به گزارش فرهنگ امروز به نقل از روزنامه شرق؛ «ریچارد استون»، دبیر بخش بین‌الملل مجله ساینس، در دوره کوتاه حضور در ایران، فعالیت‌های مختلفی انجام داد؛ از جمله برگزاری یک دوره آموزشی کوتاه‌مدت برای روزنامه‌نگاران علمی ایران. به همین مناسبت با دکتر «اکرم قدیمی» که رئیس انجمن ترویج علم ایران است و از نزدیک، هم با رسانه‌های علمی ایران ارتباط دارد و هم مقدمات برگزاری این دوره را فراهم کرد، گفت‌وگو کردیم تا در جریان دستاوردهای این سفر و این دوره آموزشی قرار بگیریم.
سفر «ریچارد استون» به ایران از چه زمانی و چگونه برنامه‌ریزی شد؟
موضوع سفر آقای «استون» به ایران از سال٩٢ مطرح بود. در آن زمان برنامه این بود که وی اردیبهشت ٩٣ به ایران سفر کند. برای سفر ایشان لازم بود با دستگاه‌های اجرائی و وزارتخانه‌ها، از جمله وزارت امور خارجه و به دلیل خبرنگاربودن ایشان، با وزارت ارشاد مکاتبه کنیم؛ البته با توجه به اینکه قرار بود ایشان برای خبرنگاران علم ایران، کارگاه آموزشی سه‌روزه برگزار کنند، لازم بود مدت‌زمان طولانی‌تری در ایران اقامت کنند. از طرف دیگر خود آقای «استون» هم مایل بودند گزارش‌هایی از وضعیت علمی ایران برای نشریه ساینس تهیه کنند و برای این کار لازم بود از برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی دیدار یا با برخی از مسئولان گفت‌وگو کنند که مجموعه این عوامل کار را پیچیده‌تر کرد و لازم شد با برخی از مراجع دیگر نیز هماهنگی‌هایی صورت گیرد. در مجموع برای تهیه‌کردن ویزا مشکلات بسیاری پدید آمد که در نهایت جناب آقای دکتر «شاپور اعتماد» با لطفی که داشتند پادرمیانی کردند تا کار صدور ویزای ایشان انجام گیرد. در نهایت هم پس از امضای برجام و توافق ایران و شش کشور جهان، ویزای آقای «استون» صادر شد. وی در مدت حضور خود در ایران گزارش‌های مختلفی تهیه کرد که پیش از تصویب برجام در کنگره آمریکا، در نشریه ساینس منتشر شد و در دسترس همه علاقه‌مندان به توسعه علم در سراسر دنیا قرار گرفت.
پس در مجموع از دستاوردهای این سفر راضی هستید؟
بسیار راضی هستیم، اما فقط به این موضوع اشاره می‌کنم که انجمن ترویج علم ایران پیش از سفر وی در تلاش برای آماده‌سازی مقدمات کار بود و اکنون که مدتی از اتمام این سفر گذشته است، هنوز هم در فکر رتق‌و‌فتق امور هستیم؛ از جمله اینکه این سفر هزینه‌هایی داشته است که همه این هزینه‌ها به دوش انجمن ترویج علم ایران افتاد که با توجه به بضاعت کم انجمن ترویج علم، پرداخت آن دشوار شد. لازم به یادآوری است این برنامه‌ای ملی بود که افراد بسیاری از فواید آن برخوردار شدند و شایسته است که در تأمین هزینه‌ها نیز همکاری کنند تا انجمن در آینده هم بتواند برنامه‌های مشابهی را اجرا کند.
