به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ روز دوم چهارمین «همایش روابط فرهنگی ایران و چین» با حضور جمعی از صاحب‌نظران و انديشمندان ايران و چين و با موضوع «تحولات بین المللی و چشم انداز روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» صبح امروز یکشنبه ۲۹ شهریور ماه در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر احمد مبلغی رییس دانشگاه مذاهب اسلامی به عنوان سخنران روز دوم این همایش با طرح موضوعی تحت عنوان «پیوستن گروه‌هایی از اقلیت‌های مسلمان در جهان به گروه‌های تروریستی در خاورمیانه» (واکاوی این پدیده و راه‌های مقابله با آن) تصریح کرد: متاسفانه پاره‌ای از اقلیت‌های اسلامی در کشورهای جهان، به خاستگاهی برای توجه و گرایش به گروه‌های خشونت گرا همچون داعش تبدیل شده‌اند.
وی با بیان این که ریشه یابی این پدیده و مقابله درست با آن از اهمیت بالا و فوری برخوردار است، گفت: ریشه یابی این پدیده و مقابله درست با آن هم از آن جهت که پیوستن افرادی از گوشه و کنار جهان به افراطیون در خاورمیانه، منتهی به شدت و توسعه خشونت در این منطقه می‌شود و هم از آن جهت که برای کشورهای مبداء (که گروه‌ها از آنجا به سمت افراطی‌ها کوچ می‌کنند) مشکلاتی را ممکن است بعد‌ها ایجاد نمایند.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی، اظهار داشت: عمق خطر این پیوستن را در یک نگاه کلان می‌توان به این صورت توصیف کرد که چنین پدیده‌ای سرانجام به جهانی‌تر شدن، پیچیده‌تر شدن و چند جانبه تر شدن ابعاد خشونت منتهی می‌شود؛ وضعیتی که اگر رخ دهد همه از آن متضرر خواهند شد و مقابله در آن صورت، سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد شد.
مهمترین عوامل مؤثر در پدیده «مهاجرت به سوی خشونت»
حجت الاسلام مبلغی در ادامه به عوامل مؤثر در پدیده «مهاجرت به سوی خشونت» پرداخت و خاطرنشان کرد: پدیده مهاجرت و پیوستن افرادی از پاره‌ای از اقلیت‌های مسلمان به سوی گروه‌های تروریستی (که ما از آن جهت رعایت اختصار «مهاجرت به سوی خشونت» تعبیر می‌کنیم) از عواملی چند ریشه می‌گیرد.
وی افزود: در این میان دو عامل مهم‌تر به نظر می‌آیند، که عبارتند از: عامل اول؛ جهل به حقیقت شریعت اسلامی، زیرا متون حاوی شریعت اسلامی همانند متون تاریخی دیگر در معرض بد فهمی و کج تفسیری قرار دارند. شریعت بدفهمیده شده، هنگامی که تحت آموزش قرار می‌گیرد، راه به درون جامعه می‌برد و از آن پس منشأ پیدایش تحرکات و پدیده‌هایی اجتماعی با محتواهای غلط و عمدتا مشقت بار برای جامعه می‌گردد.
بد فهمی شریعت، مفاهیم اسلامی را از محتواهای منطقی و انسانی خود فارغ می‌سازد
دکتر مبلغی با اشاره به این که تحرکات و پدیده‌های اجتماعی مبتنی بر فهم و آموزش غلط دین، خطری بزرگ و فزاینده هستند؛ زیرا با تکیه بر ظرفیت و جاذبه دینی شکل می‌گیرند و ارتقا می‌یابند، گفت: بد فهمی شریعت، مفاهیم اسلامی را از محتواهای منطقی و انسانی خود فارغ می‌سازد و به آن‌ها معانی خشونت بار و ضد بشری می‌بخشد.
وی با ذکر دو مثال در تشریح این عامل مؤثر در پدیده «مهاجرت به سوی خشونت» یاد آور شد: مثال اول؛ هجرت است. بر اساس آیات قرآنی فلسفه هجرت از منطقه‌ای به منطقه دیگر، «رفتن به سمت گشایش و سعه، و رهایی از تنگنا‌ها» است. خواه از تنگناهای خشونت و خواه از تنگناهای معیشت» که قرآن کریم نیز در این باره می فرماید: «وَمَن یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللّهِ یَجِدْ فِی الأَرْضِ مُرَاغَمًا کَثِیرًا وَسَعَة» هر که در راه خدا هجرت کند در زمین اقامتگاه هاى فراوان [امن] و گشایش خواهد یافت.
