به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ و به نقل از روابط عمومی جشنواره تئاتر رضوی، نشست رسانه‌ای هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی صبح سه‌شنبه ۲۷ مردادماه، با حضور مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی، داود فتحعلی‌بیگی دبیر این دوره از جشنواره، محمدحسین ناصربخت قائم‌مقام دبیر جشنواره، حمیدرضا اردلان دبیر سمینار و پیمان شریعتی دبیر اجرایی هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی، در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
در این نشست که اجرای آن را پیمان شیخی بر عهده داشت، مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی، جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی را جریان‌ساز و ضروری عنوان کرد و گفت: «از زمانی که مسئولیت مدیریت در مرکز هنرهای نمایشی را برعهده گرفتم تصمیم گرفتیم تا از رویداد تاثیرگذار در تئاتر حمایت کنیم و از کارها و برنامههایی که این گونه نیستند بپرهیزیم. جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی از جمله اتفاقاتی است که باید با قوت تمام در جهت آن گام برداشت. این جشنواره یکی از ضروری‌ترین رویدادهای تئاتری است که از ریشه و هویتمان شکل گرفته. ما ملتی هستیم که به لحاظ دینی و ملی ریشه‌های عمیق فرهنگی داریم. آیین کهن ما در جهان شناخته شده است اما به دلیل مدرنیته کم‌رنگ شده این آیین‌ها با تعریف دوباره می‌بایستی زنده نگه داشته شوند. این رویداد هنری مقدمه‌ای برای شناخت ظرفیتی است که با آن روبه‌روییم.»
او تاکید کرد: «با شناخت درست، حرکت و حمایت از این نمایش‌ها می‌توان در آینده شاهد اتفاقات قابل توجهی باشیم. همه سازمان‌ها و نهادهای مختلف دارای امکاناتی هستند. آنها می‌بایستی به هنرمندان اعتماد کنند. پردیس تئاتر تهران که از شرایط و امکانات خاصی برخوردار است که می‌توانست با بهره‌برداری درست از آن کام هنرمندان را شیرین کند. هنرمندان ثابت کردند مدیران خوبی هستند.»
مهدی شفیعی در پایان سخنانش با بیان اینکه جلسات مسمرثمری با سازمان شهرسازی داشته‌اند گفت: «در حوزه کلان مدیریتی جلسات خوبی را با سازمان شهرسازی داشتیم تا بتوانیم تعدادی از ساختمان‌های قدیمی را در اختیار گروه‌های نمایشی آیینی و سنتی در تهران و چند شهر دیگر داشته باشیم. آقای مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز پیگیر این مسئله‌اند و جلساتی را با وزیر مسکن در این رابطه داشته‌اند. امیدوارم در آینده نزدیک فرآیند این مسئله را شاهد باشیم.»
داود فتحعلی‌بیگی دبیر جشنواره هفدهم نیز در این نشست رسانه‌ای، ضمن تقدیر از هنرمندانی که آثار خود را به این دوره از جشنواره ارائه کرده بودند، گفت: «علت پذیرفته نشدن تعدادی از آثار متقاضی، به خاطر عدم دسترسی به سرچشمه نمایش‌های آیینی و سنتی بود. ریشه این مسئله به عدم آشنایی با گونههای مختلف نمایشی و نبودن مکان دائمی برای اجرا و ارائه این نمایش‌ها بازمی‌گردد. داشتن مکان دائمی برای نمایش‌های آیینی و سنتی یک ضرورت به شمار می‌رود.»
او ادامه داد: «همه ما می‌بایستی مراقب میراث معنوی‌مان باشیم. این به این معنا است که آنچه از گذشتگان و پدرانمان به دستمان رسیده و جزئی از ما به شمار می‌رود حفظ، ثبت و نگهداری شود. در این راستا باید زمینه‌ای مناسب برای آموزش و پژوهش روی چنین آثاری فراهم شود. متاسفانه مدرسه یا رشته اختصاصی در دانشگاه‌های ما وجود ندارد، این در حالی است که نیاز به ایجاد آن، کاملا احساس می‌شود.»
