فرهنگ امروز/ زهرا سلیمانی‌اقدم : سنت اسلام‌شناسی در غرب سنتی بسیار قدیمی است که می‌توان ریشه‌های آن را در سنت شرق‌شناسی در دوره حمله ناپلئون بناپارت به مصر دانست. سنت رایج در دوره معاصر اعم توجه خود را روی تاریخ، قرآن، حدیث و فلسفه و کلام اسلامی معطوف کرده است. در این مطالعات آنچه بیشتر مورد تمرکز و مطالعه است فلسفه و کلام اسلامی بود که بیشتر شامل مطالعات تاریخی می‌شود. گرچه تاریخی نگریستن و توجه به فلسفه که کنه اندیشه را در خود می‌پروراند بسیار مهم است اما دیگر مباحث اندیشه‌ای به خصوص در رابطه با اندیشه شیعه از جمله مباحث کمتر پرداخته شده در این سیاق بود. با ورود هانری کربن به این جریان، اندیشه ایرانی – اسلامی نیز در میان شرق‌شناسان به خصوص اسلام‌شناسان مورد توجه قرار گرفت. این بخش به دلیل صبغه و غلبه رنگ صوفیانه و مذهبی بیشتر در دپارتمان‌های مذهب یا خاورمیانه‌شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. از آن رو بیشتر محققانی به این مساله می‌پرداختند که دلبستگی به ایران‌شناسی داشتند و به زبان فارسی آشنا بودند و مطالعات در این خصوص محدود به ایرانیان یا شیعیانی می‌شد که در غرب درس می‌خوانند.
در این میان انتشارات «بریل» تصمیم گرفته است به تحقیق، مطالعه و تهیه و انتشار کتاب‌های مرجع دانشگاهی در حوزه تشیع بپردازد؛ حوزه‌ای که ربط وثیقی با ایران دارد. این اتفاق با توجه به اعضای هیات علمی این پروژه و اهمیت این انتشارات اتفاق مبارکی است.
کتاب‌های درسی شیعه‌شناسی
«بریل» یک انتشارات دانشگاهی بین‌المللی در هلند است که سال ۱۶۸۳ در شهر لیدن تاسیس شده است. این انتشارات امروز یکی از معروف‌ترین و معتبرترین انتشاراتی‌های جهان است که سالانه بیش از ۲۰۰ مجله و حدود ۷۰۰ کتاب مرجع منتشر می‌کند. این انتشارات تهیه‌کننده مواد منابع اولیه به صورت آنلاین و میکروفیلم برای محققان حوزه علوم انسانی و اجتماعی است. بریل مقالات و مجلات بسیاری را با دسترسی آزاد در اینترنت منتشر می‌کند.
این انتشارات در نظر دارد سری جدیدی از آثار خود را به پژوهش و تصحیح متون تشیع اختصاص دهد. این پروژه که به اختصار (SITS) یا همان SHII ISLAM: TEXTS AND STUDIES یعنی اسلام شیعی: پژوهش‌ها و متون، شناخته می‌شود، زیر نظر هیات علمی این انتشارات که ۶ نفر از استادان برجسته دنیا هستند اداره می‌شود.
سری کتاب‌ها، متون و مطالعاتی که قرار است توسط انتشارات بریل منتشر شود توسط هیات علمی این انتشارات برای تمام محققان در همه زمینه‌ها و زیرمجموعه‌های مطالعات تشیع فراهم می‌شود؛ مانند امامیه، اسماعیلیه، زیدی و دیگر گرایش‌ها در اندیشه شیعه در طول تاریخ. درواقع دیدگاه گسترده‌ای از سنت متنوع و غنی شیعی هم در عمل و هم در اندیشه و هم زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. هدف این کتاب‌ها ساختن سهم متمایز از دانش در تشیع و ادغام آن با زمینه وسیع‌تری از مطالعات اسلامی است. زمینه‌هایی چون قانون، حدیث، تفسیر قرآنی، فلسفه، کلام، آیین و ادبیات کلاسیک و معاصر و دیگر جنبه‌های تاریخ تشیع مانند سنت عرفانی، متون انتقادی دوره کلاسیک و مدرن.
مشهورترین پژوهشگران
اعضای هیات علمی بخش پژوهش‌های شیعی انتشارات بریل همگی از شخصیت‌های معروف حوزه‌های مختلف دین در دنیا هستند که از ۶ عضو این هیات دو نفر ایرانی نیز حضور دارند. این اعضا عبارتند از حسن انصاری که عضو هیات علمی موسسه مطالعات عالی پرینستون و مدرس در مدرسه مطالعات تاریخی است. حسن انصاری به عنوان استاد میهمان با رتبه پروفسور در دانشگاه پرینستون، بخش خاور نزدیک نیز تدریس می‌کند و در ایران عضو شورای عالی علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی است.
نفر دوم رولا جوردی ابیساب، استادیار تاریخ اسلام در موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل است. همچنین محمدعلی امیرمعزی، محقق علوم اسلامی و مدیر مطالعات بخش علوم دینی در مدرسه Pratique یکی دیگر از اعضا است. امیرمعزی، دکتری خاورشناسی و مطالعات ادیان از دانشگاه سوربن پاریس دارد. او در زمینه تفسیر تاریخ‌های قرآنی و الهیات کلاسیک اسلامی تدریس می‌کند.
نفر چهارم رابرت گلیو، کارشناس و محقق موسسه عربی و مطالعات اسلامی از دانشگاه اکستر لندن است. تحقیقات رابرت گلیو بیشتر در زمنیه اصول فقه و اندیشه شیعه است.
نفر پنجم طاهره قطب‌دین، دانشیار ادبیات عرب است که از اعضای هیات علمی دانشگاه شیکاگو محسوب می‌شود و آخرین عضو هم سابین اشمیتکه، استاد دانشکده مطالعات تاریخ در دانشگاه پرینستون است که مطالعات او بر تاریخ روشنفکری اسلامی متمرکز است.
منبع: فرهیختگان