|
به گزارش فرهنگ امروز به نقل از هنرآنلاین؛ حمید کشمیرشکن منتقد و پژوهشگر هنر که کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشهها و دیدگاه‌های نوین" او جمعه در گالری ماه مهر و با حضور پرویز تناولی و علیرضا سمیعآذر رونمایی می‌شود درباره این کتاب به خبرنگار تجسمی هنرآنلاین گفت: همان‌طور که میدانید این کتاب پیش از این به زبانی انگلیسی در خارج از ایران منتشر شده است. کتاب حاضر بخشهای از آن کتاب انگلیسی است که برای مخاطب ایرانی تغییر یافته است. در زبان فارسی به‌جز دائرهالمعارف آقای طاهباز کتابی وجود ندارد که تاریخ یک سده اخیر هنر ایران را بازگو کرده باشد هرچند آن کتاب نیز رویکردی دائرهالمعارفی دارد و تاریخ هنر نیست. درواقع ما کتابی به زبان فارسی نداشتهایم که تاریخ‌نگاری هنر ایران را با همان شیوه تاریخ‌نگاری غربی و با نگاه به علوم سیاسی و مباحث اجتماعی مطرح کرده باشد و از این منظر وجود چنین کتابی یک ضرورت بود.
ترجمه به تحول فرهنگی نیاز دارد
وی ادامه داد: این کتاب همان‌طور که گفتم ترجمه عینی کتابی که به زبان انگلیسی منتشر شد نیست. در کتاب انگلیسی مباحثی مطرح شده بود که خواننده ایرانی نیازی به آن‌ها ندارد و همچنین موضوعاتی نیز وجود داشت که باید برای مخاطب فارسی‌زبان توضیح داده میشد و به همین دلیل نسخه فارسی این کتاب تغییرات متعددی داشت. به‌علاوه ترجمه امری است که به‌تنهایی کافی نیست و تحول فرهنگی باید در آن لحاظ شود به همین دلیل این دو کتاب تفاوت بسیاری با هم دارند.
کشمیرشکن با بیان اینکه ما مانند هنر غرب نمونههای متعددی از کتاب‌های تاریخ هنر را در مورد هنر ایران نداریم اظهار کرد: از این منظر کتاب حاضر اثری پیشگام است و بسیار دشوار بود که بتوان همه‌چیز را در چنین کتابی گنجاند. بااین‌حال سؤال‌هایی برای من وجود داشت که سعی کردم در کتاب به آن‌ها پاسخ داده و با همان فرم توصیفی کتاب‌های تاریخ هنر آن‌ها را مطرح کنم. هدف کتاب این نبود که یک تاریخ هنر جامع باشد و اسم همه افراد را در برگیرد و به همین دلیل می‌توان گفت که نگاه ویژه خود را دارد و میکوشد مهمترین جریانها و رویدادهای هنر یک سده اخیر ایران را در برگیرد که از میان آن‌ها بعضی مهمتر بوده و بعضی نیز در میان مباحث این کتاب نگنجیدهاند. سؤالاتی که در این کتاب مطرح شده است در جامعه و فرهنگ ایرانی وجود داشته است و بازتاب آن‌ها را می‌توان در آثار هنرمندان ایرانی دید.
نگاه تاریخنگار خالی از ایدئولوژی نیست
مؤلف کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشهها و دیدگاه‌های نوین" با بیان اینکه بعضی مباحث مانند جریانهای هنری دهه ۱۳۴۰ یا ۱۳۷۰ در هنر ایران پررنگتر بودهاند افزود: به همین دلیل این کتاب یک تاریخ روایتگونه نیست و موضوعات در آن با نگرشی کاملاً مشخص دیده شده است. به‌هرحال نمیتوان دیدگاهها را از انواع مختلف تاریخ‌نگاری حذف کرد و نگاه مورخ، ایدئولوژی و همینطور نگاه جنسیتی او بر تاریخی که او نوشته است تأثیر میگذارد.
