به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛خبرگزاری مهر، «دانشنامۀ فلسفه اخلاق» نخستین بار در سال ۱۹۶۷ به سر ویراستاری پل ادواردز در هشت جلد در قطع رحلی منتشر شد. در طی این سال ها این اثر بارها و بارها ویرایش شد و مدخل های بسیار اساسی و پیوست های بسیار مفیدی به آن اضافه شد. «دانشنامۀ فلسفۀ اخلاق» گزیده ای از مدخل های فلسفه اخلاقِ دانشنامۀ فلسفه یا دایره المعارف فلسفه است که در ایران به دانشنامۀ پل ادواردز شهرت دارد. انشاء الله رحمتی دانشنامۀ فلسفۀ اخلاق را بر مبنای ویراست دوم دانشنامه ترجمه کرده است. پرسش از چیستی اخلاق یکی از متداول ترین پرسش هایی که هر انسانی از هر طبقه و قشری یکبار از خودش و دیگران پرسیده است. به راستی اخلاق چیست؟ اصول اخلاقی چیست؟ انسان با اخلاق و اخلاقی کیست؟ اصول اخلاقی جهان شمول و بی زمان و مکان اند و به تعبیری مطلق اند؟ یا از زمانی به زمان دیگر و از جامعه ای به جامعۀ دیگر متفاوت اند؟ اگر اصول اخلاقی نسبی باشند چگونه می توان از حق سخن گفت و یا آن را گرفت؟
این پرسش ها بخش اندکی از مسائل حوزۀ اخلاق تشکیل می دهد. گو این که در دنیای امروز ما همگان سخن از اخلاق می زنند و هر گروهی مخالفان و دشمنانش را به بی اخلاقی متهم می کند. انشاءالله رحمتی در پیشگفتار مترجم دربارۀ وضعیت اخلاقی در خاورمیانه چنین نوشته است: «در جهان امروز، در منطقۀ خود ما (خاورمیانه) و به خصوص کشور ما، فریاد و فغان همگان از دست بی اخلاقی بلند است. نمی خواهم بگویم که اخلاق از میان رخت بربسته است؛ حقیقت این است که در کنار بسیاری از بی اخلاقی ها، شاهد نمونه های درخشانی از شرافت و فضیلت اخلاقی در میان اصناف مختلف جامعه هستیم.
اساسا قوام و دوام نوع بشر، در گرو همین شرافت ها و فضیلت ها است. ولی به هر حال، قدر مسلم این است که بی اخلاقی یعنی اعمالی مانند دروغگویی، خیانت، خلف وعده، بی اعتنایی به کرامت انسانی و ... نیز بسیار به چشم می خورد. در عین حال، اجماعی در میان همۀ افراد، اعم از عالم و عامی، وجود دارد مبنی بر این که باید این اوضاع در جهت اخلاقی تر شدن جامعه، تغییر پیدا کند. ص ۱۳ » مترجم اثر تعبیر بسیار جالبی دربارۀ عزیمت گاه اخلاق بیان کرده است.
وی می گوید: «اساسا عزیمت گاه اخلاق همان جایی است که مشکل دیگران، به مشکل ما نیز تبدیل می شود، همان جایی است که به عنوان فاعل اخلاقی، خویش را ملزم به حل مشکل دیگران، بدون هیچ گونه چشمداتی، احساس می کنیم. طبعا در فضای همدلی و همدردی، بسیاری از تعارض ها و تنازع ها، اساسا مجال طرح پیدا نمی کند.» اما اگر با تامس نیگل از تعریف اخلاق موافق باشیم که می گوید «گونه ای از اخلاق، یک پدیدار بشری جهان شمول است.»، می توانیم تعریف او را از فلسفه اخلاق نیز بپذیریم که می گوید: «فلسفه اخلاق شاخه ای از فلسفه است که برای فهم یک گونه آشنا از ارزیابی یعنی ارزیابی اخلاقی منش های افراد، رفتار آن ها و نهادهای شان می کوشد.» افرادی که دغدغۀ چنین پرسش هایی را دارند، می کوشند به آثار اندیشمندانی مراجعه کنند که در تلاشی همه جانبه سعی بر کاوش مفاهیم بنیادین اخلاق دارند. در چنین شرایطی است که ضروت دانشنامه ها و دایره المعارف ها در این حوزه احساس می شود. یکی از برجسته ترین کتاب های حوزة اخلاق کتاب «دانشنامۀ فلسفه اخلاق» ویراستة پل ادواردز و دونالد ام. بورچرت است.
