به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ نظام آموزشی حوزه با وجود تربیت هزاران نخبه و عالم دینی، امروز در مواجهه با پدیده‌های نوظهور و مدرن، وارد چالش‌های جدیدی شده است.
از یک سو عده‌ای معتقدند که منشا افول تحصیلی طلاب علوم دینی را می‌توان در کمرنگ شدن سنت‌های اصیل و کارآمد حوزه همچون پیش مطالعه، انس بین طلاب و استادان، مباحثه و... یافت. این افراد عمدتا از استادان شاخص حوزه‌های علمیه هستند که بارها نسبت به کمرنگ شدن این سنت‌ها در حوزه هشدار داده‌اند.
عده‌ای دیگر معتقدند که پیشرفت علوم و پیدایش مسائل جدید ایجاب می‌کند که طلاب علوم دینی همپای سایر نظام‌های آموزشی، راه مدرنیته را در پیش بگیرند.
اما به نظر می‌رسد تفکر بیشتر نخبگان حوزوی به در هم آمیختن سنت و مدرنیته باشد؛ روشی که ضمن حفظ سنت‌های اصیل حوزه، طلاب علوم دینی را به تبحر در پاسخگویی به مسائل روز و بکارگیری از تجهیزات مدرن رهنمون می‌کند.
برای بررسی عمیق‌تر این پرونده، سلسله گفتگوهایی با طلاب، استادان و نخبگان حوزوی انجام گرفته است تا مسائلی همچون دلایل کمرنگ شدن سنت‌های اصیل حوزه، گرایش طلاب علوم دینی به دریافت مدرک دانشگاهی، افت تحصیلی در حوزه‌های علمیه و موارد اینچنینی را واکاوی کند.
حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمد واعظ موسوی استاد درس خارج حوزه و عضو مجلس خبرگان رهبری یکی از استادانی است که در مورد اعطای مدرک معتبر بر اساس نظام آموزشی واحدی به طلاب حرف‌هایی دارد.
افت تحصیلی اصلی ترین دغدغه حوزه است
وی ظهار کرد: در عین حال که افت تحصیلی در نظام آموزشی حوزه اصلی‌ترین دغدغه استادان، برنامه‌ریزان، مرکز مدیریت و شورای عالی حوزه‌های علمیه است و تلاش‌های شبانه روزی برای ارتقای کیفیت آموزشی حوزه‌های علمیه می‌شود و این مسئولان همواره در تلاش هستند که با حفظ سنت‌های حسنه و امتیازات رایج در حوزه‌های علمیه، برای از بین بردن کاستی‌ها و چالش‌ها در نظام آموزشی و حل مشکلات طلاب شاغل گام‌های موثری بردارند، ولی باید بپذیریم که با بیش از سه دهه‌ای که از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته، نیازهای فراوان در عرصه‌های مختلف به سوی حوزه‌های علمیه گسیل داده شده و آموزش یافتگان و تربیت یافتگان حوزه باید بتوانند به طور شفاف و صریح به جوامع هدف معرفی شوند تا به نیازهای اجتماعی، دینی، فرهنگی، تقنینی و قضایی به نحو احسن پاسخگو باشند، اما با شعار نمی‌توان این مسئله را حل کرد.
وی تاکید کرد: امروزه هزاران دانش آموخته حوزه علمیه در مراکز و نهادهای مختلف از تدریس در دانشگاه گرفته تا فعالیت در کارهای اجتماعی، قضایی، تقنینی و آنچه که جزو وظایف اساسی مثل تبلیغ است، مشغول وظیفه هستند اما وقتی به مرکز مدیریت یا مرکز اعطای مدارک مراجعه می‌کنند با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند.
مدرک معادل توهین به حوزه است
این عضو خبرگان رهبری گفت: اینکه بگوییم مدرک معادل به طلبه‌های علوم دینی می‌دهیم نوعی توهین به نظام حوزه است، یا اینکه بگوییم امتحانات را بر اساس ملاک‌های خودمان پیش ببریم و دیگر نظام‌های آموزشی باید خودشان را با ما تطبیق دهند، برخورد شعاری است.
استاد درس خارج حوزه معتقد است که باید برای روحانیون و طلابی که در ارکان‌ها، نهادها و موسساتی که مشغول به کار هستند مدارکی در نظر گرفت که بتوانند موقعیت شغلی خود را تعریف کنند و در مورد مسائل مالی و تصدی پست‌ها روی توانمندی آنها حساب شود.
حجتالاسلام واعظ موسوی اضافه کرد: نهادهای دست اندرکار حوزه علمیه باید از توانمندی افرادی که حاضرند در این تصمیم سازی‌ها کمک کنند بهره ببرند و با ارائه راهکار مناسبی که با عمق تحصیلات حوزوی منافات ندارد، طلاب در حوزه را از سرگردانی نجات دهند.
وی پیشنهاد کرد که بر اساس آنچه که برای تشخیص واحدهای درسی در نظام‌های آموزشی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، در حوزه‌های علمیه هم به عنوان معیار و سنجش در نظر گرفته شود.
عضو خبرگان رهبری با ذکر مثالی در این مورد اظهار کرد: مثلا برای معرفی طلابی که لمعتین را تمام کرده‌اند به مراکز و نهادهای مختلف، بگوییم این افراد بعد از دیپلم وارد حوزه علمیه شده و به عنوان نمونه ۱۵۰ واحد را گذرانده‌اند، یا طلابی که مکاسب را به پایان رسانده‌اند اعلام شود ۲۰۰ واحد را گذرانده‌اند.
وی تاکید کرد: اگر طلبه‌ای برای خدمت به مراکزی معرفی می‌شود باید راهکاری اندیشیده شود که در عین حال یک دانش پژوه حوزوی که جوانی و استعداد خودش را برای تحصیل علوم و فنون حوزوی گذاشته، در مقایسه با کسانی که در دیگر نظام‌های آموزشی تحصیل کرده‌اند به چشم حقارت دیده نشوند.
حجتالاسلام واعظ موسوی گفت: در این زمینه باید کارهای کارشناسی انجام شود تا شایستگی‌های افراد مورد نظر قرار گیرد، چراکه با شعار دادن اینکه دیگران باید خودشان را با نظام حوزه تطبیق دهند نمی‌توان مشکل هزاران فارغ التحصیل حوزه را حل کرد.
لزوم حفظ سنت‌های اصیل حوزه
وی با اشاره به گرایش برخی طلاب به تحصیل در دانشگاه‌ها اضافه کرد: برای جلوگیری از فرار مغزها و طلابی که با هزار امید و آرزو وارد حوزه شدند، باید بتوانیم آنها را اقناع کنیم و جلوی ورود آنها به مراکز علمی دیگر که صرفا برای دریافت مدرک هستند گرفته شود.
این استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه خود طلاب هم به این مسئله اطلاع دارند که فقط برای دریافت مدرک وارد دانشگاه می‌شوند، تصریح کرد: این نقصان را بسیاری از بزرگان حوزه قبول دارند و قدم‌هایی برای رفع این مشکل برداشته شده و امیدواریم در اسرع وقت اقداماتی انجام شود.
وی تاکید کرد: حوزویان می‌دانند که مدت زمانی که طلاب صرف تحصیل علم می‌کنند با سنت‌های اصیل حوزه از جمله پیش مطالعه، انس و الفت بین استاد و طلبه، مباحثه، تقریرنویسی و آزمون، توانمندی آنها را نشان می‌دهد.