وی همچنین گفت: فصل‌بندی این کتاب بر مبنای متدولوژی که درباره آن گفتم شکل گرفته است. البته ازآنجاکه به هر اینکه کتاب رویکردی تاریخی دارد توالی تاریخی رویدادها و هنرمندان در آن رعایت شده اما مباحث مهم هر دوره تاریخی نیز به‌عنوان موضوع آن فصل انتخاب شده است. به همین دلیل می‌توان گفت که عنوانهای فصلهای مختلف این کتاب در حقیقت وضعیت آن دوره تاریخی را در هنر نشان میدهد. هرچند ممکن است شما این مباحث را به شکل توصیفی در جاهای دیگر نیز دیده باشید. اما اینکه آن‌ها چطور در کنار هم قرار گرفتهاند کاری است که من انجام دادهام.
هنرمندان در کتاب من بر اساس تأثیرشان بر هنر طرح شدهاند
کشمیرشکن با بیان اینکه مباحث این کتاب بر اساس تغییرات شاخص هر دوره مطرح شده است افزود: به‌این‌ترتیب هر هنرمند در بستر تاریخی خود و بر اساس میزان تأثیری که بر هنر ایران داشته است طرح شده است. هرچه به گذشته برگردیم چون افراد تثبیت شده هستند و تأثیرات خاص خود را بر هنر ایران داشته‌اند بیشتر به آن‌ها پرداخته شده است و هر چه سمت هنر امروز میرویم چهرهها به آنکه به شکل فردی مطرح شوند بیشتر در بطن جریانها دیده شدهاند.
این پژوهشگر هنر معاصر با اشاره به اینکه فصلهای نخست کتاب بیشتر به روش تاریخ هنر نگاری گرایش دارد گفت: در فصلهای معاصرتر کتاب برخلاف فصلهای نخست، بیشتر مباحث نظری، تئوریک و نقد هنری مطرح شده است. به‌علاوه این نکته برای من بسیار مهم بود که هنرمندانی که در خارج از ایران زندگی می‌کنند در کنار هنرمندانی که در ایران حضور دارند مطرح شوند. با این حال از آنجا بخش اصلی کتاب به بافتار اجتماعی ایران پرداخته است تصمیم گرفتم بخش مستقلی را به این هنرمندان اختصاص دهم زیرا آن‌ها در بسترهای اجتماعی متفاوتی کار می‌کنند و باید به شکلی مستقل طرح میشدند.
وی همچنین درباره فرم کتاب نیز اظهار کرد: برای آنکه این کتاب به‌عنوان منبعی معتبر شناخته شود نیاز به وجود منابعی غنی از تصویر در آن وجود داشت. این ویژگی بود که من بسیار بر آن تأکید داشتم و با همکاری دوستانم تلاش شد تا تصاویر کتاب در ابعاد و کیفیت بالا ارائه شوند. به‌علاوه پینوشتهای هر فصل و فهرستهای اسمی و منابع کتاب نیز بسیار دقیق و کامل تهیه شده است تا خواننده کتاب بتواند به‌راحتی موضوع موردنظر خود در منابع دیگر دنبال کند.
کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشهها و دیدگاه‌های نوین" که حمید کشمیرشکن مقدمه کاملی برای آن نوشته است دارای شش فصل با عنوانهای "پیش‌زمینه تاریخی"، "ده‌های تردید و رویارویی: مدرنیسم در مقابل وضع موجود"، "پرسش هویت، بومیگرایی و ملی‌گرایی در کنار مدرنیسم در هنر و فرهنگ اجتماعی-سیاسی: جنبش‌های نوسنت‌گرا"، "هنر پس از انقلاب"، "گسترش گفتمان‌های معاصر پس از انقلاب: رویکردهای میانه دهه ۱۳۷۰ به این‌سو" و درنهایت "هنر دیاسپورای ایرانی" است.
این کتاب در ۴۰۴ صفحه، در قطع رقعی و با صفحات گلاسه رنگی از سوی نشر نظر منتشر شده است.
آیین رونمایی این کتاب جمعه ۲۲ خردادماه ساعت ۱۹ با حضور پرویز تناولی و علیرضا سمیعآذر در موسسه ماه مهر به نشانی بلوار آفریقا، نرسیده ناهید غربی، کوچه نیلوفر پلاک ۷ برگزار می‌شود.