شناسهٔ خبر: 38510 - سرویس دیگر رسانه ها

نگاهی به «فلسفه زبان» نوشته کالین مک‌گین

کالین مک گین، فیلسوف انگلیسی و استاد دانشگاه‌های آکسفورد، راتگرز، میامی است که بیشترین شهرتش به واسطه آثارش در فلسفه ذهن است. از آنجا که او مدعی است که انسان لازم نیست مسأله آگاهی را حل کند، او را رمزورازگرای نو (Mysterianism New) نامیده‌­اند. کتاب «فلسفه زبان» جدیدترین اثر مک کین ژانویه 2015 به زبان انگلیسی توسط انتشارت دانشگاه ام‌آی‌تی منتشر شده است.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ در میان شاخه­‌های مختلف فلسفه تحلیلی، درک و فهم فلسفه زبان به دلیل درگیری این حوزه با مباحث انتزاعی و ذهنی طاقت‌فرساست و خواننده علاقه‌مند نیازمند کتاب‌هایی کمکی است که پیچیدگی­‌های متون اصلی را کاهش دهند و فهم این مباحث را برای خواننده عادی راحت­‌تر سازند. برای مثال، وقتی سؤالاتی از این دست که معنای واژه‌­ها چیست؟ ارتباط نام‌­ها و اوصافشان چگونه تعیین می­‌شود؟ ما چگونه با واقعیت ارتباط برقرار می‌کنیم؟ نسبت واژها با معنا و مرجعشان چیست؟ را مطرح می­‌کنیم، با مجموعه‌­ای از پرسش‌­های کم‌وبیش غیرعینی سروکار داریم که یافتن پاسخی برای آن­ها کار آسانی نیست. کتاب فلسفه زبان، نوشته کالین مک گین (Colin McGinn)، با صورت­بندی خوبی که به کار بسته است، به مطالب مهم فلسفه زبان از جمله معنا، مرجع، اسامی خاص، وصف­‌های معین، نمایه‌­ها، تعریف صدق، رابطه صدق و معنا، و ... به دقت می‌پردازد و به نظریه‌پردازان آن‌ها هم‌چون فرگه، کریپکی، اوانز، پاتنم، تارسکی، دیویدسُن و گرایس ارجاع می‌دهد. یکی از اهداف نویسنده کتاب، که تا حد قابل قبولی از عهده انجام آن برآمده است، ساده‌سازی این نظریات بدون کاستن از دقت و عمق­شان است. البته، ارزیابی انتقادی مباحث نیز به منظور اندیشه‌ورزی و بحث و گفت‌وگوی بیشتر در میان آن­ها گنجانده شده است.

نویسنده کتاب، ده متن کلاسیک در فلسفه زبان را گلچین و با توضیحاتی که درخصوص آن­‌ها ارائه کرده، جغرافیای این رشته را تنقیح کرده است. ممکن است این پرسش مطرح شود که چرا نویسنده تنها سراغ برخی متون فلسفه رفته و بقیه را مسکوت گذاشته است؟ مک گین تصریح می­‌کند که نظریه پردازان کلاسیک این حوزه، بیشتر کسانی هستند که درباره‌­شان مطالعه کرده و با آن­ها ارتباط برقرار کرده است. وی سعی کرده است با بیان و تشریح نظریات آن­ها زوایای جدیدی برای تعمق بیشتر بگشاید. بررسی زمینه­‌های تاریخی، پیدایش و نحوه انبساط نظریات مذکور مواردی است که نویسنده کتاب بدان­‌ها پرداخته است.

کالین مک گین، فیلسوف انگلیسی و استاد دانشگاه‌­های آکسفورد، راتگرز، میامی است که بیشترین شهرتش به واسطه آثارش در فلسفه ذهن است، از آنجا که او مدعی است که انسان لازم نیست مسأله آگاهی را حل کند، او را رمزورازگرای نو (Mysterianism New) نامیده‌­اند. وی بیش از بیست عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف فلسفه نگاشته است، که از آن میان می‌­توان خصوصیات ذهن (۱۹۸۲)، مسأله آگاهی (۱۹۹۱)، آگاهی و متعلقاتش (۲۰۰۴) و معنای انزجار (۲۰۱۱) را نام برد. کتاب فلسفه زبان جدیدترین اثر مک کین است که در ژانویه ۲۰۱۵ به زبان انگلیسی توسط انتشارت دانشگاه ام‌آی‌تی در ۲۵۰ صفحه منتشر شده است.

استفان شفر (Stephen Schiffer)، استاد فلسفه دانشگاه نیویورک درباره این کتاب می‌­نویسد:«مک گین استعداد رشک‌آوری در توضیح متون سخت دارد بی‌آن‌که آن­ها را گنگ سازد، بلکه هم چنان به طرز چشمگیری شهودی و در دسترسند. اگرچه ممکن است را‌ه‌های دیگری نیز برای بیان یک مطلب وجود داشته باشد، اما روش او به گونه‌ای است که هر کس آرزو می‌کند آن را بیاموزد. حتی فیلسوفی حرفه‌­ای که سال­‌ها در فلسفه زبان به تدریس مشغول بوده و کار کرده است، وضوح بخشی زیادی در آن یافته و به طور کلی آن را ستایش آمیز می‌­داند.»

 کتاب مک گین در ده فصل نوشته شده که هر فصل یک نظریه‌پرداز را مورد بررسی قرار می­‌دهد. برخی عناوین این کتاب عبارتند: فرگه و معنا و ارجاع، کریپکی و نام‌ها، راسل و اوصاف معین، دانلان و تمایز، کاپلان و متعینات، اوانز و فهم متعینات و ... . اگر می­‌خواهید جدیدترین اثر این فیلسوف معاصر را بخوانید و با مقایسه آن با کتاب‌­های ترجمه شده فارسی به دید روشن‌تری نسبت به فلسفه زبان دست یابید، خواندن این کتاب را از دست ندهید. دانشجویان دوره کارشناسی ممکن است شاهد متون متکلفانه­‌ای در حوزه فلسفه زبان باشند که درک آن­ها برای این دانشجویان جدیدالورود، کار آسانی نباشد و کتاب فلسفه زبان منبعی ضروری برای این مخاطبان به شمار می‌­رود. در عین حال دانشجویان فارغ‌التحصیل که می‌­خواهند تحقیقاتشان را در حوزه فلسفه زبان ادامه دهند به این کتاب نیاز خواهند داشت. از سوی دیگر، اثر حاضر  می‌­تواند به عنوان تفسیری بر مجموعه متون کلاسیک و اصلی این رشته، در اختیار معلمان و استادان قرار گیرد. کتاب مک گین راهنمایی شفاف و دقیق در این حوزه تاریک و نامعلوم است؛ اثری که شاید خیلی از افراد مدت­‌ها منتظرش بوده‌­اند.

در میان کتاب­‌های مرتبط به این حوزه درآمدی به فلسفه زبان، نوشته لایکن، به همت میثم محمد امینی به فارسی برگردانده شده است. این اثر که توسط نشر هرمس چاپ شده است، چهار بخش با عناوین «مرجع و ارجاع»، «نظریه‌های معنا»، «کاربردشناسی و کنش‌های گفتاری» و «نیمه تاریک» را مورد مطالعه قرار داده است.