به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ آیین رونمایی و جشن امضای نمایشنامه «سلطان فیل گردن: حکایتی از سعدی به روایت داریوش ارجمند» بعد از ظهر امروز، جمعه 18 اردیبهشت، با حضور این هنرمند و افشین داورپناه، معاون فرهنگی و آموزشی خانه کتاب، در سالن کتاب و هنر بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
عدم توجه نمایشنامه‌نویسان به گنجینه ادبیات کلاسیک ایران
داریوش ارجمند در این آیین گفت: اگر در ادبیات نمایشی کشورهای صاحب تئاتر در جهان تحقیق و تفحص کنید، متوجه خواهید شد که بیشتر نمایشنامه‌های مهم آنها اقتباسی است. یعنی ابتدا رمان‌نویسان و ثبت‌کنندگان اساطیر در منابع مکتوب، کار خود را انجام داده و در ادامه نمایشنامه نویسان کار خود را انجام داده‌اند.
وی افزود: در زمینه هنرهای نمایشی در همه کشورها نقش عمده را ادبیات کلاسیک آن کشورها ایفا کرده است. ما گنجینه عظیمی در ادبیات کلاسیک‌مان داریم اما تاکنون از آن غفلت کرده بودیم و این در صورتی است که در ادبیات ایرانی حتی قصیده‌هایی نیز وجود دارند که می‌توان از آنها حتی برای تهیه و تولید سریال‌هایی چند قسمتی، اقتباس کرد.
این هنرمند پیشکسوت همچنین با اشاره به این نکته که باید نمایشنامه‌نویسی در ایران تقویت شود، گفت: اگر ما می‌خواهیم در زمره کشورهای صاحب تئاتر قرار بگیریم، باید نمایشنامه نویس داشته باشیم. کشورهایی که ادبیات نمایشی ندارند، تئاتر نیز نخواهند داشت.
ارجمند در ادامه اظهار کرد: راسین و کورنی دو نمایشنامه نویس مهم فرانسوی هستند که با اقتباس از ادبیات کلاسیک فرانسه و همچنین اسطوره‌های غربی نمایشنامه نوشته‌اند. برای بهبود وضعیت نمایشنامه نویسی در ایران باید راه این دو نویسنده را رفت. باور کنید که تراژدی مرگ رستم بسیار بزرگتر و غنی‌تر از تراژدی‌های راسین و کورنی است، اما کو نمایشنامه‌نویسی که به سراغ اقتباس از شاهنامه برود؟
کار ارزشمند و مهم بهرام بیضایی
ارجمند در ادامه سخنرانی خود با انتقاد از تقلید نمایشنامه‌نویسان ایرانی از آثار نویسندگان غربی گفت: بسیاری از نمایشنامه نویس های ایرانی آثار خود را با تقلیدهای سطحی از نمایشنامه‌های غربی می‌نویسند و حتی در ذهن‌شان نیز هیچ تصوری از ادبیات کلاسیک ایران ندارند. در این میان اما بهرام بیضایی یک استثناست.
نویسنده نمایشنامه «سلطان فیل گردن» در ادامه به نمایشنامه‌های ممتاز بهرام بیضایی اشاره کرد و گفت: بهرام بیضایی با احاطه وسیعی که بر تاریخ و ادبیات کلاسیک ایران دارد، نمایشنامه‌ها و حتی فیلمنامه‌هایی نوشته که کیفیت‌شان عالی و ممتاز است. دیگر نویسندگان می‌توانند با مطالعه آثار نمایشی بیضایی به عنوان نمونه‌های عملی و موفق اقتباس، بسیار بیاموزند.
کارکرد مشابه نمایشنامه و متون مقدس
داریوش ارجمند در بخش دیگری از سخنرانی خود با اشاره به کارکرد یکسان متون مقدس و ادبیات نمایشی گفت: کتاب‌های مقدس و دینی مانند عهدین ــ عهد عتیق و عهد جدید ــ و همچنین کلام الله مجید، از طرف خداوند برای راهنمایی و هدایت انسان‌ها فرستاده شده‌اند. قرآن بهره‌های زیادی برای انسان‌ها دارد.
بازیگر نقش مالک اشتر نخعی در سریال امام علی (ع) همچنین اضافه کرد: در کشورهای غربی همپای متون دینی، ادبیات نمایشی هم متولد شده است. ادبیات نمایشی هم تقریبا کارکردی همسان با متون دینی و مقدس در زمینه راهنمایی انسان‌ها دارد و حتی در مواقعی می‌تواند نقش مکمل متون دینی را داشته باشد، چرا که ادبیات نمایشی قابلیت آن را دارد تا کلمات متون مقدس را به تصویر تبدیل کرده و مفاهیم آنها را آسان‌تر و ساده‌تر به انسان‌ها منتقل کند.
وی در ادامه با اشاره به آنکه اساطیر کهن ایران مورد تایید دین اسلام نیز هم هست، گفت: ما عالی‌ترین و غنی‌ترین اسطوره‌ها را داریم که مورد تایید دین مبین اسلام نیز هست. به عنوان مثال حضرت مولانا می‌گوید که: «زین همرهان سست عناصر دلم گرفت / شیر خدا و رستم دستانم آرزوست»، یعنی رستم در کنار حضرت امیرالمومنین قرار دارد.