انگیزه آقای «استون» از سفر به ایران چه بود؟
آقای «ریچارد استون» به عنوان یک خبرنگار برجسته علمی در سراسر جهان شناخته‌شده هستند. وی پیش‌از‌این به بسیاری از کشورها (از سیبری گرفته تا کره شمالی) سفر کرده است و از همه این سفرها هم گزارش تهیه کرده است. طبیعی است که علاقه‌مند بود به ایران هم سفر کند، چون همان‌طور که می‌دانید ایران یکی از کشورهای مطرح در زمینه دستاوردهای علمی است؛ البته آقای «استون» حدود یک دهه قبل هم به ایران آمده بود و به بیان دقیق‌تر شناخت قبلی از ایران داشت. او علاقه داشت به ایران سفر کند و ما هم با همکاری نهادهای دیگر تلاش کردیم این کار صورت گیرد. از طرف دیگر ما هم علاقه داشتیم به درخواست دوستان رسانه‌ای و خبرنگاران برای تشکیل دوره‌های آموزشی پاسخ دهیم. مختصر اینکه، انگیزه این سفر دوطرفه بود. ما این سفر را به عنوان یک فرصت تلقی کردیم.
استون یک دوره کلاس روزنامه‌نگاری در ایران برگزار کرد. ارزیابی شما از دستاوردهای این دوره چه بود؟
بهترین افراد برای ارزیابی دستاوردهای این کارگاه، شرکت‌کنندگان در این دوره هستند. در این دوره حدود ٤٠ نفر از روزنامه‌نگاران علم ایران شرکت کردند که همه آنها از این دوره رضایت داشتند؛ برای مثال یکی از خبرنگاران می‌گفت با اینکه من سال‌ها در حوزه خبر و گزارش فعالیت کرده‌ام و چیزهای بسیاری را به شکل تجربی آموخته‌ام، اما این دوره کوتاه چیزهای بسیاری را به شکل علمی به من آموزش داد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این دوره آموزشی این بود که آقای «استون» علم و تجربه را با هم درآمیخت؛ به این معنا که در بخشی از کارگاه جدیدترین نظریه‌ها و شیوه‌های خبرنگاری علمی را به حاضران آموزش داد و در بخش دوم، با مشارکت حاضران، از این آموخته‌های نظری استفاده کرد و مراحل تهیه یک گزارش را به شکل عملی به نمایش گذاشت. شاید یکی از جذابیت‌های این دوره، همین تلفیق فعالیت نظری و عملی بود؛ برای مثال وی در روز آخر دوره، اطلاعات خام خود از سفر به ارومیه را به حاضران ارائه کرد و گفت ما می‌خواهیم با این اطلاعات یک گزارش علمی تهیه کنیم، سپس به آنها نشان داد برای تهیه یک گزارش خوب، از کجا باید شروع کرد و از چه مسیری باید عبور کرد تا به نتیجه رسید.
وی یک جلسه عمومی هم با عنوان «علم در علم» در کتابخانه ملی داشت. موضوع آن جلسه چه بود؟
موضوعات مختلفی در این نشست بررسی شد، اما مهم‌ترین بخش‌‌اش این بود که علم چیست و موضوع علم در نشریه ساینس به چه شکلی بررسی و عرضه می‌شود.
به نظر شما، گزارش‌هایی که «استون» از ایران تهیه کرد، مناسب بود؟
برای اولین‌بار بود که مجله ساینس، این‌قدر مفصل به ایران و موضوع علم در ایران و محیط زیست ایران پرداخته بود؛ البته پیش‌از‌این هم اخبار و گزارش‌هایی دراین‌باره داشت؛ اما این بار بسیار مفصل‌تر بود. به ویژه اینکه مطلبی به قلم جناب دکتر «فرهادی»، وزیر محترم علوم، هم به عنوان سرمقاله در آن چاپ شد. شش مطلب متفاوت تاکنون در این نشریه چاپ شده است و در مجموع ارزیابی‌های این نشریه چنین بوده که جامعه علمی ایران با وجود همه محدودیت‌ها و کمبودها موفق بوده است.
و سخن پایانی؟
من امیدوارم همه نهادها و سازمان‌ها بتوانند در برنامه‌های این‌چنینی (که فواید و دستاوردهایش نصیب همه می‌شود)، بیشتر ایفای نقش کنند تا چنین برنامه‌هایی ادامه‌دار باشند.