دبیر هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی با اشاره به درگذشت پیشکسوتان نمایش‌های آیینی و سنتی خاطرنشان کرد: «طی دو سال گذشته تعدادی از پیشکسوتانمان را از دست دادیم، از جمله آنها احمد علامه‌دهر، یکی از بازیگران صاحب‌سبک سیاه بازی به شمار می‌رفت. نباید شرایط به‌گونه‌ای باشد که با از دست دادن هنرمندان و پیشکسوتان، این آثار به دست فراموشی سپرده شود.»
او در پایان سخنانش عنوان کرد: «از مسئولان و مدیران قدردانی می‌کنم چراکه با حسن‌نیت و تمام توانشان از برگزاری جشنواره حمایت کردند و شرایط مساعدی را برای اجرا در تهران و برخی استان‌ها فراهم آوردند.»
در ادامه این نشست، حمیدرضا اردلان دبیر سمینار جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی، با بیان اینکه سمینار پنجمین دوره خود را پشت‌سر می‌گذارد اظهار کرد: «در این دوره، ۳۰ سخنرانی خواهیم داشت که ۱۰ سخنرانی آن توسط اساتید و پژوهشگران کشورهایی چون بلژیک، لهستان، هندوستان، فنلاند، آلمان، تاجیکستان و ... برگزار می‌شود. در این میان چند نظریه تئوری جدید در مورد نسبت یافتگی آیین کهن و کاربرد معاصر داریم. یاروسلاو فرت و سیموناسالا از لهستان، کارگاه‌های آموزشی را در تهران و منطقه آزاد اروند برپا می‌کنند. عنوان این کارگاه «بدن بازیگر یک درام برانگیخته» است. همچنین پروفسور گئورگ نوسبامر از اتریش کارگاهی درباره گوش انسان و اینکه چگونه صدا را نمی‌شنود برگزار کند. او تلاش می‌کند گوش را به لحظه شنیدن برگرداند. همچنین سایر مباحثی که توسط اساتید شناخته شده همچون دکتر آتول تیواری از هندوستان، پروفسور حجت اسدیان از فنلاند، رامتین شهبازی و ... ارائه می‌شود. همچنین ۱۰ مقاله توسط ۱۰ پژوهشگر جوان، ارائه می‌شود. افرادی که طی پنج سال گذشته نظریه‌های مختلفی را ارائه و به صورت آکادمیک به آنها پرداختند.»
او افزود: « جامعه‌ای که آیین ندارد معرفت حیات اجتماعی ندارد، یعنی خوشحالی و اندوه را تقسیم نمی‌کند، چراکه حیات جمعی خاصیت خود را از دست می‌دهد اگر جامعه‌ای آیین مدار باشد آسیب‌هایی که باعث از دست دادن هویت و اضمحلال می‌شود، از میان می‌رود. دیگر این گونه شاهد آسیب‌های بزرگ چون دست‌درازی در رقم‌های کلان نخواهیم بود.»
همچنین محمدحسین ناصربخت قائم‌مقام دبیر جشنواره، با تاکید بر اینکه با برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی شادمانی را در جامعه دامن زده‌ایم، گفت: «امسال جشنواره جوانی را در بخش صحنه‌ای شاهد خواهیم بود. مفهومی که سال‌هاست به دنبال آن هستیم تا جلوه‌های آن را پیدا کنیم با الهام از نمایش‌های آیینی ریشه در گذشته داشته و هم مناسب زمانه باشد.»
این کارگردان و نمایشنامه‌نویس پژوهش را رویکرد همیشگی جشنواره دانست و عنوان کرد: «گرایش ما پژوهشی است و آن را همیشه حفظ می‌کنیم. در تمام بخش‌ها هنرمندان براساس پژوهش عمل کردند. در این دوره ۱۰۷۰ هنرمند، ۱۱۸ عنوان مستقل در بخش‌های مختلف را شکل دادند.»
قائم‌مقام دبیر جشنواره هفدهم با بیان اینکه در این دوره گامی در جهت تئاتر ملی به مفهوم واقعی برداشته‌اند بیان کرد: «در این دوره از جشنواره به صورت همزمان نمایش‌ها در شهر کاشان از ششم شهریورماه اجرا خواهند شد. همچنین بخشی از سمینارها و کارگاه‌های آموزشی قبل از اجرای جشنواره مهمان جنوب ایران بوده‌اند. قرار است تعدادی از کارها در جنوب ایران نیز اجرا شوند. امیدوارم در سال‌های آینده جشنواره به صورت سراسری برگزار شود. این اتفاقی است که ما همیشه آرزوی آن را داشته‌ایم.»
