به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ سمینار علمی اجتماعی با موضوع «تاملاتی جامعه شناختی پیرامون جامعه اطلاعاتی ایران و جهان» شنبه ۲۳ آبان ماه جاری با سخنرانی دکتر محمد توکل استاد دانشگاه تهران در دانشگاه یزد برگزار شد.
در این نشست که با همکاری انجمن جامعه‌شناسی دفتر استان یزد و انجمن علمی دانشجویی مددکاری اجتماعی دانشگاه یزد برگزار شد، دکتر محمد توکل، استاد تمام جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به بحث پیرامون جامعه اطلاعاتی و فواید و مضرات آن پرداخت. وی گفت: منظور از جامعه اطلاعاتی، جامعه‌ای است که امور اساسی آن بر محور اطلاعات می‌چرخد و آن جامعه مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات است. وی افزود: جامعه اطلاعاتی در هر کشوری در درجه و مرتبه‌ای خاص از آن قرار دارد، برخی در آغاز راه، برخی در میانه و شماری نیز در حد کمال آن هستند.
توکل با اشاره به این نکته که اکنون در ایران درحال حرکت در مسیر جامعه اطلاعاتی هستیم، اظهار داشت: بهتر است که جوامع به جای مقاومت در برابر جامعه اطلاعاتی، به فکر یافتن راهی برای کنار آمدن با آن و بهره‌گیری از منابع سرشار آن باشند.
استاد تمام دانشگاه تهران تشریح کرد: بسیاری از جوامع در هنگام بروز اندیشه‌های انقلابی مردم، به فکر مقابله با آن می‌افتند و می‌توانند در بسیاری مواقع موفق ظاهر شوند، ولی مقاومت در برابر انقلاب جامعه اطلاعاتی امکان‌پذیر نیست و جوامعی که بخواهند با آن مقابله کنند، شکست خواهند خورد.
وی سپس به بیان چند مورد از ویژگی‌های گوناگون جامعه اطلاعاتی از جمله ویژگی اطلاعاتی، اقتصادی و صنعتی، ارتباطی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و علمی پرداخت و توضیحاتی در خصوص آنها ارائه کرد.
وی در توضیح ویژگی اطلاعاتی گفت: این ویژگی مربوط به اشکال مختلف اطلاعات مانند نوار ضبط صوت و دیگر انواع مختلف وسایل ثبت و ضبط اطلاعات است و اشکال امروزی آن بسیار پیشرفته‌تر شده و حجم ذخیره‌سازی اطلاعات و سرعت مبادله‌ی آن نیز به شدت افزایش یافته است.
به گفته وی ویژگی اقتصادی و صنعتی جامعه اطلاعاتی بیانگر این واقعیت است که محوریت جوامع به سوی صنایع اطلاعاتی است، یعنی برای نمونه در کشورهایی که به سوی تبدیل‌شدن به جامعه اطلاعاتی کامل پیش می‌روند حتی خدمات اجتماعی نیز به خدمات اطلاعاتی تبدیل می‌شوند، خدماتی از قبیل بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک، خرید الکترونیک، پول الکترونیک و... . البته این ویژگی می‌تواند جنبه‌های منفی نیز در پی داشته باشد، مانند هکرهای مالی، تقلب مالی و... .
دکتر توکل در خصوص ویژگی ارتباطی جامعه اطلاعاتی گفت: ارتباطات امروزی مانند چت که تا چند سال گذشته کسی از آن چیزی نمی‌دانست، بخش مهمی از وقت لایه‌های مختلف سنی را گرفته و باعث شده که افراد جامعه، ارتباطات دیگر مانند ملاقات‌ها و تماس‌های تلفنی را نادیده بگیرند و حتی کار به جایی رسیده که فرد برای انجام کارهای دیگر خود به مشکل برمی‌خورد و دچار کمبود وقت می‌شود.
وی با اشاره به ویژگی اجتماعی جامعه اطلاعاتی گفت: برای فهم بهتر این ویژگی می‌توان نقش روستاییان را یادآور شد که به دلیل دوری از شهر، از بسیاری پیشرفت‌ها و رخدادهای اجتماعی عقب می‌افتند، ولی جامعه اطلاعاتی می‌تواند با افزایش امکانات روستاییان و اطلاع‌رسانی به آنان، این فاصله ارتباطی را از بین ببرد. جنبه منفی این ویژگی می‌تواند برای مثال عضوگیری گروه داعش باشد که از طریق جامعه اطلاعاتی به تبلیغ و معرفی خود می‌پردازد و از سراسر جهان به آسانی عضوگیری می کند.
وی ویژگی سیاسی را اینگونه توضیح داد: نظریه دولت الکترونیک و استفاده از مزایای آن می‌تواند به جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه و آلودگی هوا منجر شود و با تشکیل بانک‌های اطلاعاتی جامع، به بهبود عملکرد این فرآیند و کاهش رفت و آمدهای بی‌مورد نیز کمک کند. همچنین می‌توان به انتخابات الکترونیک اشاره کرد که از مشکلاتی نظیر تقلب و زمان‌بر بودن می‌کاهد اما نمی‌توان با قاطعیت وقوع آن را رد کرد ولی با طراحی درست و نظارت دقیق می‌توان مسایلی از قبیل تقلب را نیز کنترل کرد.
این استاد تمام دانشگاه تهران در خصوص ویژگی فرهنگی جامعه اطلاعاتی اظهار کرد: جامعه اطلاعاتی مرزهای هویتی میان جوامع مانند هویت ملی، دینی، شهری، روستایی، زبانی و... را درهم ریخته و الگوی واحدی را ارایه می‌دهد که باعث از میان رفتن بسیاری فاکتورهای سنتی جوامع می‌شود، ولی از طرفی به دلیل پیوند دادن هویت‌ها و اینکه همه می‌توانند منظور خود را به یکدیگر برسانند امری مثبت هم می‌تواند تلقی شود.
وی درباره ویژگی علمی جامعه اطلاعاتی گفت: جامعه اطلاعاتی در این مورد مزایایی مانند آموزش مجازی را ارائه می‌کند که فرد به جای رفتن به مکان آموزشی با استفاده از کلاس‌های مجازی، امتحان مجازی و مدرک مجازی مهارت‌اندوزی می‌کند. انتشار ژورنال‌های الکترونیک و انجام پژوهش‌های الکترونیک همزمان در چند نقطه از جهان و انجام تله‌کنفرانس از دیگر نمونه‌های ویژگی علمی جامعه اطلاعاتی است.
وی خاطرنشان کرد: بشر همه این کارها را در جهت رفع دو محدودیت زمان و مکان انجام داد که انسان را براستی محدود کرده‌اند. توکل ادامه داد: باید تا جایی که امکان دارد به سمت جامعه اطلاعاتی پیش رفت و از مزایای آن بهره‌مند شد و نباید به دلیل وجود برخی حرکات نامناسب و سواستفاده‌ها و زیان‌ها از آن چشم پوشید زیرا با درنظرگرفتن این دیدگاه بدین نتیجه می‌رسیم که تنفس و زندگی نیز برای ما مشکلات و دشواری‌هایی را پدید می‌آورند ولی ما نباید نقش فوق‌العاده آنها را به دلیل وجود برخی مسایل منفی نادیده بگیریم. در پایان جلسه پرسش و پاسخ در ارتباط با موضوع بحث برگزار شد.