آثاری در ژانرهای فانتزی، علمی تخیلی و وحشت می باشد. برگزیدگان این جشنواره نیز تیرماه سال 1394 اعلام خواهند شد.