به گزارش فرهنگ امروز به نقل از روزنامه فرهیختگان: به‌طور معمول در بررسی اتفاقات مربوط به جنبش تنباکو درباره وقوع حادثه، فتوای میرزای‌شیرازی و واکنش‌هایی که از سوی مردم در قبال این واقعه شکل گرفت، بحث می‌شود. اما یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که از پیامدهای جنبش مشروطه بوده و چندان به آن توجه نشده است، واکنش ناصرالدین‌شاه و حکومت پس از لغو امتیاز بهره‌برداری از توتون و تنباکوی ایران است. واکنش ناصرالدین‌شاه به حدی شدید بود که گروهی گلوله میرزا رضای‌کرمانی را که پنج سال بعد در جوار حرم شاه عبدالعظیم حسنی باعث مرگ شاه قاجار شد، دریچه نجات ایرانیان می‌دانند.
پس از لغو امتیاز بهره‌برداری توتون و تنباکو ناصرالدین‌شاه در برابر گروگذاشتن عایدات گمرکات جنوب، مبلغ غرامت را از بانک شاهی قرض کرد و به دولت انگلیس پرداخت. این اولین وام قرضه‌ای بود که دولت ایران از خارجیان گرفت. هرچند به دنبال انتشار لغو کامل قرارداد، میرزای‌شیرازی ضمن فتوایی استعمال تنباکو را حلال اعلام کرد اما ناصرالدین‌شاه را سودای دیگری در سر بود.
ناصرالدین شاه پس از بحران تنباکو به اعمال محدودیت سیاسی بیشتر روی آورد و از تغییر و تحولات خطرناک پرهیز و امتیازات کمتری واگذار کرد، به دوران رشد و گسترش دارالفنون پایان داد، ایجاد مدارس جدید را ممنوع کرد، هنگامی که گروهی یک موسسه آموزشی جدید را در تبریز به آتش کشیدند، موضوع را نادیده گرفت، «اختر» و «قانون» دونشریه‌ای را که خارج از ایران منتشر می‌شدند، غیرقانونی اعلام کرد، نشریات منتشرشده در سایر کشورها را به باد انتقاد گرفت، میزان بورس‌های دولتی برای تحصیل در خارج را محدود کرد، مسافرت‌های مردم ازجمله وابستگان خود را به اروپا منع کرد، با غرور و افتخار اعلام کرد که وزیرانی می‌خواهد که ندانند آیا بروکسل نام محلی است یا نوعی کلم و به دلیل هراس از شایعات ضددولتی و به بهانه اینکه «راویان و دراویش، تنبلی و سایر مفاسد را در بین طبقات پایین رواج می‌دهند»، کوشید اکثر قهوه‌خانه‌های تهران را به تعطیلی بکشاند. درباره دلیل تعطیل کردن قهوه‌خانه‌ها نوشته‌اند که شاه دریافته بود بسیاری از اخبار و شایعات مخالف حکومت در قهوه‌خانه‌ها ساخته و پرداخته می‌شود. علاوه‌بر این ناصرالدین‌شاه بیش از پیش به تحریک رقابت‌های گروهی متوسل شد.
او با این کار سعی کرد از همان شعار معروف «تفرقه بنداز و حکومت کن» استفاده کند. اما ماجرا آنجا بود که پس از لغو قرارداد امتیاز بهره‌برداری توتون و تنباکو، آن هم با اعتراض مردم، مقام و جایگاه شاه به عنوان ظل‌الله و سایه خدا، فروریخت و اکنون مردم که تا پیش از آن «رعیت» خوانده می‌شدند، شاه را فردی مسئول و پاسخگو در برابر عامه می‌دانستند. جنبش تنباکو علاوه‌بر پررنگ کردن نقش روحانیت درمقابل دستگاه حاکم باعث آگاهی مردم در برابر سایر رویدادهای اجتماعی شد؛ رویدادهایی که انتهای آن به مشروطه ختم می‌شد.