فرهنگ امروز: برنامه این هفته سینمامعیار به مناسبت یک سالگی گروه «هنر و تجربه» با موضوع «نقد و بررسی سینمای هنر و تجربه» با حضور کارشناسان محمد مهدی عسگرپور، محمد حسین فرح بخش، رضا استادی و جبار آذین برگزار شد.

عسگرپور: نباید کل سینمای ایران را «هنر و تجربه» تعریف کنیم

 آغاز برنامه با محمدمهدی عسگرپور، کارگردان سینما و پیرامون روز ملی سینما بود. عسگرپور ضمن اشاره به 120 ساله شدن سینما، راجع به بلوغ سینمای ایران گفت: اگر خودمان را با کشورهایی که حدودا همین سابقه سینمایی را دارند مقایسه کنیم در برخی بخش ها موفقیت هایی داشته ایم، اما در مجموع به این اندازه رشد نکردیم. قدمت سینمای ما از قدمت خیلی از کشورهای اروپایی بیشتر است اما تولیدات از نظر کیفی با آنها قابل مقایسه نیست، چه از جهت تعداد سالن ها یا فیلم هایی که ساخته می شود. تنها مزیت سینمای ایران کیفیت برخی از آثار سینمایی است که نقدهای مختلفی دارد.

این سینماگر در ادامه در پاسخ به سوال ماهیت سینمای ایران از دیدگاه «هنر و تجربه» بیان داشت: الان با وضعیتی مواجه ایم که یک طرح موفقیت نسبی تا الان داشته باشد و نباید تصور کنیم با یک طرح موفقیت آمیز یک تئوری استخراج کنیم و کل سینمای ایران را این چنین تعریف کنیم که اگر خدایی نکرده این طرح با مدیر دیگری موفقیتش را از دست بدهد، احساس کنیم اساسا سینمای ایران سینمای «هنر و تجربه» نیست. سینما در هر جای دنیا آنجا موفق بوده که امتزاج هنر و صنعت در آن خوب شکل گرفته و اقتصادش را هم توانسته خوب تعریف کند.

وی در انتها افزود: در کشور ما متاسفانه اقتصاد هنر و نه فقط سینما درست تعریف نشده و آثارمان هم آنجا موفق به نظر می رسد که بیشتر حالت تجربی دارد تا اقتصادی و صنعتی و گاهی آن را بد می دانیم در صورتی که اگر جوهره اصلی سینما را بگیریم با پیکری مواجه ایم که ستون فقرات ندارد، سینمای ایران از این مفهوم دور شده و دخل و خرجش چیزی شده که می بینیم.

در ادامه جاوید با اشاره صحبت های اخیر حجت الله ایوبی که «گروه هنر و تجربه بخش مهمی از سینمای ایران را احیا و فعال کرده که اگر خاموش می شد سینمای ملی افول می کرد» بحث را آغاز کرد.

فرح بخش: کل سینمای ایران «هنر و تجربه» شده است/ «هنر و تجربه» را به ایوبی تحمیل کردند

محمدحسین فرح بخش در ابتدای سخنان خود بیان داشت: نمی توان گفت نظر آقای ایوبی نظر بیهوده ای است، اما گویا دوستان چیزی را فراموش کرده اند، کل سینمای ایران هنر و تجربه شده است. سینما در دنیا مفهوم و معنای دیگری دارد؛ یعنی بحث صنعت و هنر. سینمای ملی معنا دارد، یعنی سینمای تمام نمای جامعه.

وی افزود: تا آنجا که می دانم گروه «هنر و تجربه» را به خود ایوبی نیز تحمیل کردند، یعنی فکر می کنم باطنا خودشان قبول نداشته باشند. گروه هنر و تجربه نتیجه گیری خوبی نداشته است.