ناصربخت همچنین از ارائه چند سند تاریخی نمایش ایرانی خبر داد و گفت: «بخش انتشارات نیز در این دوره به مانند گذشته فعال است و شش کتاب همزمان با جشنواره چاپ خواهد شد. از سوی دیگر چند سند تاریخ نمایش ایرانی برای نخستین بار ارائه می‌شود که می‌تواند تاریخ نمایش ایرانی را تغییر دهد. به عنوان مثال نسخه تعزیه‌ای که به قرن دوازدهم بازمی‌گردد.»
او همچنین در پاسخ به سوالی درباره تعزیه و اقدامات سازمان میراث فرهنگی در این حوزه و نیز موضوع رانت نسبت به پذیرش برخی آثار در جشنواره امسال توضیح داد: «در طول دوسال گذشته فریادهای‌مان را کشیده‌ایم و گفته‌ایم در موضوع تعزیه میراث فرهنگی باید قدم پیش بگذارد با این حال از آنجا که شخصا عادت ندارم منتظر دیگران باشم، سعی کردیم خودمان کارمان را دنبال کنیم.»
او افزود: «من خیلی به جشنواره اعتقاد ندارم و معمولا کارهایم را در جشنوارهای شرکت ندادم اما به این جشنواره سنتی اعتقاد دارم، چون تنها جایی است که نمایش‌های آیینی و سنتی می‌تواند نفس بکشد.»
در بخش دیگری از این نشست، پیمان شریعتی دبیر اجرایی این دوره از جشنواره، جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی را یکی از پربرنامه‌ترین رویدادهای هنری مرکز هنرهای نمایشی مطرح کرد و توضیح داد: «قسمت اعظم نمایش‌ها متعلق به استان‌های مختلف کشور هستند. همانگونه که می‌دانید بخش اعظم آیین‌های ما متعلق به شهرها و استان‌های کشور ایران است که با حضور و اجرا در این رویداد هنری فرصتی برای نشان دادن خواهند داشت. در این دوره یک سالن اجرایی نسبت به دوره قبل اضافه شده و بخش‌های مختلف جشنواره نیز گسترده‌تر شده است. تعدادی از مجلس‌های شبیه‌خوانی تا به امروز اجرا نشده‌اند.»
او ادامه داد: «حضور بخش دانشگاهی یکی از اتفاقات مهم دوره هفدهم به شمار می‌رود. ایجاد این بخش از ضرورت بسیاری برخوردار بود چراکه معرفی کننده نسل تازه‌ای از هنرمندان جوان است که می‌توانند این مسیر را ادامه دهند. از دیگر اتفاقات مهم تهیه و تولید پکیج آموزش نقالی است که با حمایت مرکز هنرهای نمایشی و انجمن نمایش‌های آیینی و سنتی گردآوری شده و در حال تدوین است و به زودی تکثیر و توزیع خواهد شد.»
دبیر اجرایی هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در مورد ملی برگزار شدن این رویداد هنری گفت: «ما به این نتیجه رسیدیم که بهتر است ابتدا یک جشنواره ملی قابل توجه و دفاع داشته باشیم و بعد آن را به سوی بین‌المللی شدن ببریم. البته سمینار به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و دو اجرای پژوهشی گروه وایانگ و پرفورمنس «بهمن در تهران» نیز اجرا خواهند شد.»
او در رابطه با امکان اجرای عمومی نمایش‌ها بعد از جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی اظهار کرد: «این تصور غلطی است که فکر کنیم تماشاخانه سنگلج تنها مکان میزبان گروه‌های نمایش‌های ایرانی، آیینی و سنتی است. تولیدات جدید جشنواره که شامل ۱۶ اثر است همگی از حمایت مرکز هنرهای نمایشی در هر سالنی که به اجرا بروند برخوردار خواهند شد. شش نمایش استانی در استان‌های خودشان اجرای عمومی خواهند داشت. نمایش‌های تهران نیز طبق زمان‌بندی مشخص شده‌شان در سالن‌های مختلف به صحنه می‌روند.»
گفتنی است؛ در این نشست رسانه‌ای ارمغان بهدارمند دبیر انجمن هنرهای نمایشی، کیوان نخعی مدیر روابط عمومی هنرهای نمایشی و مهدی حاجیان مدیر دبیرخانه‌ها نیز حضور داشتند.