به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ دکتر روزبه زرین‌کوب درباره ضرورت تالیف و تدوین مجموعه «تاریخ جامع ایران» گفت: ایران با یک سابقه، پیشینه کهن و درخشان و حضور آن در تاریخ جهانی که اگرچه ممکن است این حضور شامل حال تعداد محدودی از کشورها شود، اما باعث توجه جدی به تاریخ این کشور می‌شود.
ضرورت تالیف آثار جدید درباره تاریخ ایران
وی با اشاره به تالیف آثاری با دیدگاه‌های غیرایرانی درباره تاریخ افزود: درباره تاریخ ایران اگرچه در قرن نوزدهم افرادی از ایران‌شاسان و شرق‌شناسان تالیفاتی انجام داده بودند، اما این آثار نیز چندان کامل نبودند و از طرفی شاید با دیدگاه‌های غیرایرانی به رشته تحریر درآمدند. به هر حال در قرن بیستم و در دهه ۶۰ میلادی طرح تدوین تاریخ ایران در دانشگاه کمبریج آغاز شد که یک مجموعه هفت جلدی را در پی داشت.
استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانس دانشگاه تهران اظهار کرد: مجموعه هفت جلدی که در دانشگاه کمبریج تدوین شد و تاریخ ایران را از زوایای مختلف بررسی می‌کرد بعضی مجلدات این مجموعه و برخی فصول آن بسیار محققانه نوشته شد و از طرفی برخی مجلدات و فصول این مجموعه کارهای چندان درخشانی نبودند.
به تاریخ کشورمان توجه بیشتری کنیم
زرین‌کوب با تاکید بر ضرورت پژوهش جدید درباره تاریخ ایران بیان کرد: با این وجود از گردآوری و انتشار مجموعه «تاریخ کمبریج» تا کنون زمان زیادی می‌گذرد و به هر حال در این مدت انتظار می‌رفت که جمعی از محققان و پژوهشگران کار جدیدی در حوزه تالیف تاریخ ایران عرضه کنند. زیرا در طی این سال‌ها مطالعات جدیدی انجام شده و دیدگاه‌های مربوط به تاریخ ایران تفاوت بسیاری پیدا کرده و نگاه‌های جدیدی به وجود آمده است.
وی با اشاره به مجموعه تاریخ ایران به عنوان یک امر ملی و ضروری اظهار کرد: از طرفی مسائلی وجود دارد که به عنوان مسائل هویتی ما تلقی می‌شود و این نکته را به ما الزام می‌کند که باید به تاریخ کشورمان توجه بیشتری داشته باشیم. بنابراین طرح تدوین «تاریخ جامع ایران» که از سوی محمدکاظم بجنوردی در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی مطرح شد و صورت گرفت، باید یک کار ملی و ضروری تلقی شود.
ایران جزئی از یک تاریخ جهانی است
عضو هیات علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی گفت: در طرح تدوین «تاریخ جامع ایران» مشکلاتی از قبیل یافتن متخصصان، محققان و نخبگان حوزه تالیف تاریخ ایران وجود داشت که باعث شد تدوین نهایی این مجموعه طولانی شود، اما خوشبختانه باید بگویم که این مجموعه به سرانجام رسیده و این انتظار چندساله ما و همه دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران به سر آمده و همگی شاهد به ثمر رسیدن این مجموعه بیست جلدی هستیم که امیدوارم محققان چه ایرانی و چه خارجی از این مجموعه استقبال و استفاده کنند.
زرین‌کوب در پاسخ به این پرسش که دلیل حضور نویسندگان مطرح خارجی در تدوین «تاریخ جامع ایران» چیست؟ توضیح داد: این ضرورت یک پژوهش و تحقیق علمی است. زمانی که یک کار علمی گسترده انجام می‌شود ما نمی‌توانیم دانش را به افراد و یا گروه خاصی محدود کنیم. بنده در صحبت آغازین اشاره کردم که ایران جزئی از یک تاریخ جهانی است که این نکته بسیار قابل تامل و مهم است.
