به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ نشست نقد و بررسی کتاب «تفسیر تنزیلی (به ترتيب نزول): مباني، اصول، قواعد و فوايد» عصر هفتم تیرماه ۱۳۹۴ با حضور حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور، عبدالهادی فقهی‌زاده و مجید فلاح‌پور در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.
روش تفسیر تنزیلی
عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده کتاب «تفسیر تنزیلی (به ترتيب نزول): مباني، اصول، قواعد و فوايد» در این نشست به جای خالی «روش» در مطالعات علوم اسلامی اشاره کرد و گفت: دو سؤال اساسی در مطالعات اسلامی مورد غفلت واقع شده است. سؤال اصلی این است که برای انتقال داده‌های فرهنگی و اسلامی باید از چه روشی استفاده کرد.
وی ادامه داد: قرآن طی بیست و سه سال به حضرت محمد (ص) نازل شده است و من نیز برای تفسیر نزول سوره‌ها در این کتاب مجموعه‌ای از مباحث نظری را که درباره تفسیر به ترتیب نزول وجود داشت، مورد بررسی قرار دادم.
این نویسنده با بیان این که در ترتیب آیات سوره‌ها اختلافی بین مصحف‌های مختلف دیده نمی‌شود، اظهار کرد: در تفسیر تنزیلی به این نتیجه رسیدم که نباید در آن به سوی تفسیر به ترتیب آیات برویم بلکه تفسیر باید به ترتیب نزول سوره‌ها باشد و هر سوره غرض و هدفی دارد.
بهجت‌پور با اشاره به این که در تفسیر تنزیلی قرآن باید نزول ۱۱۴ سوره را به شکل تدریجی از نظر گذراند، تاکید کرد: ما باید کاشف مهندسی‌های قرآن باشیم نه این که قرآن را مهندسی کنیم.
تتبع مانع نقد نبوده است
در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «تفسیر تنزیلی (به ترتيب نزول): مباني، اصول، قواعد و فوايد» دکتر عبدالهادی فقهی‌زاده به بیان نظرات خود درباره کتاب «تفسیر تنزیلی» پرداخت و گفت: تفسیر بر اساس ترتیب نزول یا تفسیر تنزیلی نسبت به تفسیر ترتیبی «اولویت» دارد اما نویسنده در این کتاب از «اعتبار» برای تفسیر تنزیلی دفاع کرده است.
وی با ذکر این که برخی نکات در این کتاب وجود دارد که بازخوانی دیدگاه‌های مشهور درباره تفسیر است و مؤلف در بحث «رد تناسب سوره‌ها» متأثر از آیت‌الله معرفت بوده است، افزود: مؤلف در نگارش کتاب «تفسیر تنزیلی» از دویست منبع استفاده کرده است، اما به نظرم این کثرت منابع، مانع نقد و ارزیابی دیگران نشده است و در این کتاب، تفسیر بزرگان و حتی علمای جدید نیز مورد نقد و ارزیابی جدیدی قرار گرفته است.
فقهی‌زاده ادامه داد: تفسیر بر اساس ترتیب نزول قرآن، طبیعی است و آیات سوره‌ها در جای خود قرار دارند. تنها برخی آیات بنا به مصالحی برخلاف نزولشان جابه‌جا شده‌اند که آیات استثنایی هستند.
وی با اشاره به وحدت تاریخی سوره‌های قرآنی و اولویت تفسیر به ترتیب نزول به بررسی این کتاب به لحاظ تأیید مبانی اختصاصی تفسیر تنزیلی و نقد مبانی مشترک این تفسیر با دیگر تفاسیر پرداخت.
از «فواید» تا «نتیجه‌گیری» در تفسیر تنزیلی
دکتر مجید فلاح‌پور دیگر سخنران این نشست بود. وی گفت: مرحوم مهندس بازرگان نخستین فردی بود که بحث تفسیر تنزیلی را مطرح کرد و بعدها آیت‌الله معرفت وارد این مبحث شد.
وی در نقد کتاب «تفسیر تنزیلی (به ترتيب نزول): مباني، اصول، قواعد و فوايد» اظهار کرد: یکی از اشکالات ساختاری کتاب در این است که مساله «فایده» هم‌عرض اصول و قواعد قرار گرفته است که به نظر من این امر درست نیست و نویسنده باید «فایده» را در فصل نخست بررسی می‌کرد زیرا فایده با نتیجه‌گیری متفاوت است.
فلاح‌پور ادامه داد: حد و مرز بحث‌های نظری و کاربردی در این کتاب چندان مشخص نیست و مبانی، اصول و قواعد در این کتاب از هم خوب مشخص نشده است.
«تفسیر تنزیلی (به ترتيب نزول): مباني، اصول، قواعد و فوايد» در ۴۴۸ صفحه، به قطع رقعي (شوميز)، با شمارگان هزار نسخه، به بهای ۱۸ هزار تومان از سوی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي به چاپ رسیده است.