استادی: «هنر و تجربه» دکانی است تا برخی صاحب تشکیلات باشند

رضا استادی در ابتدا گفت: به عنوان روزنامه نگار باید بگویم در طول دو سالی که ایشان مدیریت سینما را بر عهده دارند خیلی از مصاحبه هایشان نسبت خیلی جدی با واقعیت نداشته است و این هم یکی از این اظهارنظرها می تواند باشد. «هنر و تجربه» بیشتر از اینکه عرصه ای برای دیدن فیلم جوان ها باشد، بیشتر دکانی است که عده ای از دوستان صاحب آن تشکیلات باشند، اما در طی برنامه ثابت خواهم کرد که حجم هزینه ای که در این طرح صورت می گیرد و امکانات و تشکیلاتی که بسیج شده اند که چند فیلم نمایش دهند و تعدادی فیلم را ببینند هیچ تناسبی با آورده این طرح ندارد و کارایی آن زیر سوال است.

وی افزود: در سینمای ایران تعدادی از فیلمسازان اجازه نمایش کارهایشان را ندارند، این یک حرکت جعلی است که شرایط رقابت را از بین ببریم آن هم در اقتصادی که قائدتا باید مبتنی بر رقابت و عرضه کالای بهتر باشد. شکل اکران سینمای هنر و تجربه این نیست که در دنیا و در مال ها نمایش دهند، چرا هیچ آماری از علاقه مندان این نوع فیلم ها منتشر نشده است؟ چرا بخش عمده ای از طبقه عادی جامعه که علاقه مند هستند فیلم های روز ارزشمند سینمای دنیا را روی پرده ببینند چنین امکانی پیدا نمی کنند؟ اساس موضوع خیلی اساس پر ایرادی است ولی ایشان باید از عملکردشان دفاع کنند.

فیلم های«ماهی و گربه» و«پرویز» جای خودشان را برای اکران پیدا می کنند

فرح بخش در مورد عدم اجازه نمایش کار بعضی از فیلمسازان توضیح داد و گفت: بنده خیلی دوست دارم که فیلمم را در سینما فرهنگ نشان بدهم. ماهی و گربه، پرویز و این گونه فیلم ها جای خودشان را برای اکران خود به خود پیدا می کنند. در سیل فیلم های مبتذل قبل از انقلاب، فیلم های متفاوتی مثل فیلم «نفرین» آقای تقوایی یا دومین فیلم پرفروش قبل از انقلاب که برای مرحوم علی حاتمی بود یعنی «سوته دلان» را داشتیم که تک در سینما بهمن اکران شده است که هنر و تجربه است، نه دولت کاری داشته و نه بودجه ای می گذاشتند بلکه صاحب فیلم با صاحب سینما قرارداد داشتند. پیشنهاد دادم سینمای کانون را بازسازی کنید و بگویید این مربوط به سینمای هنر و تجربه است، کسانی که می خواهند این فیلمها را دنبال کنند در آنجا می بینند، فیلم های ما همه اش هنر و تجربه است و این صد درصد منفی است.

این کارشناس افزود: سینما ابتدا سرگرمی است و اگر فیلم سازی توانست حرفش را در قالب سرگرمی بزند، آن فیلم عالی ست. اما اگر نتوانست و فیلمش باعث فساد و انحطاط در جامعه نشد، خوب است. سینمای «هنر و تجربه» سینمای خاصی است که در سال می تواند در کنار گیشه سینمای پرمخاطب باشد. از 58 تا 62 دولت ریالی کمک نمی کرد، اما فیلم هایی ساخته شد که فروش کرد. اما بعد از سال 62 سینمای بخشنامه ای آقای بهشتی و آقای انوار نابود کرد و ریلی گذاشته شد که تا امروز ادامه دارد و رانت خوارهایی در ابعاد سینمای ایران به وجود آمد که تفکریست که مردم قبول ندارند، باید برای مردم فیلم ساخت و در کنار آن فیلم هایی مثل بازنده یا «محمد رسول الله(ص)» ساخته شود.

