به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ وب‌سایت موسسه باستان‌شناسی آمریکا سومین شنبه ماه اکتبر را به عنوان «روز جهانی باستان‌شناسی» اعلام کرده، اما این مناسبت در کشورهای مختلف جهان در روزی متفاوت جشن گرفته می‌شود. در ایران نیز این روز برای باستان‌شناسی در سال 2015، براساس تقویم باید 29 اکتبر (هفتم آبان‌ماه) برگزار می‌شد، اتفاقی که امسال به دلیل همراه نبودن‌ها یک هفته به تاخیر افتاد.
عمران گاراژیان، یکی از سه باستان‌شناسی که برای مطرح کردن فعالیت‌های ایران در این حوزه تلاش می‌کند، در این زمینه به خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا توضیح می‌دهد: برای دومین سال قصد داریم این پروژه را سالیانه و هماهنگ با همه دنیا در روز جهانی «باستان‌شناسی» در ایران نیز برگزار کنیم. براساس قوانین موجود سایت این روز جهانی، محوطه‌ای که در طول یک‌سال گذشته در آن کاوشی انجام شده باشد می‌تواند درهای خود را برای در این روز برای حضور مردم و متخصصان باز کند.
این باستان‌شناس با بیان این نکته که براساس هماهنگی‌های انجام شده حضور مردم، فرهنگیان و متخصصان در دو روز متفاوت برنامه‌ریزی شده است افزود: یکی از مهمترین دلایل انجام این پروژه نشان دادن وضعیت محوطه‌های تاریخی به مردم است، همچنین قصد داریم به آنها نشان دهیم بخشی از عوارضی که به شهرداری پرداخت می‌کنند، در چه راه‌هایی هزینه می‌شود.
* روز جهانی باستان‌شناسی را دولتی‌ها برگزار نمی‌کنند
این مدرس دانشگاه با اشاره به انجام کاوشی گسترده در تپه دامغانی‌ها داخل شهر سبزوار از 23 مرداد ماه تا 27 مهرماه، این پروژه را تفاهمی مشترک میان میراث فرهنگی استان خراسان رضوی، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و شهرداری سبزوار می‌داند که بودجه آن به طور کامل از محل اعتبارات شهرداری سبزوار تامین و مجوز آن از پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی گرفته شده است.
«گاراژیان» با اشاره به خودجوش بودنِ اقدام خود و دو باستان‌شناس دیگر در این پروژه ادامه می‌دهد: ما خودمان از طریق رابط‌ها و هماهنگ کننده‌ها در سطح جهانی کارها را پیش می‌بریم، در واقع این اقدام در سه سطح از طریق رابط‌ها ثبت می‌شود. «لیلا پاپلی یزدی» رابط بین‌المللی ایران، «عمران گاراژیان» رابط ملی و محمودرضا سلیمانی - رئیس میراث فرهنگی شهرستان سبزوار - «رابط محلی در استان» این پروژه را پیش می‌بریم، در سطح محلی نیز اکثر بازدید کنندگان از اهالی شهر سبزوار یا خراسان رضوی برای بازدید به این منطقه می‌آیند.
* موزه فضای باز در محوطه «دامغانی‌ها»
روز جهانی باستان‌شناسی محوطه دامغانی سبزوار (1393)
وی پروژه کاوش در محوطه «دامغانی‌ها»ی سبزوار را کاوشی معمولی نمی‌داند و تاکید می‌کند: در این پروژه کاوش صرفا با هدف پیگیری اقدامات قبلی و پژوهش انجام نمی‌شود، بلکه کار ما کاوشی برای «سازماندهی و طراحی موزه» در فضای باز ادامه دارد.
او توضیح می‌دهد: اگر می‌خواهیم پنج سال دیگر بگوییم موزه‌ی فضای باز در فلان محوطه تاریخی راه‌اندازی شد، باید فرهنگ‌سازی، اطلاع رسانی و تبادل نظر آن در مقیاس جهانی انجام شود، تا مخاطبان‌مان در 10 سال دیگر بدانند برای این روز و در چه محوطه‌ای چه کارهایی انجام می‌شود. در واقع از امروز برای دهه‌های آینده سرمایه گذاری می‌کنیم تا این سایت باستانی در سطح جهانی شناخته شود.
به گزارش ایسنا، براساس اعلام سایت آمریکایی که مجری این پروژه است، ایران قرار بود در هفتم و هشتم آبان ماه این روز را برگزار کند، اما این اتفاق با یک هفته تاخیر در ایران رخ می‌دهد. این باستان‌شناس درباره‌ی علت این تاخیر به خبرنگار ایسنا توضیح می‌دهد: به دلیل لزوم انجام هماهنگی‌های مورد نیاز، به پایان نرسیدن کاوش‌ها، انجام سنجش ایمنی برای بازدید کنندگان، محوطه‌سازی و ایجاد راه‌های دسترسی، اطلاع‌رسانی و برگزاری کارگاه‌های جانبی به زمان نیاز داشتیم، از آنجایی که امکان انجام این هماهنگی‌ها را نداشتیم مجبور شدیم به جای هفتم و هشتم آبان‌ماه براساس آنچه در سایت‌های جهانی مطرح شده بود 14 و 15 آبان این روز جهانی را در محوطه دامغانی سبزوار برگزار می‌کنیم.
