به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ «فریدون جیرانی» دوشنبه ششم اردیبهشت ماه در کارگاه «دارالفنون» با موضوع تاریخ سینما در ایران و کشورهای همسایه در سخنانی گفت: سال های سال عمرم را برای بررسی تاریخ سینمای ایران و وجه اشتراک آن با کشورهای همسایه صرف کرده ام. سینمای ایران شباهت زیادی به سینمای ترکیه و کشورهای عربی دارد چرا که از نظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز میان این کشورها وجه اشتراک وجود دارد و این جریان اصلی سینماست.
مهمترین جریان سینمایی هر کشوری برگرفته از موقعیت سیاسی و اجتماعی آن جامعه است
وی با تاکید بر اینکه مهمترین جریان سینمایی هر کشوری برگرفته از موقعیت سیاسی و اجتماعی آن جامعه است، به اولین فیلم ناطق سیمای ایران را عبدالحسین سپنتا ساخته است، اشاره کرد و توضیح داد: اولین فیلم ناطق سینمای ایران را عبدالحسین سپنتا در هند ساخت، در آن دوره تجهیزات صدا و فنی خاصی در ایران وجود نداشت. خسرو شیرین، لیلی و مجنون و… از جمله فیلم های این فیلمساز است که در هند ساخته شده است. او پس از بازگشت به ایران در سال۱۳۱۱ به دلیل اینکه دولت ایران اجازه راه اندازی کمپانی هند شرقی را نداد دیگر هیچ فیلمی نساخت تا سال ۱۳۲۷ که از دنیا رفت. این اتفاقی است که برای فیلمسازان ترکیه ای در دوره آتاتورک هم افتاد. در واقع همان طور که رضاخان به اپراتور و ساخت موسیقی ملی علاقه داشت آتاتورک هم همینطور بود و این بخشی از وجه مشترکی است که از آن یاد می کنیم.
جریان اصلی سینمای ایران ملودرام است
این کارگردان در مورد جریان ملودرام در ایران نیز گفت: مصر ملودرام را با خوانندگان مصری راه می اندازد و در ایران هم ملودرام موزیکال توسط ام کلثوم راه اندازی می شود. اگر مصری ها سراغ محمد عبدالوهاب می روند، ما هم سراغ دلکش می رویم و فیلم شرمسار را می سازیم و بنای سینمای ایرانی را بنا می کنیم. در ترکیه هم پس از آتاتورک ملودرام موزیکال شکل می‌گیرد. بهترین ملودرام‌ها را فیلمسازان موج نوی ما ساختند که «قیصر» بهترین مثال آنهاست.
وی با بیان اینکه سینما در ایران با ژانر قالب ملودرام آغاز شد، خاطرنشان کرد: از ساخت فیلم دختر لر در سال ۱۳۱۱ تا امروز، ژانر قالب ملودرام اجتماعی، خانوادگی و روان‌پریشانه است. جریان اصلی سینمای ایران ملودرام است، همچنان که «ابد و یک روز» هم ملودرام است و تفکر قالب در تمام این فیلم ها ملودرام است. ریشه ملودرام در ایران در دهه ۳۰ اخلاق است. ولگرد، گل نسا، بی پناه و شب های تهران از جمله ملودرام هایی هستند که سال‌های ۳۱ و ۳۲ ساخته شده اند و به شدت تلخند. نخستین ملودرام‌های سینمای ایران در دهه۳۰ ساخته شده است. ملودرام های اخلاقی پایه ملودرام ها هستند که متاثر از ملودرام های موزیکال مصری است.
جیرانی گفت: با ملودرام اخلاقی آغاز می کنیم و به ملودرامی می رسیم که نه اخلاقی است و نه کمدی. گنج قارون یکی از فیلم های دهه۴۰ و محصول اختناق در جامعه است. دراین دوره ملودرام تلخ اخلاقی تبدیل به ملودرامی می شود که فضای بین دو سینما را با هم تلفیق می کند. نکته قابل توجه این است که تمام ملودرام های دهه۴۰ ملودرام هایی هستند که پایان خوش دارند. ملودرام سازشکارانه دهه۴۰ و ملودرام تلخ قیصر که از دل شرایط جدید بیرون می آید، می گوید نمی توانیم با جامعه‌ای که هویت را از ما می گیرد، کنار بیاییم.
این کارگردان در پایان این کارگاه بخشی از سکانس های فیلم های سینمایی از سال ۱۳۱۱ تا ۱۳۴۰را برای فیلمسازان جوان به نمایش گذاشت.