به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ ستنویس ۱۴۶۱ وندیداد جهانبخشی به کوشش کتایون مزداپور، آلبرتو کانترا و با همکاری گروه پژوهشی یادگار باستان و آرشیو دیجیتال اوستا و دانشگاه سالامانکای اسپانیا با حمایت بنیاد دستنوشتههای کهن برپل به چاپ رسیده است. به همین دلیل مراسم رونمایی از این نسخه کهن یکشنبه ۲۶ مهرماه در جشنگاه خسروی برگزار شد.
کتایون مزداپور، عضو هیات علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: انبوهی از نوشته‌ها و آثار کهن به ما منسوب است که از دیدگاه‌های گوناگون شهرت جهانی دارد و از سویی دیگر گاهی ما به ارزش‌های این نوشته‌ها توجهی نداریم و درونمایه آن‌ها برای ما روشن نیست.
وی افزود: اگر چه در یونان و مصر هم نظیر این بی‌توجهی را می‌بینیم اما تفاوتی که این جوامع با ما دارند در این است که آن‌ها آثار دینی خود را نگهداری نکردند ولی ما با وجود اینکه دین خود را حفظ کردیم اما هنوز به این آثار بی توجه هستیم. در هندوستان زبان سانسکریت یک زبان زنده به شمار می‌آید و به این زبان مقاله می‌نویسند اما درباره زبان اوستا این طور نیست و ما معنی نیایش‌هایی را که موبدانمان می‌خوانند را گاهی نمی‌فهمیم و به آن بی توجه هستیم.
این عضو هیات علمی پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: سکه‌ها و سنگ نوشته‌های روی کوه‌ها و سنگ نوشته‌های کاخ پادشاهان، فارسی باستان را نگاه داشته‌اند اما کشف همه این‌ها کار ایرانی‌ها نیست و در واقع نتیجه زحمت‌های پژوهشگران خارجی بوده است. رنجی که موبدان در طی هزاره‌ها برای نوشتن نسخه‌ها، بازنویسی و نگهداری آن‌ها کشیده‌اند به وسیله همین پژوهندگان خارجی بازخوانی شده است.
مزداپور گفت: نخستین بار ترجمه کتاب اوستا در سال ۱۷۷۱ میلادی برابر با ۱۱۱۵ قمری و در اواخر دوران کریم خان زند در فرانسه چاپ شد و کارهایی که پژوهندگان اروپایی و در برخی مواقع پارسی انجام داده‌اند باعث شد که جامعه زرتشتی به گونه‌ای به پیام گاهان و گات‌ها بازگشت داشته باشند و در حقیقت راهی که آن‌ها پیش روی ما باز کردند تاثیر کاملی در جهان‌بینی جامعه زرتشتی داشته است.
این پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی افزود: امروزه گنجینه بزرگی از واژه و فرهنگ مکتوب ایران کهن را در آثاری که موبدان نگهداری کرده‌اند و در اختیار جهان قرار داده‌اند می‌توانیم ببینیم که البته باید با جهان‌بینی و نگاهی تازه به این آثار توجه شود.
در ایران بیشترین دستنوشتههای اوستا هندی است
پروفسور آلبرتو کانترا، پژوهشگر مرکز آرشیو دیجیتالی دیگر سخنران این نشست بود، وی گفت: آشنایی جهان غرب با نسخه‌های اوستا برای نخستین بار در سفرهای پژوهشگران به هندوستان اتفاق افتاد و با ترجمه آن‌ها جهان غرب و پژوهشگاه‌های غرب با اوستا و نسخه‌های اوستا آشنا شدند.
استاد دانشگاه سالامانکای اسپانیا ادامه داد: «کارل فریدریش گلدنر» نخستین کسی بود که به ایران آمد و متوجه شد در ایران هم نسخه‌های خطی از اوستا وجود دارد اما پژوهشگران بر این باور بودند که تعداد محدودی از این نسخه‌ها در ایران وجود دارد و از ۶۰ نسخه پیدا شده تنها سه نسخه در ایران نوشته شده بود. تا اینکه در سال ۲۰۰۸ میلادی، مقاله دکتر کتایون مزداپور در نامه ایران باستان، ۱۲ نسخه خطی اوستا را معرفی کرد و جهان غرب متوجه شد نسخه‌های دیگری هم در ایران وجود دارد.