مدیران امروز سینمای ایران 30سال دیر مدیر شده اند

استادی در رابطه با شاخص سازی مدیران سینمایی گفت: دوستانی که الان مدیریت سینمایی ایران را به عهده گرفته اند حدودا 30 سال دیر وارد عرصه مدیریتی شده اند و تاریخ سینمایی را دقیق نخوانده اند، مدیر نماینده طیفی از مردم انتخاب شده و چارچوب کاری اش مشخص است ضمن اینکه تعهد زیادی هم دارد و صرفا این نیست که نسبت به هنر و تجربه دینش را ادا کند. سازمان سینمایی نظرسنجی از «هنر و تجربه» در سایت خود منتشر کرد که در این 325 شرکت کردند! این را مقایسه با امکاناتی کنید که این طرح در اختیار دارد که 800 صندلی سالن سینمایی در اختیار این طرح است، اگر یک سانس از درآمد این را مطابق با بلیط 6000 تومانی در نظر بگیرید رقمی حدود 5 میلیون می شود و اگر 5 سانس در هرروز باشد ببینید چه میزان از بودجه و امکانات این مملکت در اختیار این طرح است که در فراخوان آن 325 نفر شرکت می کنند! آمار مخاطبین این طرح در بهترین شرایط چیزی بیشتر از 3000 نفر نیست و وقتی برجسته نمایی می شود حق عده زیادی که از این سینما و بخش تفریحی سهم دارند خورده می شود.

وی اضافه کرد: اگر امکان اکران و نمایش این فیلم ها در تلویزیون وجود داشته باشد هم تعداد مخاطبینش بیشتر خواهد بود و به این سیستم ریخت و پاش نیازی نیست. فراهم کردن شرایط برای اکران فیلم بخشی از وظایف کارگردانی است و اگر کسی این ویژگی را ندارد و سالن ها خالی ماند، این تناقض چگونه قابل جمع است؟ عمده این فیلم ها کم مخاطب هست و هیجان کاذب دارد.

در ادامه فرح بخش خاطرنشان کرد: تکنیک و فرم سینما از غرب آمده است، اما باید با فرهنگ خودمان آن را آدابته کنیم. یکسری تکنولوژی ها را نداریم و مسئولین سینما باید آن را بیاورند، امروز هر ایرانی هر اراده ای کند انجام می شود اما بعضی ها دکان درست کرده اند و می خواهند مدیریت را مادام العمر داشته باشند. هرچیزی خودجوش باشد با مدیریت صحیح درست می شود، ما با نمایش و فریب سازی مخالفیم وگرنه بخش خصوصی از نظر اقتصادی هم مقرون به صرفه است.

دخل و خرج «هنر و تجربه» منطقی نیست

در ادامه، استادی درباره آمار دخل و خرج هنر و تجربه گفت: با همه زیرکی و تلاش دوستان که می خواستند آمار قابل تحلیلی ارائه نشودجدا از نظرسنجی که 325 نفر در نظرسنجی شرکت کردند،  آمار بعدی مربوط به فروش فیلمها است که در کمتر از یک سال که برای 13 فیلم محاسبه شده حدود 1 میلیارد تومان است و در روز حدود 50 نفر در هر سانس مخاطب سینمای هنر و تجربه در کل ایران هستند. آماری دادند که رکورد طولانی ترین نمایش تاریخ سینمای ایران با یکی از فیلم های هنر و تجربه با 9 ماه اکران شکست ولی فیلم هایی مثل عقاب یا دادشاه همین وضعیت را خیلی بیشتر از فیلم های هنر و تجربه داشتند. فیلمی مثل پوسته در گروه «هنر و تجربه» اکران می شود ولی به سازنده ی آن در شبکه خانگی مجوز نمی دهند.

