به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ آیین رونمایی و جشن امضای نمایشنامه «قاتل بی‌رحم و سه مونولوگ دیگر» بعد از ظهر سه شنبه ۲۲ اردیبهشت، با حضور مسعود رایگان، مترجم اثر، رویا تیموریان، بازیگر این نمایشنامه و اعظم کیان افراز، ناشر این اثر، در سالن کتاب و هنر بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
مسعود رایگان در ابتدای این مراسم درباره چگونگی آشنایی با نمایشنامه «قاتل بی‌رحم» گفت: هنینگ مانکل نمایشنامه نویس سوئدی، این نمایشنامه را در سال ۱۹۹۴نوشت که در ادامه در سال ۱۹۹۶ به انگلیسی هم ترجمه شد؛ در همان سال من در مرکز فرهنگی ملل در سوئد اشتغال داشتم که این نمایشنامه برای اولین بار به دست من رسید تا آن را برای مراکزی مثل «اینترنشنال کالچر»، «تئاتر شهر» و «تئاتر ملی» سوئد به اجرا دربیاورم.
وی افزود: با توجه به شناختی که از آن زمان نسبت به این نمایشنامه داشتم، چند سال پیش تصمیم گرفتم تا این اثر را در ایران به روی صحنه ببرم؛ بنابر این با توجه به حساسیتی که در لحن ترجمه نمایشنامه‌های خارجی در ایران داشتم، کار ترجمه این اثر را بطور جدی آغاز کردم.
آسیب ترجمه‌های نامناسب از نمایشنامه‌ها در تئاتر ایران
این بازیگر و کارگردان شناخته شده کشور با انتقاد از برخی ترجمه‌های سطحی موجود از نمایشنامه‌های خارجی گفت: یکی از مواردی که متآسفانه در اکثر آثار ترجمه‌ای وجود دارد، عدم توجه به لحن نمایش است؛ بطوریکه ترجمه دیالوگ‌ها به شکل عصاقورت داده انجام می‌شود. به عبارتی لحن یک شخصیت به عنوان یک راننده کامیون و یک دکتر، به یک اندازه عصاقورت داده ترجمه می‌شود.
وی ادامه داد: وقتی که ترجمه یک نمایشنامه از زبان مبدأ صورت و توسط یک مترجم متبحر و آشنا با فرهنگ زبان مبدأ انجام می‌شود، می‌توان گفت که این ترجمه ۸۰ درصد به فکر نویسنده نزدیک بوده است؛ اما زمانی که این ترجمه توسط افراد بدون تجربه و از ترجمه‌های دسته دوم یا سوم انجام می‌گیرد، به راهی دیگر غیر از هدف نویسنده می‌رود.
اولین ترجمه از آثار هنینگ مانکل در ایران
رایگان همچنین درباره هنینگ مانکل، نویسنده این نمایشنامه گفت: زمانی که این اواخر درباره هنینگ مانکل تحقیق می‌کردم، متوجه شدم که تا کنون ۳۵ میلیون نسخه از آثار مختلف این نویسنده در دنیا منتشر شده، و حجم آثار این نویسنده در حوزه‌های مختلف به اندازه‌ای بود که واقعا نمی‌دانم چطور توانسته در این مدت این تعداد اثر را ارائه کند.
این هنرمند پیشکسوت با اشاره به اینکه نمایشنامه «قاتل بی‌رحم» اولین نمایشنامه ترجمه شده از هنینگ مانکل در ایران است، گفت: زبان فارسی، چهاردهمین زبانی است که این نمایشنامه به آن ترجمه شده و من سعی کردم لحن ترجمه را از خود نمایشنامه دریافت کنم و معادل‌های عینی و زمینی را که در ایران، در محاوره بکار می‌بریم، در این ترجمه به کار ببندم و حاصل تلاش من این کتاب شد هدیه‌ای ناقابل به دنیای نمایش ایران است.
