به گزارش فرهنگ امروز به نقل از سایت انسان‌شناسی و فرهنگ؛ آخرین مهلت ثبت نام این کارگاه: یکشنبه 3 خرداد 1394 است.
این جلسات به عنوان مکملی برای جلسات ترویجی و عمومی یکشنبه‌ها طراحی شده و با هدف انجام مباحث تخصصی متمرکز در برخی حوزه‌های خاص برگزار می‌شوند.انسان شناسی و فرهنگ، این برنامه جدید را جهت ارائه درسگفتارهای تخصصی برای مخاطبان خاص خود در هر حوزه در نظر گرفته است.
جلسات به صورت یک هفته در میان و در روزهای پنجشنبه، از ساعت 12 تا 16 برگزار می‌شوند. در هر جلسه، علاوه بر مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ، یکی از همکاران نزدیک مجموعه نیز در حوزه تخصصی خود و مرتبط با موضوع جلسه، درسگفتار تفصیلی در سطح دکترای تخصصی در مطالعات فرهنگی بین رشته ای ارائه می‌کنند و همچنین مباحث مطرح شده، توسط حضار، مورد مبادله فکری قرار خواهد گرفت.
مانند دیگر برنامه‌های مجموعه، از این جلسات نیز گزارش نوشتاری و صوتی تهیه شده و همچنین فیلم برداری صورت می‌گیرد. به شرکت کنندگان نیز گواهی شرکت داده خواهد شد. به دلیل محدود بودن تعداد شرکت کنندگان در این برنامه ها، مشارکت در آنها صرفا از طریق ثبت نام ممکن است. مخاطبان علاقمند، جهت حضور در این نشست‌ها که برنامه اولیه آن پیشتر نیز اعلام شده و در ادامه این پست نیز آمده است می‌توانند در اسرع وقت، با ایمیل روابط عمومی به آدرس anthropology.ir@gmail.com تماس گرفته و پیش‌ثبت نام خود را انجام دهند.
حضور در این برنامه که ظرفیت محدودی دارد، مانند گذشته برای اعضا و همکاران پیوسته انسان‌شناسی و فرهنگ، کاملا رایگان، برای اعضای وابسته با 25 درصد تخفیف و برای سایرین با پرداخت شهریه کامل به مبلغ 40 هزار تومان امکان‌پذیر خواهد بود.
چکیده درسگفتار ناصر فکوهی: «مصرف فرهنگی: فرانکفورت در برابر بیرمنگام»
نظریه انتقادی هورکهایمر در چارچوب وقایع بین دو جنگ جهانی و با حرکت از سنت روانکاوی مارکسیستی وین، به اندیشه ای در مدرسه علوم اجتماعی فرانکفورت دامن زد که خود او در کنار آدورنو مهم ترین نمایندگانش بودند. مصرف فرهنگی در دیدگاه این متفکران، که بعدها بسیاری دیگر نظیر بنیامین، مارکوزه، فروم و و... به آنها اضافه شدند، عاملی بود برای بازتولید جامعه سرمایه داری و از خودبیگانگی مهم ترین کنشگران این جامعه یعنی کارگران. در دیدگاه های این نظریه هنر و فرهنگ توده ای، عاملی بود که به از خود بیگانگی دامن زده و خود به ابزاری مستحکم در دست سرمایه دار یبرای بورژوایی کردن کارگران تبدیل می شد. از این رو فرانکفورت از فرهنگ و هنری «آزادیبخش» در برابر این فرهنگ سرکوبگر دفاع می کرد. در برابر این تفکر، مکتب بیرمنگام که از مدرسه ای در علوم اجتماعی در همین شهر بیرون آمده بود و مهم ترین نمایندگانش هوگارت و ویلیامز بودند، از رویکردی متفاوت که به مطالعات فرهنگی معروف شد نسبت به هنر و فرهنگ دفاع می کرد که هر چند این رویکرد نیز تت تاثیر مارکسیسم بود اما گسستی روشن با فرانکفورت داشت. رویکردی که کمتر دست به قضاوت و سلسله مراتبی کردن فرهنگ می زد و بیشتر بر آن بود که فرهنگ را به مثابه ابزاری برای درک جامعه به کار بگیرد. در این کارگاه تلاش می شود در آمدی اولیه ای بر هر یک از این دو مکتب و متفکران آنها عرضه شده و تاثیر هر کدام از آنها بر موقعیت کنونی جامعه شناسی و انسان شناسی فرهنگی و چشم اندازهای این علوم بررسی شود. فرهنگ و هنر از دیدگاه انسان شناسان و جامعه شناسان چگونه باید بررسی شوند؟ آیا از خود بیگانگی هنوز در مفهوم نظریه انتقادی معنایی دارد؟ نظریات انتقاد ادبی و هنری لوکاچی امروز چه جایگاهی دارند و چگونه می توان آنها را در رابطه با مصرف فرهنگ تبیین کرد؟ و در نهایت مصرف هنر و فرهنگ در جهان پسا انقلاب اطلاعاتی چه شکل ها و محتواهایی را حمل می کنند؟ این ها بخشی از پرسش هایی است که در این کارگاه تلاش می شود به آنها پاسخ داده شود.