غربی‌ها به تاریخ ایران توجه ویژه‌ای دارند
وی با اشاره به توجه غربی‌ها به ایران در گذشته و حال افزود: این حضور مشترک در تاریخ جهانی نشان‌دهنده این است که ایران از قدیم و نه تنها در دوره معاصر مورد توجه دیگران بوده است. البته در عصر جدید اروپایی‌ها توجه ویژه‌ای به کشورمان کردند. حال این توجه به چه دلیل بوده این بحث جداگانه‌ای است، اما به هر حال این توجه باعث شده عده‌ای از دانشمندان، محققان و مورخان غیرایرانی به تاریخ ایران توجه و علاقه نشان داده و درباره آن تالیفات و پژوهش‌های جدی انجام دهند.
استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران اظهار کرد: در برخی مباحث تاریخی ایران مراجعه به تحقیقات مولفان غیرایرانی اجتناب‌ناپذیر است اگرچه در برخی از این آثار نمی‌توانیم انتظار یک پژوهش دقیق و علمی را داشته باشیم. با این حال در صورت تالیف کتابی جامع درباره تاریخ ایران بدون در نظر گرفتن برخی هم اندیشی‌ها و مشارکت‌ها نمی‌توان یک پژوهش دقیق و محققانه را انجام داد.
دانش تاریخ محدوده و مرز ندارد
زرین‌کوب درباره بهره‌مندی از نخبگان دانش تاریخ در جهان عنوان کرد: در تدوین «تاریخ جامع ایران» هم ناچاریم به منابع و مقاله‌هایی که محققان و مورخانی غیرایرانی نوشتند، مراجعه کنیم و هم باید از شخصیت‌های نامدار و علمی دنیا بهره ببریم. به هر حال دانش تاریخ مانند سایر دانش‌ها محدوده و مرز ندارد و مکان و زمان را نمی‌شناسد.
وی با تاکید درباه نظارت بر همکارهای پژوهشی محققان خارجی در طرح‌های تحقیقی در حوزه تاریخ ایران بیان کرد: در تدوین «تاریخ جامع ایران» این نیاز بسیار ضرورت داشت که بهترین متخصصان سراسر دنیا را بیابیم و آنها را در جمعی قرار دهیم که در یک پروژه علمی تاریخی حضور داشته باشند. اگرچه نظارت بر کار آنها از واجبات است و در این پروژه گسترده نیز این نظارت انجام شد. بنابراین امیدوارم یک مجموعه عالمانه یکدست را شاهد باشیم.
این مجموعه ارزشمند با استقبال مواجه می‌شود
عضو هیات علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌بینی استقبال از مجموعه «تاریخ جامع ایران» توضیح داد: شاید این پرسش را باید کسانی که در حوزه چاپ و نشر هستند، پیش‌بینی کنند. با این وجود من به عنوان یک معلم تاریخ فکر می‌کنم به احتمال بسیار برحسب شنیده‌ها و واکنش‌هایی که پس از خبر انتشار آماده شدن این مجموعه از چند ماه پیش در اطراف خودم مشاهده کردم، به نظرم استقبال مثبت باشد.
زرین‌کوب با اشاره به نگاه مثبت دانشگاهیان افزود: افراد بسیاری را از دانشگاه و به ویژه دانشجویان در چندماه اخیر دیدم که چشم انتظارند این مجموعه را ببینند و فکر می‌کنم به دلیل عنوان کار «مجموعه تاریخ ایران» که تمام اجزاء تاریخ کشورمان را به طور کامل دربرخواهد گرفت، با واکنش‌های کاملا مثبتی روبه‌رو خواهد شد.
وی درباره حجم گسترده پژوهش مجموعه «تاریخ جامع ایران» در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ادامه داد: همچنین به دلیل حجم کار که فوق‌العاده گسترده است قاعدتا جامعه ما به ویژه فرهنگیان و اهل علم باید توجه ویژه و کاملا مثبتی به آن داشته باشند. بنابراین فکر می‌کنم که پس از پخش و توزیع این مجموعه از آن استقبال مثبتی خواهد شد، هر چند که باید دید در آینده چه خواهد شد.