فرهنگ امروز/ غلامحسين ميرزاصالح*
البرزي كه من و نسل‌هاي قديمي در آن درس خوانديم، با آنچه امروز به آن «البرز ماندگار» مي‌گويند، زمين تا آسمان تفاوت داشت. آن سيستم آموزش قديمي در مدرسه البرز، سيستمي عجيب و غريب و به معناي واقعي كلمه سيستم آموزش اروپايي بود. ما شش سال تمام در آن مدرسه به معناي واقعي كلمه با درس‌خواندن و راه و رسم آن آشنا مي‌شديم. اگر شيمي مي‌خوانديم در آزمايشگاه با اسيد و باز و تمام تركيبات آشنا مي‌شديم. تحقيقات ما دقيق و درست و براساس نظم بود. هر درسي براي خودش قانون و راه و روش داشت و در كنار تمام اينها قانون و نظم مدرسه هم آن چيزي بود كه به ما دانش‌آموزان نظم و قانون‌مداري در زندگي را ياد مي‌داد. يك سيستم آموزشي كامل كه نشان داد مي‌تواند دانش‌آموزاني با استعداد و باهوش را موفق كند. سيستم آموزشي كه همين حالا، وقتي نام چهره‌هاي درس خوانده در البرز را دنبال مي‌كنيم، ثابت مي‌كند كه در تربيت نسلي با استعداد و شاخص در هر زمينه‌اي و رشته‌اي از علوم، موفق بود. نام‌هاي بيرون آمده از «البرز» قديمي با معلمان و استاداني به معناي كامل كلمه دانشمند و آگاه، خود گواه اين اتفاق است. اما البرز در مديريت آموزشي بعد از دوران اوليه خود، ديگر آن البرز سابق نشد. سال‌ها گذشتند و به همان صورتي كه سيستم مديريتي نادرست توانست خيلي از ميراث فرهنگي ما را از بين ببرد؛ به طور مثال برج آزادي يا تالار رودكي و...، البرز هم از بين رفت. نسل‌هاي جوان‌تري كه از البرز بيرون آمدند، ديگر آن دانش‌آموختگان قديمي نبودند و نشدند. سال‌ها گذشت و امروز از البرز تنها يك ساختمان قديمي مانده با آجرهايي قديمي. ساختماني كه در آخرين بازديدم از آن، نهايت تاسف و تاثر را داشتم؛ ساختماني با ديوارهاي كثيف و بدون نشاني از آن همه شكوه و نظم و قانون‌مداري قديمي. آن كوچه زيباي مدرسه، ديگر نشاني از زيبايي قديمي خود ندارد و ساختماني كه باقي مانده، هيچ چيز از آن مدرسه‌اي كه زندگي و راه و روش درس خواندن را به ما ياد داد، ندارد. سيستم آموزش تغيير كرده و تاسف تربيت نشدن نسل‌هايي مانند آن نسل‌هاي قديمي دانش‌آموختگان البرز براي ما مانده. حالا ديگر چه فرقي مي‌كند كه ساختمان را ميراث فرهنگي بدانيم و فكر كنيم كه هنوز نسل‌هاي جوان در مدرسه‌اي قديمي درس مي‌خوانند؟ وقتي ديگر هيچ نشاني از آنچه البرز را برايش ساختند تا نسل‌هاي از فرهيختگان و دانشمندان ايراني را تربيت كند، وجود ندارد. اين «البرز ماندگار» در اين روزها، يك مدرسه ساده است با آجرهاي قديمي. اما آن مدرسه‌اي كه ما در آن درس خوانديم، معناي واقعي كلمه مدرسه بود. جايي كه به معناي واقعي كلمه آموزش مي‌ديدي و آموزش مي‌دادند. شايد اگر مديريت آموزشي در كنار نگهداري ساختمان به حفظ راه و روش تربيتي البرز هم دقت مي‌كرد و پايبند بود، هنوز در تهران آن مدرسه و آن نسل از دانش‌آموزان را داشتيم و اميدوار مي‌شديم، اما سرنوشت البرز چنين نشد و تنها، يادگاري‌هاي قديمي براي آن باقي ماند.
٭ نويسنده - مترجم و دانش‌آموخته مدرسه البرز
روزنامه اعتماد