هدف این اثر «آن است که بخشی از این تحقیقات و تأملات فیلسوفان اخلاق را در اختیار کسانی که ضروت تأمل و اجتهاد روش مند در حوزة اخلاق را درک کرده اند و می دانند که باید برای این هدف، مبانی لازم را تحصیل کرد، قرار بگیرد. ص ۱۷» ویراست نخست دانشنامة فلسفه به ویراستاری پل ادواردز در ایران بسیار شناخته شده است. در همان زمان انشاء الله رحمتی سه مقاله از آن را در حوزه فلسفه اخلاق ترجمه کرد. طی این سال ها این دانشنامه دوبار مورد تجدید نظر قرار گرفته است و رحمتی به سراغ این ویراست جدید رفته تا مقالات فلسفه اخلاق را یکجا گردآوری کند. در دانشنامه فلسفه مقالات مربوط به فلسفه اخلاق بر اساس ترتیب الفبای انگلیسی و در کنار مقالات مختلف در سایر رشته های فلسفه قرار گرفته اند؛ ولی رحمتی در دانشنامه فلسفه اخلاق این مقالات را با نظمی منطقی کنار یکدیگر قرار داده است. این دانشنامه علاوه بر پیشگفتار نسبتا مفصل مترجم، فهرست تفصیلی مطالب، واژه نامه و نمایه، مشتمل بر شصت و هشت عنوان مقاله است.
چهار مقاله نخست دانشنامه با نام های فلسفه اخلاق، مسائل فلسفه اخلاق، تاریخ فلسفه اخلاق و تاریخ فلسفه اخلاق: سایر تحولات فلسفه اخلاق در سدۀ بیستم، جنبه مقدماتی دارند و مطالب رشته های مختلف اخلاق در آن ها مطرح شده است. این چهار مقاله «در حقیقت شامل کلیات دقیقی درباره فلسفه اخلاق است و هریک به نوعی درآمدی بر این رشته است. ص ۲۵» در حوزه دانش فلسفه اخلاق یا اخلاق شناسی چهار حوزه قابل تشخیص است: اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری، روان شناسی اخلاق، فرااخلاق یا اخلاق تحلیلی، مقالات این دانشنامه نیز بر اساس این چهار حوزه کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
نویسندگان و اندیشمندان نامدار مختلفی عهده دار نگارش این مقالات بوده اند که از میان آن ها می توان به تامس نیگل، ویلیم فرانکنا، ریچارد برنت، پاتریک ناول اسمیت، مارکوس سینگر، والتر آرمسترانگ، جاناتان دنسی اشاره کرد. از زمان انتشار ترجمۀ فارسی این اثر تا کنون، در طی جلساتی با حضور اندیشمندانی چون مصطفی ملکیان، محسن جوادی، کامران فانی، حمید شهریاری، مسعود صادقی، این اثر نقد و بررسی شده است. منتقدان بر ترجمۀ روان، متن بسیار سودمند این اثر برای علاقمندان حوزۀ فلسفه و اخلاق تأکید کرده اند و ترجمۀ فارسی و متن منقح آن را رخدادی مهم و مبارک برای جامعۀ دانشگاهی امروز ارزیابی کرده اند. یکی از ویژگی های بسیار برجستۀ این اثر پیشگفتار مهم، نسبتا مفصل و روشنگر مترجم است. دانشنامۀ فلسفه اخلاق ویراستۀ پل ادواردز و دونالد ام. بورچرت را انشاء الله رحمتی ترجمه و تدوین کرده و انتشارات سوفیا چاپ نخست آن را در سال ۱۳۹۲ در ۹۲۷ صفحه با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه و ۶۰۰۰۰ تومان بهاء در اختیار علاقمندان قرار داده است.