فرح بخش نکته ای را اضافه کرد و گفت: جمله آقای ایوبی درست است که جهان سینمای ایران را با «هنر و تجربه» می شناسد، چون این فیلم ها را از اول انقلاب به آن طرف فرستاده اند و فیلم هایی هم که معمولا به جشنواره جهانی می رود بالای 99 درصد آن کسی در ایران اینها را نمی بیند! و اگر فیلم های مردمی بسازند هرگز در آنجا نخواهند دید ، مثل فیلم های دفاع مقدس و خوش تکنیک ما که قبولش نمی کنند. نمایش طولانی فیلم هم چیز عجیبی نیست. آمار دادند گفتند ما 17 فیلم اکران کردیم و 875 میلیون فروش داشته است، یعنی شما 15 فیلم گذاشتی و سینما را مصادره کردی که این میزان بفروشی؟ ماهی و گربه هرجا که بود فروش می کرد پس این باز از همان نمایش ها و دکان ها است.

استادی در ارتباط با اکران فیلم های «هنر و تجربه» در سینما برای علاقه مندان آن بیان داشت: ما در شرایط بعد از تحریم هستیم و شرایط به شکلی نیست که مثل سال 60 تعاونی شهر و روستا بر وزن «هنر و تجربه» راه بیندازیم و کپن درست کنیم. پیشرفت در این بخش در شکل عادلانه و اقتصاد آزاد شکل می گیرد و تا موقعی که گروهی باشد که با هزینه سرسام آور فیلم هایی را نمایش دهد و مسئولین آنقدر خوشحال شوند که بگویند این همان چیزی است که می خواستیم هیچوقت تصور واقعی شکل نمی گیرد و مردم هم از حق خودشان که فیلم های جذاب است، محروم می شوند. ما الان سینمایی تحت عنوان اکشن نداریم که در ایران پرفروش بود.

ایشان در ادامه گفت: بنده خودم ازعلاقمندان فیلم های تجربی هستم ولی سینمای هنر و تجربه سینمای جشنواره ای و فیلم خانه ای هست و نباید 800 صندلی سینمای ایران را اشغال کند. یک سینما اگر در مسیر تقاطع خط بی آر تی و مترو به آن اختصاص داده شود کفایت می کند و لازم نیست انواع هزینه ها و کاتالوگ و ... داشته باشیم که یک فیلم تجربی ببینیم، چرا الگوبرداری ها از غرب در این موضوع نمی شود؟ علت این دردسرها این است که تمامی کسانی که درگیر این پروژه اند دوره های طولانی مسئولیت دولتی و بدون نظارت و بدون حضور در فضای رقابتی را تجربه کردند و تفکر کارمندی وارد شده و فکر می کنند پول می دهیم تبلیغ می دهیم یا سینما می گیریم و آقای ایوبی راضی است در صورتی که این گروه نیاز به ساختمان و تشکیلات و تحریریه ندارد، یک منتقد خیلی برجسته مثل آقای امید روحانی می تواند عهده دار این فیلم ها باشد. تدارک این چنینی برای نمایش فیلم بیشتر زمینه ای برای اشتغال آفرینی خودشان هست و هزینه با نتیجه هیچ تناسبی ندارد.

فرح بخش: «هنر و تجربه» جای اکثر فیلمسازان و تهیه کنندگان را تنگ کرده است

در انتها فرح بخش در پاسخ به این سوال که آیا علت مخالفتشان ضریب ندادن به فیلم های ایشان است، گفت: این سفره هیچ وقت برای امثال ما باز نیست، «هنر و تجربه» باشد یا نباشد فیلم خودم را می سازم و در جایگاه خود اکران می کنم و جای مرا تنگ نمی کند. اما جای اکثر فیلمسازان و تهیه کنندگان را تنگ می کند، ضمن اینکه پول را بدهند سالن بسازند. اینها گروه نیستند و تعداد اندکی مدیرند که برای اینکه به ما که در سینمای حرفه ای هستیم تهمت بزنند این ها را می گویند.

برنامه رادیویی سینمامعیار پنجشنبه‌ها ساعت 14:30 دقیقه از رادیو گفت‌وگو پخش می‌شود. برنامه‌ای با اجرای سیدامیر جاوید و تهیه کنندگی و سردبیری محمدجواد طالبی که سعی دارد ضمن پرداختن به مسائل اساسی سینمای ایران سطح آگاهی مخاطب از فیلمهای روی پرده را بالا ببرد.