ارجمند در توضیح بیشتر بیت مولانا گفت: این بیت را مولانایی می‌گوید که خود یکی از بزرگان دین است. این در صورتی است که هیچکدام از اسطوره‌های یونانی وارد دین مسیحیت نشده‌اند. حال ما چرا از این اسطوره‌ها برای نگارش نمایشنامه استفاده نمی‌کنیم؟ دلیلش برای من مشخص نیست. البته باید حتما اشاره کنم که من نیز که به سراغ اقتباس از این فرهنگ غنی رفته‌ام، در هیچ جایی نتوانسته‌ام کار را به روی صحنه ببرم.
نمایشنامه «سلطان فیل گردن» و اقتباس از سعدی
بخش دیگری از سخنرانی داریوش ارجمند به چگونگی نگارش نمایشنامه «سلطان فیل گردن» اختصاص داشت. وی در این باره گفت: کلیات سعدی، یکی از بزرگترین منابع تربیتی در ادبیات کلاسیک ایران است. مهم‌ترین و کاربردی‌ترین پیام‌های تربیتی در این منبع ارزشمند وجود دارد، اما کسی تاکنون به سراغ استخراج و تدوین این پیام‌ها نرفته است.
وی افزود: نمایشنامه «سلطان فیل گردن» اقتباس از قصه‌‌ای از سعدی است که با این بیت شاهکار شروع می‌شود؛ «چو به گشتی، طبیب از خود میازار / چراغ از بهر تاریکی نگه دار». داستان به این صورت است که پادشاهی در حین شکار، از اسب به زمین افتاده و گردنش در تنش فرو می‌رود. هیچ طبیبی نمی‌تواند او را معالجه کند. روزگار برای پادشاه به سختی می‌گذرد تا اینکه یک حکیم او را درمان می‌کند. پادشاه پس از بهبودی هیچ اعتنایی به حکیم نمی‌کند و حکیم ناراحت شده و با انداختن چند دانه در عودسوز قصر، شاه را به درد قبلی خود دچار کرده و از قصر می‌رود.
ارجمند همچنین اظهار کرد: این حکایت سعدی، طنزی غنی هم در خود نهفته دارد. به نظر من در زمینه اقتباس از این حکایت برای ساخت یک فیلم سینمایی فقط و فقط از عهده «برادران کوئن» بر می‌آید.
نمایشگاه کتاب و سالن «کتاب و هنر»
ارجمند همچنین در بخش دیگری از سخنان خود درباره برپایی سالن کتاب و هنر در بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفت: من از مسئولان برگزاری نمایشگاه بسیار ممنونم که برای نخستین بار در طول برگزاری این نمایشگاه چنین سالنی را طراحی کردند، هرچند مخاطبان این سالن مانند طیف کتابخوان در ایران، تعدادشان بسیار اندک است. امیدوارم کارهایی از این دست باعث بهبود وضعیت کتاب و کتابخوانی در کشور شود.
جای خالی کتاب‌های هنری در نشست‌های نمایشگاه مشهود بود
افشین داورپناه، معاون فرهنگی و آموزشی خانه کتاب دیگر سخنران این برنامه بود. وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به جای خالی کتاب‌های هنری در نشست‌های نمایشگاه کتاب در 27 دوره گذشته، گفت: پس از برگزاری 27 دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، متوجه شدیم که در نشست‌های جنبی نمایشگاه به کتاب‌های هنری توجه چندانی نشده است. بر این اساس و با توجه به ظرفیت‌های بالای مکتوبات حوزه هنر، تصمیم گرفتیم در این دوره سالنی با عنوان «کتاب و هنر» تشکیل شود.
وی افزود: یکی دیگر از اهداف ما از برای برپایی سالن «کتاب و هنر» معرفی کتاب‌های هنرمندانی بود که سالهاست دست به قلم هستند اما این بخش از زندگی هنری آنها مغفول مانده بود. داریوش ارجمند یکی از این هنرمندان است.
داورپناه در ادامه با اشاره به محتوای نمایشنامه «سلطان فیل گردن» گفت: داریوش ارجمند با اقتباس از یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین آثار ادبیات کلاسیک ایران یعنی «کلیات سعدی» این نمایشنامه را نوشته است. این هنرمند پیشتر نیز با اقتباس از شاهنامه نمایشنامه‌هایی نوشته بود. امیدوارم کار ایشان باعث شود تا دیگر نمایشنامه‌نویس‌های ایرانی نیز به ظرفیت‌های ادبیات کلاسیک ایران برای نمایشنامه‌نویسی بیشتر توجه کنند.
نمایشنامه «سلطان فیل گردن» نوشته داریوش ارجمند، با شمارگان هزار و 100 نسخه، 120 صفحه و بهای هشت هزار و 800 تومان از سوی انتشارات افراز منتشر شده است.
نشر افراز در بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران در سالن اصلی ناشران عمومی، شبستان، راهروی 30 و غرفه شماره 30 واقع است.