به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ نشست نقد و بررسی کتاب سال های خاکستری، خاطرات دکتر هوشنگ منتصری عصر دیروز در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
مرتضی رسولی پور، نویسنده و منتقد ادبی در این نشست گفت: کتاب سال های خاکستری در زمره خاطراتی است که کم و بیش بر اساس واقعیت نوشته شده است و می تواند تصویری هرچند نه جامع از رژیم گذشته ارایه دهد.
رسولی پور با اشاره به نام کتاب اظهار داشت: عنوان خاکستری بر آن دوره حاکی از آن است که راوی تصویری یکدست از گذشته نداشته است و اقدامات مثبت را در کنار اقدامات منفی دیده و محتوای کتاب هم همین موضوع را به ذهن متبادر می کند.
این منتقد ادبی تصریح کرد: برخلاف یادداشتی که حوزه هنری گیلان در آغاز کتاب سال های خاکستری آورده است این اثر را نمی توانیم در زمره تاریخ شفاهی به حساب بیاوریم، کاری که آقای امیری کردند تدوین خاطرات خودنوشت آقای منتصری است.
وی با بیان اینکه تاریخ شفاهی از جنس گفت و گو است، عنوان کرد: متنی که از یک اثر حاصل می شود باید اندیشه میان ذهنی را در ما به وجود آورد.
رسولی پور خاطرنشان کرد: به یاد مانده های آقای منتصری در ۱۳۷۹ ابتدا روی نوار کاست ضبط شده اما این بدین معنا نیست که جنس کار تاریخ شفاهی باشد، تلقی آقای امیری و حوزه هنری تلقی غلطی است. کتاب سال های خاکستری تلفیقی از مصاحبه و یادداشت های آقای منتصری است.
این نویسنده در مورد شکل کتاب بیان کرد: قطع کتاب سال های خاکستری خوب است به لحاظ ظاهر کتاب از جهت فنی کاستی هایی دارد، از جهت نگارش هم نقدهایی به کتاب دارم که بخشی از آن را صلاح نمی دانم در جلسه مطرح کنم و باید خصوصی خدمت آقای امیری بگویم.
وی کتاب سال های خاکستری را کتاب روانی دانست و افزود: برخی قسمت ها منطق ارتباط کلامی را از دست داده است، در ذکر تاریخ ها باید یک الگویی داشته باشیم به نظر می رسد برخی پانوشت ها از راوی است و برخی از تدوین گر و معلوم نیست کدام ها برای راوی و کدام ها برای تدوین گر است، تاریخ بسیاری از حوادث هم مشخص نیست و خواننده خودش باید تاریخ را حدس بزند.
رسولی پور عنوان کرد: شایسته بود که آقای امیری سال شمار زندگی آقای منتصری را در آخر کتاب سال های خاکستری می آورد تا خواننده با دقت و نظم بیشتر کتاب را مطالعه کند.
وی با بیان اینکه آقای منتصری را می شناسم، اظهار داشت: گرایش چپ آقای منتصری در کتاب حالت رنگین کمان دارد و خیلی مرتب نیست، فعالیت هایی که آقای منتصری در دهه ۲۰ داشتند و همچنین فعالیت های ایشان در مدرسه البرز در کتاب نیامده است، لازم بود که آقای امیری بیشتر مطالعه داشتند در مورد جریان چپ و فعالیت های جناب منتصری.
رسولی پور تصریح کرد: آقای امیری از سال ۸۲ با آقای منتصری در ارتباط بودند و پذیرفته نیست که خانم ایشان به آقای امیری مشکوک شوند، این دست به عصا راه رفتن شما و اینکه همه چیز باید زیر نظر آقای منتصری باشد قابل قبول نیست. مهمترین کار در تاریخ شفاهی جلب اعتماد شخص است اگر توانسته بودید اعتماد شخص را جلب کنید خیلی از کارهایتان حل می شد.
این منتقد ادبی با بیان اینکه کار تاریخ شفاهی ظریف و مهم است، خاطرنشان کرد: شما برای کتاب خیلی خیلی زحمت کشیدید، مصاحبه با ضبط انجام دادید اما در کتاب گفت و گو نمی بینیم، نکته اول کار تاریخ شفاهی اعتمادسازی است به نظر می آید با وجود این همه زحمت اعتمادسازی نکردید. برای کارهای آینده تکلیف را با شخص مقابل تان روشن کنید و اعتمادسازی کنید.
رسولی پور با بیان اینکه توده ای ها خوب مطلب می نویسند، عنوان کرد: توده ای ها از نظر سبک و سیاق نگارش آدم های برجسته ای هستند، کتاب سال های خاکستری از لحاظ نگارش قوی نیست اما ارتباط خوبی با مخاطب برقرار می کند، اغلاط ویرایشی هم در آن کم نیست.
این نویسنده با اشاره به اینکه کتاب سال های خاکستری از جنس تاریخ شفاهی نیست، بیان کرد: کتاب گفت و گو هم نیست، مقدمه و پیش گفتار تاکید دارد که کتاب تاریخ شفاهی است، کتاب از جنس گفت و گو نیست پرسشی در آن مشاهده نمی شود.
وی در تعریف تاریخ شفاهی اظهار داشت: ارایه مطلبی که در شک و قالب گفت و گو باشد تاریخ شفاهی است. تفکر خصیصه گفت وگویی دارد آثار افلاطون جز نامه هایش بر اساس گفت و گو است. تا زمانی که زمینه گفت و گو در یک محفل فراهم نشود تفکر شکل نمی گیرد، تفکر جنبه گفت وگویی دارد.
رسولی پور خاطرنشان کرد: در یک کتاب تاریخ شفاهی باید حداقل دو نگرش بببینید، نگرش راوی و پرسشگر، متاسفانه امروزه گفت و گوها جنبه تاییدی دارد و گفت وگو محسوب نمی شود نحوه سوالات اشتباه است، گفت و گو وقتی حاصل می شود که تفاوت در یک موضوع وجود دارد.
وی با بیان اینکه تاریخ شفاهی رویکرد گفت و گویی دارد، عنوان کرد: گفت و گو مقدمه و موخره ندارد و شما از ابتدا در متن هستید، سوال شما را در مطلب می برد.
این منتقد ادبی با اشاره به معرفی نادرست خلیل ملکی در کتاب سال های خاکستری تصریح کرد: خلیل ملکی در کتاب ضد مارکسیست معرفی شده است که این مسئله اشتباه است، مواردی از این دست باید مطالعه می شد اگر کتاب به صورت گفت و گو بود اینگونه اشتباهات پیش نمی آمد.
رسولی پور یادآور شد: من آقای امیری را در این کتاب نمی بینم من باید کار تدوین ایشان را در کتاب ببینم اگر کار شکل گفت وگویی داشت سهم هر کدام از راوی و تدوین گر در کتاب دیده می شد.
این نویسنده در مورد منتصری بیان کرد: به گمان من طرز فکر منتصری در سال های بعد از ۱۳۳۲ تقریبا بر اساس مواضع مارکسیستی بود. منتصری در دوره ای که در دانشگاه تبریز بود تا ساعات ۲ و ۳ بامداد با بچه های چپ جلسه داشت، ایشان عنصر فعالی در سال های ۲۰ بود اما مناسبات ایشان در کتاب سال های خاکستری روشن نیست.