به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ دانشنامۀ ایران نخستین دانشنامۀ تفصیلی به زبان فارسی است که با توجه به نیازهای اکنون و آیندۀ همۀ فارسیزبانان ــ چه در ایران و چه خارج از ایران ــ به مرجعی جامع، موثق و ناظر به همۀ دانشها و معارف بشری طراحی شده است. پس از دائرةالمعارف فارسیِ زندهیاد مصاحب که نخستین جلد از مجلدات سهگانۀ آن در ۱۳۵۴ش انتشار یافت، تاکنون فارسیزبانان به دانشنامهای همگانی که در همۀ رشتههای علمی به نیازهای امروزی آنها پاسخ گوید، دسترسی نداشتهاند.
در تهیه و تدوین این دانشنامه جمعی از صاحبنظران و برجستهترین پژوهشگران معاصر فعالیت دارند و جلد چهارم آن به تازگی منتشر شده است.
مقالههای دانشنامۀ ایران به صورت تألیف و ترجمه تدوین و از ۳ منبع اصلی تأمین میشود:
اطلاعات مربوط به جهان علم و فن و دستاوردهای جهانی بشری و آنچه مربوط به عالم خارج از دنیای اسلام و ایران است؛ این بخش، از دانشنامههای معتبر خارجی مانند آشت، آمریکانا، انکارتا، ایرانیکا، بریتانیکا، بروکهاوس، کلمبیا، لاروس و دیگر دانشنامههای معتبر گرفته میشود. به این ترتیب، در زمینههایی که تألیف مقاله ممکن یا لازم نباشد، مناسبترین مقاله از منابع معتبر به فارسی ترجمه میشود. مقالههای ترجمهشده حدود سه پنجم کل مقالههای دانشنامه را تشکیل میدهد.
اطلاعات مربوط به جهان اسلام از اثر دیگری که در همین مرکز تدوین و منتشر میشود (دائرةالمعارف بزرگ اسلامی) استخراج و تلخیص، بازنگاری و بازآرایی میشود. این وظیفه را گروهی انجام میدهند که به کم و کیف کار دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و ویژگیهای آن تسلط کامل دارند. این دسته از مقالات نزدیک به یک پنجم حجم کل مقالات دانشنامه را تشکیل میدهد.
مقالههای مربوط به ایران پیش از اسلام و دوران معاصر و بهطورکلی مقالاتی که در حوزۀ کاری دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نمیگنجند و متناسب با نیازهای مخاطبان دانشنامۀ ایران تشخیص داده میشوند، تألیف میگردند. برای این منظور، چندین بخش علمی تشکیل شده که وظیفۀ آنها تألیف مقالههای مربوط به ایران است. این دسته از مقالهها هم یکپنجم کل مقالات دانشنامۀ ایران را شامل میشود.
مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی «دانشنامۀ ایران، جلد چهارم (اسمیث، استیوی – اقیانوس شناسی)» را زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی در ۸۵۰ صفحه با شمارگان: ۱۰۰۰ راهی بازار نشر کرده است.