به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دکتر محمد فنائی اشکوری، استاد فلسفه تطبیقی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پاسخ به این سوال که تولید علم و نظریه وظیفه کدام دسته از کنشگران فرهنگی است، اظهار کرد: روی هیچ قشر یا گروهی نوشته نشده است که وظیفه آن تولید علم هست یا خیر.
وی با تاکید بر این که تولید علم وظیفه هر فردی است که توانایی این تولید را داشته باشد، گفت: بنابراین این امر نه محدود به صنف خاصی و نه به جنس خاص و سن خاص و شغل خاصی تعلق دارد بلکه تنها شرط آن توانایی بر قدرت تولید است یعنی زمینه های در فرد فراهم شده باشد و این شخص ممکن است عالمی دینی یا تحصیلکرده دانشگاهی باشد یا فردی که اهل مطالعه و تفکر است لذا زن بودن یا مرد بودن، روستایی یا شهری بودن و … در این پروسه هیچ دخالتی ندارد.
فنایی اشکوری با بیان این که در واقع ایده آل آن است که جنبشی عمومی برای تولید علم در جامعه ایجاد شود و آن را محدود به قشر و طایفه خاصی نکرد، افزود: اما منکر این مساله نیستیم که برای همه مردم این امکان فراهم نیست و در جایی که امکانات بیشتری فراهم است، ـ همچون حوزه ها و دانشگاه ها ـ به طور طبیعی انتظار بیشتری برای تولید دانش می رود ضمن آنکه هزینه های گزافی صرف این مراکز و تربیت اساتید و دانشجویان می شود و طبیعی است که انتظار و توقع بیشتری از آن ها داشته باشیم و بخواهیم آنها در مسیر تولید علم و دانش گام بردارند.
وی با اشاره به این که تولید علم الزامات، مقدمات، فضا و شرایطی لازم دارد، بیان کرد: نخست آنکه تولید علم منوط به این است ما نظام تعلیم و تربیتی خلاق و مولّدی داشته باشیم به عبارت دیگر افراد از کودکی برای تولید علم آموزش ببینند و تربیت شوند و نظام دبستان و دبیرستان و دانشگاه و حوزه های علمیه به گونه ای باشد که به سمت تولید علم جهت دهی شوند و این امر هدف باشد نه کسب مدرک و عنوان برای کسب درآمد.
این استاد دانشگاه با اظهار تاسف از این که امروز مدرک گرایی در فضاهای تحصیلی ما غلبه پیدا کرده و تعداد افرادی که واقعا تشنه علم و دانش باشند، اندک است، اذعان کرد: در نتیجه با این رویکرد افرادی که بتوانند و بخواهند سهمی در تولید علم داشته باشند، محدود بوده و به رغم آن که آمار فارغ التحصیلان ما هر سال بیشتر می شود، گویی تنها عنوان دکتر و مهندس و حجت الاسلام و … در میان آن ها یدک کشیده شده و متناسب با این حجم و عدد، آمار افزایش کمی و کیفی در تولید علم را شاهد نیستیم.
وی ادامه داد: این امر نشان می دهد در موسسات آموزشی ما ایرادها و اشکال هایی وارد است و آنها تنها فرد را صاحب مدرک و فارغ التحصیل می کنند اما کمتر این توان را دارند که پژوهشگر و محقق و عالم تحویل کشور می دهند.
فنایی اشکوری همچنین در پاسخ به این سوال که اگر بحث و فرآیند تولید علم جدی گرفته نشود، باقی ماندن علوم غربی در حوزه علوم انسانی در دانشگاه های ما و به تیع آن تربیت نسل جوان بر اساس همین علوم، چه پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت، توضیح داد: البته تولید علم در همه عرصه ها لازم و ضروری است و اگر حتی در علوم مهندسی و پایه مقلد و دنباله رو باشیم، جامعه ما همچنان وابسته به تولیدات و نظریات دیگران خواهد بود و درست است که تولید علم در حوزه علوم انسانی اهمیت بسیاری دارد اما بدان معنا نیست که ما در سایر علوم بی نیاز از تولید داریم ولی قطعا این امر در عرصه علوم انسانی احساس نیاز بیشتری می شود.
استاد فلسفه تطبیقی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) تاکید کرد: در حوزه علوم انسانی به دلیل حساسیتی که وجود دارد و این علوم وابسته به مولدان فرهنگ و باورهای آن ها است، این مساله اهمیت بیشتری دارد و با این که علوم انسانی غربی نیز دستاوردهای ارزشمندی دارد، اما به هر حال رنگ و بوی فرهنگ و تمدن غربی در آن پنهان نیست.
وی خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم از علوم انسانی موجود استفاده صحیح و بهینه و معقولی داشته باشیم، باید آن را بازسازی و بازبینی کرده و بومی سازی و اسلامی کردن آن مستلزم ایجاد تحول است و باید آن چه را که از جوامع دیگر دریافت می کنیم به منزله ماده خامی بدانیم که با پژوهش و نوآوری باید صورت جدیدی به آن ببخشیم.
فنایی اشکوری بی اعتنایی، کُندی حرکت یا مهمل گذاشتن بحث تحول علوم انسانی را به معنای عقب ماندن از نیل به اهداف انقلاب اسلامی و درجا زدن دانست و گفت: نظام اسلامی و جامعه مطلوب اسلامی که در پی ایجاد و بسط آن هستیم، نیازمند آن است که مناسبات اجتماعی این جامعه بر اساس علم و دین اسلام به ویژه آموزه های شیعی شکل بگیرد.
وی اضافه کرد: بنابراین نیازمند علومی هستیم که پاسخی باشد برای پرسش ها و احتیاجات جامعه و مقدمه و زمینه ساز تمدن اسلامی باشد در غیر این صورت فرهنگ و سبک زندگی و مناسبات اجتماعی ما دنباله رو و مقلد همان فرهنگ و سبک زندگی غربی خواهد شد و معنای این رویکرد آن است که انقلابی صورت نگرفته یا انقلاب اسلامی در ادامه راه خود متوقف شده است ضمن آن که این علوم با اعتقادات و منش انسان و ارزش های او سر و کار دارد.
استاد فلسفه تطبیقی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در پایان سخنان خود تاکید کرد: بنابراین اگر ما علوم انسانی موجود را بازسازی نکنیم، این علوم بر باورها، اعتقادات و ارزش های فردی تاثیر گذاشته و آن اصالت دینی و اسلامی ما را مخدوش می کند به دلیل آن که فضای حاکم بر این علوم و پیش فرض های فلسفی آن بر اصول سکولار و مادی و ماتریالیستی استوار هستند و این اصول بر ارزش ها، فرهنگ، باورها و روابط اجتماعی ما تاثیر خواهد گذاشت.