گاراژیان با تاکید بر این که امسال برای این روز جهانی دو کار متفاوت در محوطه «دامغانی» انجام می‌دهیم، اضافه می‌کند: پنجشنبه 14 آبان ماه برای حضور فرهنگیان، متخصصان و سرمایه‌گذاران در محوطه درنظر گرفته شده و جمعه 15 آبان نیز برای حضور مردم شهری و روستایی برنامه‌ریزی شده است.
* سرمایه‌گذار خصوصی برای کاوش، سرمایه‌گذاری کند
این مجریِ برگزاری روز جهانی «باستان‌شناسی در ایران» همچنین معتقد است که می‌توان برای ادامه کاوش‌ها در محوطه تاریخی «دامغانی‌ها»، از سرمایه‌گذار خصوصی استفاده کرد.
او می‌گوید: تا امروز در ایران محوطه «دامغانی‌ها» تنها سایت باستان‌شناختی است که متقاضی سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران است. ما می‌توانیم تضمین کنیم که بازگشت سرمایه‌ی آنها انجام شود، ما سرمایه را به جای اینکه از میراث فرهنگی یا شهرداری پس از تامین اعتبار بگیریم از یک شرکت خصوصی سرمایه‌گذاری می‌گیریم و به وی تضمین می‌دهیم که پس از مدتی، امکان بازگشت سرمایه‌اش صد درصد وجود دارد.
وی در ادامه به انجام سه فاز پروژه در این محوطه تاریخی اشاره می‌کند و «ارزیابی» و «بهره‌برداری» از آن محوطه را مهمترین بخش می‌داند و ادامه می‌دهد: تا سال پیش فقط ارزیابی بود، اما در کاوش امسال و سال‌های‌آینده تلاش داریم با هدف ایجاد سایت موزه‌ی فضای باز، اقدامات را گسترش دهیم.
این باستان‌شناس اضافه می‌کند: تفاهم‌نامه‌ی امضا شده یک تفاهم‌نامه‌ی کلی به مدت 5 سال و صرفا با هدف انجام کاوش و آماده‌سازی صورت می‌گیرد.
* روز جهانی «باستان شناسی» در آمریکا و ایران
به گزارش ایسنا، روز جهانی باستان‌شناسی اولین‌بار در سال 2011 در آمریکا برپا شد و در آن حدود 115 برنامه مانند نمایشگاه‌های باستان‌شناسی، تورهای مردمی، نشست‌ها و سخنرانی‌ها و... برگزار شد. در این برنامه‌ها جشن‌ها مراکز، نهادها و موسسات مختلف همکاری می‌کنند تا هرچه بیشتر مردم را با علم باستان‌شناسی آشنا کنند.
در اولین روز باستان‌شناسی، آمریکایی‌ها با 275 برنامه بیش از 60 هزار نفر را به خود جذب کرد. این طرح‌ها در 49 ایالت آمریکا، هشت استان کانادا و کشورهای استرالیا، مصر، فرانسه، آلمان، ایرلند و امارات متحده عربی مشترک بود.
به گزارش وب‌سایت موسسه باستان‌شناسی آمریکا، این آمار در سالِ پس از آن به 375 برنامه و 75 هزار نفر افزایش پیدا کرد. در سال 2013 تعداد کشورهایی که روز بین‌المللی باستان‌شناسی را جشن گرفتند بیشتر شد و حالا تعداد زیادی از شهرها و کشورهای اقصی‌نقاط جهان به این مناسبت اهمیت می‌دهند. همچنین براساس آنچه این سایت درباره‌ی برگزاری این روز در ایران نوشته است؛ «تپه دامغانی مکانی ماقبل‌تاریخی در سبزوار ایران است که از سال 2008 تیمی متشکل از باستان‌شناسان ایرانی- فرانسوی به حفاری در آن پراخته‌اند. «عمران گاراژیان» و گروهش از سال 2013 حفاری‌های این منطقه را به دست گرفته‌اند. این مکان که متعلق به عصر برنز است، تحت نظارت موزه شهر سبزوار اداره می‌شود.
تپه دامغانی در شهر سبزوار واقع شده و همیشه موجب برانگیخته شدن حس کنجکاوی مردم شهر، روستاییان و مسافرانی شده که شاهد فعالیت‌های روزمره باستان‌شناسان هستند. مردم سوالات زیادی درباره فرآیند تحقیقات و ارتباط آن با زندگی روزمره‌شان دارند. باستان‌شناسان تپه دامغانی برای ارائه کلیه یافته‌هایشان هر سال روزی را برای بازدید عموم تعیین می‌کنند.
در چنین روزهایی کارشناسان، فرآیند پژوهش و حفاری‌ها را برای مردم شرح می‌دهند، یافته‌های جدید را به نمایش می‌گذارند و ورکشاپ‌هایی را برای کودکان برگزار می‌کنند. امسال ایران دو روز را برای بازدید تعیین کرده، که یک روز آن ویژه متخصصان، باستان‌شناسان و دانشجویان است و دیگری برای مردم عادی و کودکان .»
اجرای پرفورمنس برای شبیه‌سازی تدفین
روز جهانی باستان‌شناسی در محوطه دامغانی سبزوار (1394)