فلسفه خشونت گریزی در هجرت، در یک فرایند کج فهمی تاریخی جای خود را به فلسفه‌ای معکوس داده است
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی افزود: هجرت به حبشه، گواه این امر است. در صدر اسلام مسلمانان در مکه مواجه با خشونت شدید بودند و تحت اذیت و آزار گسترده قرار داشتند. پبامبر (ص) به آنان اجازه داد تا جهت رهایی از وضعیت به حبشه هجرت کنند که مسلمانان در دو نوبت دست به این هجرت زدند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: این فلسفه خشونت گریزی در هجرت، در یک فرایند کج فهمی تاریخی کاملا جای خود را به فلسفه‌ای معکوس داده است؛ فلسفه‌ای با جهت گیری‌های خشونت بار آن هم به صورت افراطی و اخیرا گسترده. مفهوم «سفر برای رهایی از خشونت «کجا و مفهوم» سفر برای ایجاد خشونت» کجا! آنچه در حقیقت شریعت است به چه چیزی در نگاه به شریعت ترجمه شده است!
کسی که حیات، تحرکات، تصرفات و تصمیمات او بر محور جنگ و خشونت باشد قطعا از وضعیت خلیفة اللهی بدور شده است
وی به مقوله خلافت که در نگاه و منطق اسلامی در اصل و اساس به معنای جانشینی خداوند است به عنوان دیگر مثال این مورد اشاره کرد و گفت: انسان هنگامی جانشین خداوند در روز زمین می‌شود که رفتار، برخورد، و کوشش‌های مختلف و متنوع او محل جلوه صفات الهی باشد. اگر خداوند رحمت او بر غضب او سبقت گرفته است انسان خلیفه خداوند هم، در زندگی خود بر اساس رحمت، عفو، بخشش، و حل مشکلات انسان‌ها باید قدم بر دارد.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: غضب اصولا امری نادر و مربوط به موارد بسیار استثنایی است. حال اگر کسی یا مجموعه‌ای در زندگی تمام حیات، تحرکات، تصرفات و تصمیمات او بر محور جنگ و خشونت باشد قطعا از وضعیت خلیفة اللهی بدور شده است.
وی با بیان این که خلافت پیامبر هم همین محتوا را دارد، تصریح کرد: هم از آن جهت که خلافت آن حضرت با خلیفة الله بودن انسان در تعارض نیست و این در امتداد آن است و هم از آن جهت که خود پیامبر (ص) رحمت برای همه بود و اخلاقی عظیم داشت. خلافت آن حضرت (ص) خواه به قرائت شیعی آن یعنی امامت و خواه به قرائت سنی آن، در امتداد سیره پیامبر (ص) معنا می‌یابد و عدل و عفو و رحمت و اخلاق را سر لوحه رفتار خود قرار می‌دهد.
دکتر مبلغی اظهار داشت: بر اساس این منطق اگر مجموعه‌ای به اسم خلافت رفتارهایی را در جوامع امروز شکل دادند که جز خوف و ناامنی و ترس و خشونت و کشتار و بی‌رحمی و شقاوت رهاوردی از خود نشان نداد، در نقطه مخالف و معکوس مسیر خلیفة اللهی و خلافت پیامبر (ص) عمل کرده‌اند.
تبعیض نسبت اقلیت‌های اسلامی دومین عامل مؤثر در پدیده «مهاجرت به سوی خشونت»
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه دومین عامل مؤثر در پدیده «مهاجرت به سوی خشونت» تبعیض نسبت اقلیت‌های اسلامی عنوان کرد و گفت: تجربه نشان داده است که اقلیت‌های اسلامی غیر مواجه با تبعیض در کشورهای خود، در مناسبات اجتماعی آن کشور‌ها حضور و ظهور سالم‌تر، با احساستر و سازنده تری به نفع سیستم‌ها برقراری نظم عمومی در آن کشور‌ها داشته اند. اقلیت‌ها به دلیل قرار داشتن در وضعیت و جایگاهی اقلیت بودن، طعم رعایت حقوق شهروندی را نسبت به خود، حتی بیشتر و بهتر از غیر اقلیت‌ها احساس می‌کنند.
وی افزود: بر این اساس اقلیت‌های تحت تبعیض، چالش‌هایی فراروی نظم عمومی، امنیت ملی، مصالح ملی، و آرامش اجتماعی هستند و بر عکس اقلیت‌های اسلامی برخوردار از حقوق اجتماعی فرصت‌هایی اساسی برای نظم، امنیت، مصالح و انسجام ملی در کشورهای خود هستند.