چکیده درسگفتار شایسته مدنی: جامعه‌شناسی مصرف
اکثریت ما به این موضوع آگاهی داریم که مصرف‌کننده‌ی چیزهای مختلفی هستیم، اینکه در زندگی از حقوق خاص مصرف‌کننده برخورداریم و هرکاری که انجام می‌دهیم و به هر جایی که می‌رویم و هر مکانی که در آن زندگی می‌کنیم به بسیاری از نیازهای مصرفی که در اطرافمان قرار دارند، ساختار می‌دهد. اما مصرف محدود به یک تحقیق دانشگاهی نیست و گستره‌ی آن همه‌ی جامعه را در بر گرفته است و به گفته‌ی باکاک: «مصرف نه تنها شامل خرید انبوه کالاهای مادی از اتومبیل تا تلویزیون می‌شود، بلکه استفاده از خدماتی چون سفر و انواع تجارب اجتماعی را نیز دربرمی‌گیرد. جوامع مدرن، فرآیند مصرف را به فعالیت اجتماعی مهمی تبدیل کرده‌اند که تامین آن مستلزم صرف مقادیر عظیمی وقت، پول، انرژی، خلاقیت و ابتکار فن‌آورانه است. امروز هرکسی در جوامع مدرن مصرف می‌کند (پیر و فقیر، مرد و زن، غنی و جوان و آدم‌های میانه‌حال) هرچند که سطح مصرف گروه‌های اجتماعی متفاوت است.»
همچنین، مصرف فقط کالاهایی که تولید و فروخته می‌شود را شامل نمی‌شود، بلکه به طور گسترده‌ای شامل عقیده‌ها، خدمات و دانش است و حتی مکانها، خرید کردن، خوردن، مُد، فراغت و سرگرمی، صدا و تصاویر نیز مصرف می‌شوند.
تعیین مبنا و آغازی برای پدیده‌ی مصرف، کاری دشوار است. آیا مصرف تنها پیامد انقلاب صنعتی و تولید انبوه است؟ اگر پاسخ مثبت باشد، آیا پیش از آن مصرفی وجود نداشته است؟ و آیا مصارف کنونی هنوز هم منشاءی اقتصادی دارند؟ چه رویکردها و نظریاتی در این باره وجود دارد و چه تفاوت‌هایی میان این رویکردها وجود دارد؟ مصرف شامل چه حوزه‌هایی است و کدامیک از اهمیت بیشتری برخوردارند؟
تاریخ مطالعه در جامعه‌شناسی مصرف، به قدمت خود جامعه‌شناسی بوده و ریشه‌های تجربی آن تا روش‌های آماری که اخیرا توسعه یافته‌اند، قابل ردیابی است. در نگاه مارکس، مصرف تابعی از تولید بود و انسان اصولا تولید‌کننده یا «انسان خلاق» (homo faber) در نظر گرفته میشد و مفهوم مصرف کننده هنوز بوجود نیامده بود.
اولین موج جامعه‌شناسی مصرف، یک جنبش تک‌صدایی نبود، بلکه گروهی از جامعه‌شناسان مانند امیل دورکیم، کالایی شدن را ناپسند دانسته و آن را مهمترین عامل ناهنجاری در جامعه‌ی مدرن می‌دانستند و گروه دیگری، موضوع اخلاق را به کناری نهاده و مصرف را به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از رشد و توسعه‌ی سرمایه‌داری به‌شمار می‌آوردند. البته، مهمترین و برجسته‌ترین جامعه‌شناس حوزه‌ی مصرف، جورج زیمل به کاوش نقش واسط پول در مصرف و روابط کیفی متفاوت آن پرداخته است. از نظر زیمل، همه‌ی مُدها ریشه‌ی طبقاتی داشتند. طبقات بالای اجتماعی، مُد متداول را کنار زده و بی‌درنگ با خلق یا طراحی یک مُد جدید، سرریز در سلسله مراتب اجتماعی را رقم می‌زنند. البته این تورشتاین وبلن بود که نظریه‌ی سرریز منافع را بیان کرد. وبلن، گرایشات طبقات بالا را برای جدا کردن خود از طبقات دیگر را با مفهوم «مصرف متظاهرانه» نشان داد.
