به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ بزرگداشت استاد فاضل، مترجم توانا، گیلان‌پژوه برجسته و نویسنده شهیر مرحوم جعفر خمامی‌زاده، عضو هیأت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گیلان و عضو بنیاد فرهنگ گیلان که بیش از ۷۰ سال برای اعتلای فرهنگ ایران اسلامی و نشر فرهنگ گیلان کوشید، با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش شنبه ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۴ در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن برگزار شد.
در این مراسم دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ احمد سمیعی‌گیلانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر فیروز فاضلی، دبیر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی شعبه رشت و مدیرکل ارشاد اسلامی استان گیلان؛ محمدحسن اصغرنیا، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و از شاگردان استاد خمامی‌زاده؛ دکتر محمد باقری، پژوهشگر تاریخ ریاضیات و نجوم و سردبیر نشریه میراث علمی و جعفر شجاع‌کیهانی، عضو هیأت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به بیان دیدگاه‌های خویش درباره این استاد فرزانه پرداختند و مقام علمی، فرهنگی و اخلاقی وی را تکریم کردند.
خمامی‌زاده دغدغه فرهنگ داشت
سمیعی‌گیلانی گفت: زنده‌یاد خمامی‌زاده از جمله افرادی بود که پس از تحصیل در دانشسرای عالی و کسب علم از محضر استادان برجسته و صاحب قلمی چون عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی و نصراله فلسفی به گیلان بازگشت و به تدریس در مدارس این شهر پرداخت. وی در دانشسرای عالی رشته تاریخ و جغرافیا را انتخاب کرد و در این رشته آموزش دید. خمامی‌زاده در کنار تحصیل در این رشته زبان فرانسه را به خوبی آموخت که این زبان بعدها در ترجمه آثار پژوهشی بسیار مورد استفاده قرار گرفت.
وی افزود: البته باید بگویم معلم و دبیر دو دسته هستند؛ نخست دسته‌ای که به آنچه آموخته‌اند به همان پایه و مایه می‌مانند و دسته دیگر دبیر و معلمی هستند که در آن پایه و مایه نخست نمی‌مانند و عطش آموختن هر چه بیشتر علم را دارند، مطالعه می‌کنند و می‌نویسند. معلمانی که اکنون در ایران کمتر فرصت این را دارند تا خودشان را بالا بکشند و در همان وضعی که در زمان فارغ‌التحصیلی داشتند، می‌مانند. خمامی‌زاده از آن دسته معلمانی بود که به این اکتفا نکرد که در دانشسرای عالی از محضر آن استادان برجسته چه آموخته است.
این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: خمامی‌زاده با شور و اشتیاقی که داشت به مطالعه و کسب علم ادامه داد و خود را بالا کشید و توانست خدمت علمی بکند و بر همین اساس ترجمه‌هایی را با تکیه بر پژوهش انجام داد. وی به گیلان عشق می‌ورزید و کارهای پژوهشی و تحقیقی خود را در همین راستا متمرکز کرد و به تالیف و ترجمه در گیلان‌شناسی پرداخت و تلاش بسیاری در معرفی زبان گیلکی کرد. از این رو زمانی که شما آثار وی را ورق می‌زنید بیشتر مربوط به گیلان است.
سمیعی‌گیلانی بیان کرد: همه هم و غم خمامی‌زاده گیلان بود. در عین اینکه وی تنها تلقین معلومات نمی‌کرد و سرمشق فرهنگی بود؛ یعنی جزو معلمانی که تنها به تدریس در کلاس اکتفا می‌کردند، نبود. وی تلاش می‌کرد فرهنگ را بالا ببرد و آداب را به شاگردان بیاموزد و سرمشق باشد. خمامی‌زاده از این دسته معلمان بود که دغدغه ارتقای فرهنگ دانش‌آموزان را داشت.
صراحت‌لهجه خمامی‌زاده زبانزد بود
اصغرنیا، یکی دیگر از سخنرانان این مراسم یادبود گفت: بنده سال‌ها پیش پیشنهاد دادم تا به جای اینکه پس از درگذشت استاد برایش بزرگداشت بگیرند در زمان حیات وی مدرسه‌ای را در رشت به نامش کنند و این‌گونه وی را مورد تکریم قرار دهند. خمامی‌زاده در این جلسه حاضر بود؛ جلسه‌ای که استاندار وقت گیلان، سلطانی‌فر نیز حضور داشت. استاد سوال کرد که در اینجا مسئولان سپاه نیز حضور دارند، بنده گفتم بله هستند. قصدم از این مطلب بیان صراحت‌لهجه خمامی‌زاده است، وی رو به مسئول سپاه کرد و گفت: در اول انقلاب سپاه در رشت مکان مشخصی نداشت و به همین دلیل مدرسه ما را گرفتید. اما حالا که بودجه و امکانات دارید، مدرسه ما را به آموزش و پرورش پس بدهید.
کتابی که عمر استاد کفاف انتشار آن را نداد
باقری در ادامه این مراسم گفت: بنده دانش‌آموز استاد بودم و پس از پایان دوره متوسطه دانستم که وی پژوهشگری اصیل، فهیم و مترجمی تواناست که کتاب «ولايات دار المرز ايران: گيلان» اثر رابینو را ترجمه کرده است. برای ترجمه کتاب از فرانسه به فارسی، خوشبختانه به نسخه‌ای دست پیدا کرده که مولف در آن نسخه حواشی، اصلاحات و افزوده‌هایی بر آن نوشته بود. استاد نیز این ویژگی را داشت که هر کتابی را که ترجمه می‌کرد به ترجمه صرف بسنده نمی‌کرد، بلکه مطالب و حواشی را بر آن می‌نگاشت.
وی افزود: برای ترجمه اثری از رابینو با عنوان «کشت برنج در گیلان» که باز هم به زبان فرانسه بود، مسافرت‌های بسیاری را انجام داد و با افراد بسیار دیدار کرد و درباره نحوه کشت برنج اطلاعاتی به دست آورد تا بتواند کتاب را به درستی و با داشتن اطلاعات مفید به فارسی برگرداند. این کتاب آخرین اثری بود که به فارسی ترجمه کرد و متاسفانه عمرش کفاف آن را نداد تا انتشار آن را ببیند.
در پایان مراسم به خانواده استاد لوح یادبودی از سوی انجمن اهدا شد که جعفر شجاع کیهانی این لوح را به نمایندگی از فرزندان وی که در خارج از کشور هستند، دریافت کرد.
این مراسم با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی همچون مهندس دنیا مالی، عضو شورای اسلامی شهر تهران؛ مهندس لاهوتی، نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی؛ سید مجتبی عرفانی، نماینده مردم طالش در مجلس شورای اسلامی؛ دکتر تأمینی، نماینده محترم مردم رشت؛ دکتر محمد روشن، استاد پیشکسوت دانشگاه و مصحح کتاب جامع‌التواریخ رشیدی؛ دکتر نجفی، معاون فرهنگی، دانشجویی دانشگاه پیام نور و دوستداران علم و دانش همراه بود.