فرهنگ امروز/ عنایت الله مجیدی:

در چاپ سوم مجموعه اشعار شادروان استاد فروزانفر، که در سال ۱۳۸۲ ش با نام دیوان بدیع الزمان فروزانفر منتشر شد، ۲۷۳۸ بیت از سروده های چاپ شده وچاپ نشدۀ استاد را گردآوردم. این کار، حاصل جست و جوی نگارنده از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۸۲ در مجلات و روزنامه ها، جٌٍنگ ها، یادنامه ها و سالنامه ها بود. به رغم چنین کوششی، در مقدمۀ دیوان متذکر شدم که اشعار استاد را نباید به این مقدار منحصر دانست و می توان انتظار داشت که در آینده در میان مجموعه ای یا نزد شاگرد ارادتمندی، ابیاتی از او به دست آید.

چنانکه تصور می رفت، در سالهای اخیر چند تن از مشتاقان آن شادروان، دکتر علی میرانصاری،میلاد عظیمی، دهقان، به ابیاتی دیگر از سروده های استاد دسترسی یافتند و این بنده را از وجود آن آگاه کردند. اینک با اظهار امتنان از این عزیزان، در اینجا و به مناسبت سالروز وفات آن بدیع زمانه، همۀ ابیات بازیافته را به چاپ می رسانم. پیش از نقل هر شعر، توضیحی کوتاه ضروری به نظر می رسد:

۱. شعر معروف در ستایش دکتر محمد مصدق یا هدیۀ نوروز. نخستین بار شعر یاد شده را به نقل از نصرت الله امینی در دیوان چاپ کردم. سالها بعد دوست فاضلم دکتر علی میرانصاری به اصل دستنوشت استاد فروزانفر از این قطعه ستایشی- همراه یک یادداشت -  دسترسی یافت. با ملاحظۀ این دستنوشت، معلوم شد که در قیاس با آنچه نقل کرده بودم، یک بیت اضافه دارد، به همین جهت در اینجا یکبار دیگر این قطعه را نقل می کنم:

هدیۀ نوروز یا در ستایش دکتر محمد مصدق

ای مصدّق ثنا سزاست ترا

زانکه زاین سرزمین بحو ل اله

نفت خواران حیله آورپست

راستی را که مرد مرد تویی

گرچه انگیخت او به حیله سپاه

بخرد در زمانه مشهوری

سخنی مختصر بگویم من

عید نوروز بر تو فرّخ باد

هّمت اندر خور ثناست ترا

دست بیگانه از تو شد کوتاه

رشتۀ چاره شان زتو بگست

زانکه با دیو در نبرد تویی

یک سر مو دلت نگشت از راه

از هوی پاک و از طمع دوری

در دلت نیست جزکه مهر وطن

هر چه پرسی ز بخت پاسخ باد

 

۲. در ستایش پروفسور محمد شفیع لاهوری

دهر و دوران کم آورد فرزند

آن به فضل و معرفت مشهور

خاک لاهور ازو فزوده شرف

ادب از خامه اش به جلوه گری

واقف راز سعدی و جامی

در میخانه باز کرده به شوق

یافته نشر ازو به رأی سدید

کرده باجهد خاص وفضل عمیم

جان بن فندق از  چنان تصحیح

فرّخست و خجسته فال او را

چون محمد شفیع دانشمند

و آن مبرا ز نخوت و ز غرور

پدر فضل را بهینه خلف

فرد و مفلق به تازی و به دری

پارسی را نکوترین حامی

داده مر اهل حال را می ذوق

درج درّ مکاتبات رشید

هم کتاب تتمه را تتمیم

آفرین خوان او به لفظ فصیح

جشن هفتادمینه سال او را

 (۱۳۳۴ش)

 

۳. خطاب به حبیب یغمایی

تلگرام منظوم_ در تابستان سال ۱۳۳۴ با مرحوم ملکالشعرا بهار از مشهد به تربت حیدری رفتیم. در تربت حیدری شنیده شد که آقای استاد بدیعالزّمان فروزانفر در بشرویه است. به نیّت اینکه از تربت حیدری نیز به بشرویه رویم، تلگرافی منظوم به استاد بدیع الزّمان مخابره شد. متأسفانه سواد آن تلگراف فعلاًٍٍ نیست(مگر اینکه از تلگرافخانۀ تربت حیدری گرفته شود) اما جوابی تلگرافی که آقای استاد فروزانفر داده اند این است:( حبیب یغمایی):

لطف تو ای حبیب یغمائی

مژدۀ قربت بهار مرا

بینم آیا حبیب را که زمهر

وان گرانمایه اوستاد کریم

صبر و آرام بنده یغما کرد

چون هزار از بهار شیدا کرد

یاد مهجور ناشکیبا کرد

از کرم قصد خطۀ ما کرد

 

۴. در ستایش ناصر الدّین سالار جنگ(۱۲۶۲-۱۳۲۵ش)

به شیراز گوینده بسیار هست

به نوروز دیدی گهر بار ابر

و لیکن یکی همچو سالار نیست

چو طبعش همانا گهر بار نیست

{۱۳۲۱ش}

 

۵. در جواب شوریدۀ شیرازی فصیح الملک

ای فصیح آمد آن گفته پاکیزۀ نغز

این دو بیتی که درین قطعه نغز آوردی

که همی داد مرا تهنیت عید به عید

همره عید سه عید است همایون و سعید

 

۶. آئین مرد

جان ستانی یا که جان بخشی بود آئین مرد

یا به نوک خامه جان بخشد مر اهل فضل را

*

خواهی اگر بدانی آئین مرد چیست

یا در کتابخانه بود بهر کسب فضل

این کند آری چو اورا همت آید رهنمای

یا ز دشمن جان ستاند او به تیغ سرگرای

 

زاین دو برون نباشد آئین و راه مرد

یا بهر دفع دشمن در پهنۀ نبرد

۱۶/۲/۱۳۹۵