موج دوم جامعه‌شناسی مصرف، نخست در زمان جنگ داخلی گردآوری شد اما پس از جنگ دوم جهانی مطرح گردید. مسیر دیگری که در جامعه‌شناسی به سمت مصرف گشوده شد، با نظریات انتقادی مکتب فرانکفورت همراه است. موج سوم تحقیق جامعه‌شناختی بر روی مصرف، که مشخصا تولد جامعه‌شناسی مصرف نیز هست، در دهه‌ی 1970 آغاز شد. در حالیکه محور اصلی بیشتر تحلیل‌های مصرف توسط جامعه‌شناسان پیشین، اخلاقی بود، رویکرد امروزه به مصرف، همانطور که رایزمن نیز عقیده داشت، یک کنش اجتماعی پرمعناست که نگاه منحصر به فردی را به روی واقعیت‌های مختلف اجتماعی می‌گشاید.
مصرف حوزه‌های گوناگونی را در برمی‌گیرد: غذا، خانه، کار و فراغت، مناسک و هویت، بدن، سلامتی، علم و تکنولوژی، هنر، شهر و فضا، رسانه و تبلیغات، خرید و بازار، مصرف نسلی : جوانان، کودکان، سالمندان، جنسیت، لباس و مُد، زمان، مصرف‌گریزی و مصرف پایدار.
برنامه کارگاه های تخصصی انسان‌شناسی و فرهنگ:
بدن و شهر: جهان پهلون تختی به مثابه روایت شهر مدرن (برگزار شد)
سخنرانان: ناصر فکوهی ، فاطمه سیار پور (پنجشنبه 3 اردیبهشت)
شهر و نظام های تصویری در مدرنیه متاخر: از سینما تا یوتیوب؛ سینمای مستند و نظام های بازنمایی شهری (برگزار شد)
سخنرانان: ناصر فکوهی و زهرا ملوکی (پنجشنبه 17 اردیبهشت)
نظریه های مصرف فرهنگی: مکتب فرانکفورت در برابر مکتب بیرمنگام؛ جامعه شناسی مصرف
سخنرانان: ناصر فکوهی و شایسته مدنی (پنجشنبه 7 خرداد)
شهر مناسکی: مناسبت های زمانی فضایی و نظام شاخت؛ نظام های اعتقادی و نظام های شهری
سخنرانان: ناصر فکوهی و جبار رحمانی (پنجشنبه 21 خرداد)
شهر خاطره، شهر فراموشی: حذف هنجارمند اجتماعی (ُsocial Normative Exclusion) به مثابه سیاست شهری
سخنرانان: ناصر فکوهی و مریم حسینی یزدی (پنجشنبه 7 آبان)
نظام های حسی شهری: شهر به مثابه دستگاه حسی؛ موسیقی و شهر
سخنرانان: ناصر فکوهی و حامد جلیلوند (پنجشنبه 28 آبان)
هویت پایدار (Sustainable Identity) : سامان دهی شهر بر محور نشانه شناسی کالبدی ؛ خانه و هویت
سخنرانان: ناصر فکوهی و منیژه غزنویان (پنجشنبه 2 آذر)
ژئو پلیتیک فرهنگی در منطق مرکز / پیرامونی؛ جغرافیای فرهنگی
سخنرانان: ناصر فکوهی و پریسا بالایی (پنجشنبه 26 آذر)
اسطوره های بنیانگذار شهر مدرن: از فاوست تا کالیگاری؛ سینما و بازنمایی اجتماعی
سخنرانان: ناصر فکوهی و نسرین ریاحی پور (پنجشنبه 10 دی)
«سگ پاولوف» و طراحی «انسان آرمانی» در نظام های توتالیتر قرن بیستم: مطالعه تطبیقی شوروی و آلمان هیتلری؛ روان شناسی شرطی شدن
سخنران: ناصر فکوهی و امیر عسکری
مکان جلسه: تهران، خیابان انقلاب، خیابان براداران مظفر شمالی، بن بست مهربان، مرکز مطالعات فرهنگی شهرداری
برای ثبت نام و اطلاعات با ایمیل خانم دکتر شایسته مدنی تماس بگیرید