به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ مراسم رونمایی از دو کتاب «دیالکتیک و تفاوت» نوشته آلن نری با ترجمه عماد افروغ و «شرحی بر دیالکتیک روی بسکار» به قلم افروغ، شب گذشته (سه شنبه ۲۷ بهمن) در قالب هشتادمین نشست «راویان اندیشه» در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
در ابتدای این مراسم افروغ، مولف و مترجم آثار گفت: دو کاری که اخیرا منتشر شده ثمره عمر من است و من ۲۴ سال منتظر چنین روزی بودم. بنده در دوران دانشجویی با رئالیسم انتقادی آشنا و به این حوزه علاقمند شدم. در زمانی هم که در دانشگاه تدریس را شروع کردم فکر کردم که جای چنین بحثی خالی است به همین دلیل هم این موضوع را پیگیری کردم تا امروز که در قالب دو کتاب منتشر شد.
وی افزود: رئالیزم انتقادی سه فاز دارد؛ فاز اولیه، دیالکتیک و چرخش معنوی. فاز اولیه بیشتر جنبه شناخت شناسی و در مقابل رئالیزم تجربی هیوم قرار دارد. البته مباحث دیالکتیک روی بسکار و کل بحث دیالکتیک یک فاز دیگری هم دارد که امروز قصدم بیشتر رونمایی از این فاز است، آن هم مقایسه حرکت و عرفان ملاصدرا و بسکار است که کلیدش را زده‌ام و قول می دهم به زودی به نتیجه برسانم.
افروغ ادامه داد: زمانی که در دانشگاه مشغول تدریس بودم حال خوبی نداشتم چون می دیدم که همه مباحث به سمت پوزیتیویسم می رود از همین جا تصمیم گرفتم کار جدید و دیالکتیکی انجام بدهم که البته هزینه هایی هم برایم داشت و الحمدلله که هزینه داشت چون کار دیالکتیکی بدون هزینه معنایی ندارد.
نویسنده «شرحی بر دیالکتیک روی بسکار» اضافه کرد: در رئالیزم اولیه مفاهیم مختلفی وجود دارد؛ ناگذرایی وجودی که نقد رئالیزم تجربی هیوم است، نسبیت معرفت شناختی، نقد انسان انگاری و مغالطه معرفت شناختی و زبان شناختی از جمله این مفاهیم هستند. در مفهوم نسبیت معرفت شناختی، اعتقاد به ادراک انطباق با واقع وجود ندارد البته این، به معنای نسبیت در داوری نیست یعنی اینگونه نیست که همه معرفت ها به یک نسبت درست باشند. نکته قابل تامل در رئالیزم انتقادی دیالکتیک این است که عظمت این دیدگاه در غیاب است به این معنا که سهم عالم درباره غیاب یک قطره کوچک در برابر دریا و این به معنای داشتن امید و نفی استقرا، دوری از پوچی و نفی بسته بودن عالم است.
این نویسنده و مترجم ادامه داد: مسائلی که تا به اینجا توضیح دادم همگی مقدمه بحث روی بسکار است. بنده با اینکه سال ها درگیر با آراء روی بسکار بودم ولی باز هم کار ترجمه برایم سخت بود بارها سراغ ترجمه رفتم ولی دیدم ترجمه آثار او کار من نیست تا اینکه شرحی از کتاب بسکار به دستم رسید و تصمیم گرفتم آن را ترجمه کنم؛ با این حال باز هم ترجمه آن کار بسیار سختی بود، بارها آن را خواندم و تصحیح کردم و تلاش کردم کمترین تعداد غلط را داشته باشم.
افروغ با تشریح دیالکتیک روی بسکار گفت: دیالکتیک روی بسکار چهار وجه دارد؛ نا این همانی، غیاب، چرخش معنوی و کنش و عمل دگرگون ساز. این چهار وجه با دیالکتیک سه وجهی هگل اگره یکسری مشترکات دارد ولی تفاوت های اساسی هم دارد.
این جامعه شناس ایرانی در ادامه صحبت هایش به سایر مفاهیم دیالکتیک بسکار پرداخت و توضیح داد: وجود چهار سطحی، فرا نقد یک و دو و اَشکال آزادی از دیگر مفاهیم دیالکتیکی روی بسکار است. روی بسکار قرائتی از آزادی دارد که اصلا با قرائت های موجود درباره آزادی همخوانی ندارد. او برای آزادی هفت شکل قانونی، از چه برای چه، رهایی استقلال، بهروزی، بالندگی و جامعه سعادتمند را متصور است.
نویسنده شرحی بر دیالکتیک روی بسکار اضافه کرد: پس از انتشار کتاب سلوک نفس چند نفر از دانشجویان ارشد او با بسکار جلسه گپ و گفتی برگزار کردند که بعدها همین گفت و گو کتاب شد. نکته جالب این است که با وجود اینکه آنها مارکسیست بودند و نگاه ماتریالیستی داشتند ولی به نتایجی رسیدند مبنی براینکه امروز باید بازگشت به خدا داشته باشیم و خدا به آکادمی برگشته است. بسکار معتقد است گناه دوام نمی آورد و باطل نمی ماند. در بخشی از اثر او آمده است: خدا شرط بلا شرط و ریشه غایی انسان است.
نویسنده «هویت ایرانی» تاکید کرد: متاسفانه امروز بین نظر و عمل ما فاصله است، چرا فلسفه نباید به کمک ما در دنیا بیاید و منبع رهایی بخش ما باشد، مگر قرار نبود فلسفه خادم باشد چرا الان مخدوم است؟ همه علوم خادم تعالی و رهایی بخشی انسان هستند نه در خدمت اسارت انسان! بسکار معتقد است که از یک زمانی به بعد دیگر به فلسفه نقد وارد است زمانی که به شدن و تغییر و قیام توجه نکرده و مترصد شرایط سیاسی شده است.
افروغ در پایان گفت: متاسفانه سه چهار ماه پیش روی بسکار از دنیا رفت، پیش از آن، بنده مکاتباتی با ایشان داشتم و مطرح کردم که می خواهم آراء او را با ملاصدرا مقایسه کنم، با اینکه شناختی از ملاصدرا نداشت از این کار بسیار استقبال کرد ولی خب عمرشان در دنیا نماند.
پس از سخنرانی افروغ، دکتر حمید پارسانیا و دکتر رضا داوری اردکانی درباره دو اثر جدید افروغ سخنرانی کردند.
بخش پایانی این مراسم به رونمایی از دو کتاب «دیالکتیک و تفاوت» و «شرحی بر دیالکتیک روی بسکار» اختصاص داشت؛ همچنین در این بخش از طرف فرهنگسرای اندیشه لوح تقدیر و تابلوی ترئینی به سخنرانان و نویسنده آثار اهدا شد.