وی در ادامه درباره موضوع نمایشنامه‌های این کتاب گفت: دلیل اینکه عنوان این کتاب «قاتل بی‌رحم و سه مونولوگ همراه» انتخاب شده، این است که نوعی جنایت ناخواسته در همه این نمایشنامه‌ها وجود دارد. با اینکه هنینگ مانکل نویسنده‌ای جنایی است، اما این آثار او به آن معنا جنایی نیستند؛ این آثار به این موضوع می‌پردازد که چگونه انسان بطور ناخواسته دست به جنایت می‌زند و در شرایطی قرار می‌گیرد که جنایت واقع می‌شود؛ این موضوعیست که دنیای امروز هم به نوعی با آن درگیر است.
عدم انتشار مکتوب بسیاری از نمایشنامه‌های سوئدی
رایگان همچنین در بخشی از این مراسم درباره سنت نمایشنامه نویسی سوئد به سخنرانی پرداخت و گفت: در بررسی سنت نمایشنامه نویسی سوئد، می‌توانیم از آگوست استریندبرگ شروع کنیم؛ استریندبرگی که در وهله اول تحت تأثیر امیل زولا و در وهله دوم تحت تأثیر هنریک ایبسن بوده که در ادامه با آثار نویسندگان دیگر ادامه پیدا کرد.
وی افزود: البته در سوئد نمایشنامه نویسان بسیاری هستند که آثار آنها بصورت مکتوب چاپ و منتشر نمی‌شود؛ به عنوان مثال در سوئد نمایشنامه نویسی است به نام «لارس نورن» که خود می‌نویسد و خود آن را اجرا می‌کند. همچنین نمایشنامه نویسان سوئدی غالبا آثار خود را به برخی بنگاه‌ها واگذار می‌کنند و آن بنگاه‌ها این نمایشنامه‌ها را برای یک اجرا به یک گروه تئاتری می‌فروشند.
رایگان در پایان سخنانش با تشکر از اعظم کیان افراز، ناشر این اثر گفت: خانم افراز با فعالیت در حوزه نشر تئاتر ظرفیتی خوب برای علاقمندان به تئاتر ایران ایجاد کرده و زحمات بسیاری در حوزه تئاتر بر دوش دارند.
«افراز» و معرفی نمایشنامه نویسان کمتر شناخته شده در ایران
اعظم کیان افراز، نیز که از دیگر سخنرانان این مراسم بود، اظهار کرد: یکی از مهمترین اهدافی که ما از بدو فعالیت در انتشارات «افراز» در پی آن بوده و هستیم، ترجمه آثار فاخر نمایشی دنیا بوده که ما این امر را در سه حوزه دنبال می‌کنیم؛ ابتدا انتشار آثار فاخر نمایش نویسان کلاسیک؛ سپس انتشار نمایشنامه‌هایی که تا کنون اثری از نویسندگان آن در ایران منتشر نشده و سوم، انتشار نمایشنامه‌هایی که گاها آثاری از نویسندگان آن منتشر شده ولی آنگونه که باید شناخته نشدند.
وی افزود: بسیاری از ناشران آثار نمایشنامه نویسان بزرگ دنیا را منتشر کرده و می‌کنند و از این بابت معرفی مناسبی نسبت به این نویسندگان در جامعه تئاتری ما وجود دارد؛ اما یکی از مواردی که ما توجه‌مان را به آن معطوف کردیم، شناساندن نمایشنامه نویسان بزرگ و طراز اولی است که تا کنون آثاری از آنها در ایران منتشر نشده و بسیاری از اهالی و جامعه تئاتر ایران شناخت کافی از آنها ندارند.