مهمترین راهکارهای مقابله با پدیده خشونت گرایی و پیوستن به خشونت گرایان/ گروه‌های خشونت گرا از افراد و جوانانی نیروگیری می‌کنند که نگاه آنان به اسلام سطحی استاین چهره تقریبی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به راه‌های مقابله با پدیده خشونت گرایی و پیوستن به خشونت گرایان پرداخت و تصریح کرد: جهل زدایی اولین راه مقابله با پدیده خشونت گرایی است. بی‌گمان گروه‌های خشونت گرا از افراد و به ویژه جوانانی نیروگیری می‌کنند که نگاه آنان به اسلام سطحی است. بنابر شواهد بسیار در مناطقی از جهان که مبلغان سلفی سطحی اندیش در میان اقلیت‌های اسلامی جهت تبلیغ حاضر شده و رفت و آمد کرده‌اند، سطحی اندیشی دینی قوام گرفته است و از میان همین اقلیت‌ها بعدا کسانی به گروه‌های خشونت گرا پیوستند.
مبلغی تاکید کرد: راه مقابله با این سطحی اندیشی و تلاش برای ارتقای سطح آگاهی نسبت به اسلام، ایجاد و گسترش آموزش درست اسلام در میان مسلمانان است. که بی‌گمان در این زمینه هماهنگ شدن؛ آموزش مدارس و دانشگاه‌ها، تلاش تبلیغی عالمان عمقی اندیش دینی و تلاش‌های رسانه‌ای می‌تواند نگاه دینی را در سطح عموم تعمیق بخشد.
وی خاطرنشان ساخت: البته جهل زدایی لایه عمیق تری هم دارد که به تلاش‌های علمی معطوف به تصحیح روش فهم شریعت باز می‌گردد. به یقین کوشش برای فهم شریعت از خاستگاه‌های ذهنی و فکری و روش فهم نص تاثیر می‌پذیرد.
ریشه یابی فهم گروه‌های افراطی از شریعت از خاستگاه‌های ذهنی غلطی
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی فهم گروه‌های افراطی از شریعت از خاستگاه‌های ذهنی غلطی برمی خیزد، اظهار کرد: فهم گروه‌های افراطی از شریعت از خاستگاه‌های ذهنی غلطی همچون «شرک پنداری بسیاری از اندیشه‌ها» و «بی‌ارزش پنداری خون کافر و مشرک» و «نادیده انگاری فطرت در رجوع به شریعت» و... بر می‌خیزد و روش آن‌ها در فهم نص نیز جمود گرایی بر نص و تفسیر نص بر اساس ظاهر رفتار سلف (پیشینیان) است. تصحیح چنین روشی نیازمند کوشش‌های عمیق از سوی مراکز علمی و پژوهشی اسلامی و برگزاری کنفرانس‌ها در دانشگاه‌ها است.
جایگاه بخشی اجتماعی به اقلیت‌ها و همکاری کشور‌ها دو راهکار دیگر در مقابله با پدیده خشونت گرایی و پیوستن به خشونت گرایان
حجت الاسلام مبلغی جایگاه بخشی اجتماعی به اقلیت‌ها و همکاری کشور‌ها را دو راهکار دیگر در مقابله با پدیده خشونت گرایی و پیوستن به خشونت گرایان بر شمرد و افزود: به میزان توجه دولتمردان کشورهای دارای اقلیت‌های اسلامی به آن‌ها و دخیل کردن نمایندگانشان در جایگاه‌های مناسب، فضای عمومی این اقلیت‌ها خود به عاملی برای کنترل عوامل و زمینه‌هایی بدل خواهد شد که در صورت رها شدن ممکن است به خشونت‌های احتمالی و احیانی منتهی شود.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی در پایان تصریح کرد: خشونت دارای خصلت اپیدمیک است که مرز نمی‌شناسد و به سرعت از منطقه‌ای به منطقه‌ای راه می‌یابد. خشونت، میل به سمت فراگیر شدن و دامن همه را فرا گرفتن دارد. کشورهای مختلف باید همکاری جدی و معناداری را با یکدیگر (حتی با قطع نظر از اختلافات فیمابین) در این خصوص داشته باشند. این همکاری باید همه جانبه باشد و جنبه‌های فرهنگی و علمی را نیز تحت پوشش قرار دهد.