مدیر بخش ایران‌شناسی دانشگاه برلین کانترا گفت: با تشکیل یک تیم متخصص در پیدا کردن نسخه‌های اوستا ۶۰ نسخه جدید پیدا کردیم و هم اکنون شماری دست‌نوشته اوستایی یافت شد. در ایران بیشترین دست‌نوشته‌ها هندی است. در این بستر نسخه جهانبخشی به دست ما رسید که به باور من کپی از نسخه سیاوش شهریار اردشیر است و کاتب آن احتمالا خسرو انوشگ روان و تنها کپی ایرانی از این نسخه است که همچون دیگر نسخه‌های یافت شده ایرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
با بررسی یک کتاب و دست‌نوشته فرهنگ انتقال نمی‌یابد
دکتر اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی از دیگر سخنرانان این برنامه با اشاره به چگونگی تاسیس پژوهشکده خصوصی ایران باستان گفت: اگر قرار است در زمینه ایران باستان و زرتشتیان پژوهشی صورت بگیرد بهتر است این کار توسط خود ما انجام شود چون تنها با بررسی یک کتاب و دست‌نوشته، فرهنگ انتقال پیدا نمی‌کند.
رئیس هیات مدیره گروه پژوهشی ایران باستان افزود این پژوهشکده با حمایت جامعه زرتشتیان و با عضویت همه ایرانیان و ایران‌دوستان در سراسر جهان بنیانگذاری شده است و در مدت این دو سال کارهای ارزشمندی انجام شده است. هدف ما این است که فرهنگ ایرانی را ثبت و نگهداری کنیم. خاستگاه زرتشت ایران است و اگر کتابی در این زمینه نوشته می‌شود باید به این نکته توجه شود.
حاشیه‌نویسی دستنویس‌ها به شناخت تاریخ خاندان موبدان کمک می‌کند
دکتر سالومه غلامی، استاد دانشگاه گوته فرانکفورت نیز گفت: تا کنون جنبه‌های دینی دست نوشته‌های اوستا مورد توجه بوده است اما مطالبی که با عنوان انجامه‌ها و سالمرگ‌ها در حاشیه‌های این دست نوشته‌ها آمده است در واقع به شناخت و بازسازی تاریخ خاندان موبدان و کاتبان و تاریخ جامعه زرتشتیان کمک می‌کند.
وی افزود: در شماری از نسخه‌های اوستا بخشی وجود دارد که به آن انجامه، گفته می‌شود که یادگارنامه، بن نوشت و اطلاعات کاتب درباره خودش، نیاکانش و محل کپی کردن نسخه و تاریخ آن را در برمی‌گیرد. انجامه‌ها ساختار ویژه‌ای دارند و اطلاعات زیادی را در خود جای داده‌اند.
نسخه خطی رستم سهراب خدابخشی چراغ راه بنیاد بود
محمدرضا محمدی، مدیر عامل بنیاد دست نوشته‌های کهن گفت: اوایل دهه ۸۰، با وجود امکانات محدود و برخورد محافظه‌کارانه برخی مسوولان تلاش‌های بسیاری برای تاسیس بنیاد دست نوشته‌های کهن با هدف بازیابی دستنویس متون اوستایی و پهلوی موجود در ایران انجام گرفت. همچنین با تاسیس این بنیاد در سال ۱۳۸۴ اهدای نسخه خطی دکتر رستم سهراب خدابخشی برای به یادگار ماندن این دست نوشته ارزشمند چراغ راه این بنیاد شد.
آیین اوستاخوانی توسط موبد اردشیر بهمردی و فیروزه ماوندی، رونمایی از نسخه خطی وندیداد جهانبخشی توسط موبد فیروزگری و قدردانی از مالکان نسخه‌های خطی، پژوهشگران و کسانی که در چاپ این دست نوشته‌ها یاری رسانده بودند از دیگر بخش‌های آیین رونمایی از دستنویس ۱۴۶۱ وندیداد جهانبخشی بود.