این ناشر آثار نمایشی با اظهار امیدواری از ایجاد فرهنگ نمایشنامه خوانی در مردم، گفت: البته با وجود اینکه می‌دانیم بسیاری از مراجعان و خریدارن آثار ما، نمایشنامه‌ها را بیشتر برای اجرا تهیه می‌کنند، امیدواریم که با ارائه آثاری فاخر در این زمینه، نمایشنامه را به عنوان یک ژانر ادبی محبوب بین مردم معرفی کنیم تا مردم در کنار خواندن رمان، به خواندن نمایشنامه هم رو بیاورند.
حمایت معنوی هنرمندان از ناشران
کیان افراز با بیان اینکه انتشارات افراز برای ارائه مجوز کتبی به هنرمندانی که قصد اجرای آثار نمایشی این انتشارات را داشتند، تا به حال ریالی دریافت نکرده، گفت: طبیعتا ما نمایشنامه‌هایمان را برای خواند و اجرا کردن توسط هنرمندان منتشر می‌کنیم و از این بابت انتظاری نداریم، اما فکر می‌کنم که بسیار زیباست که برای ادای حداقل حقوق معنوی ناشر، این رسم جا بیفتد که در پوسترهای نمایش آرم انتشارات نمایشنامه اجرا شده درج شود.
وی درباره همکاری با مسعود رایگان در انتشار این کتاب نیز گفت: ما دوسال پیش این افتخار را داشتیم که آقای رایگان ترجمه خودشان از این اثر را در اختیار ما قرار دادند، تا بتوانیم دیگر از نویسندگان بزرگی که تا به حال آثارشان در ایران منتشر نشده، به جامعه تئاتر کشور معرفی کنیم.
کیان افراز در ادامه با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه‌های مختلف فرصت مناسبی است که ما با مخاطبان و جامعه تئاتری از نزدیک ارتباط برقرار کنیم و با نیازهای آنا آشنا شویم و بر اساس آنها سیاست‌های خودمان برای تولید آثار را برنامه‌ریزی کنیم. در همین جهت در ۲ سال گذشته پروژه‌ای را در انتشارات افراز تعریف کردیم که در آن به انتشار مجموعه نمایشنامه‌های نمایشنامه نویسان بزرگی مانند یوجین اونیل، نیل سایمون و دیگران اقدام کردیم.
این ناشر با اشاره نحوه انتخاب نمایشنامه برای ترجمه، گفت: ترجمه نمایشنامه در انتشارات افراز به این صورت است که گاهی خود ما پیشنهاد ترجمه اثری را به مترجمان می‌دهیم و گاهی هم مترجمان به ما پیشنهاد می‌دهند و کارشناسان ما در انتشارات با بررسی آثار اقدام به انتشار آن می‌کنند. بر این اساس از میان ۱۰۰ کتاب چاپ اولی ما در این نمایشگاه، ۶۰ عنوان به نمایشنامه‌ها اختصاص یافته است.
موضوع این کتاب، موضوع روز جهان است
رویا تیموریان، از بازیگران شناخته شده کشور نیز در این مراسم گفت: من از یک طرف از بازیگران این نمایشنامه بودم که در سال‌های گذشته آن را به روی صحنه بردیم، و از طرف دیگر در روند ترجمه این اثر توسط آقای رایگان در کنار ایشان بودم و طبیعتا درباره برخی از دیالوگ‌ها بحث و گفت‌وگو می‌کردیم و هم پیشنهاداتی به ایشان ارائه می‌دادم که البته آقای رایگان خیلی از آنها رد می‌کرد؛ ولی من باز هم پیشنهاداتم را ارائه می‌دادم.
وی درباره این نمایشنامه و لزوم ترجمه و اجرای آن در ایران نیز گفت: متون ادبی و نمایشی که امروزه در دنیا ارائه می‌شود جهانشمول و جهانی‌اند و حتی نمایشنامه‌هایی وجود دارد که برای منطقه‌ای خاص نوشته شده، اما بصورت جهانی اجرا می‌شوند. به همین دلیل موضوع نمایشنامه موضوع روز و همیشگی جهان ماست.