فرهنگ امروز/ فاطمه عسکری: حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها یکی از حوزه‌های زیرساختی است که رشد و توسعه هر بخش وابسته به آن بوده و هست. توجه به حوزه فرهنگی دانشگاه‌ها و تلاش درجهت تقویت این حوزه کاری همواره از تاکیدات مقام معظم رهبری بوده، به‌طوری که در نشست‌های مکرر با جامعه دانشجویان و دست‌اندرکاران دانشگاه‌ها بر این مهم تاکید کرده‌اند. در آخرین دیدار ایشان با تشکل‌های دانشجویی نیز با تاکید بر این مهم، ۱۲ محور کاری را برای جامعه دانشگاهی کشور تعریف کردند و از فعالان دانشجویی و دانشگاهی خواستند با تبیین راهکارهایی در این بخش، زمینه رفع مشکلات موجود و ارتقای فرهنگی دانشگاه‌های کشور را فراهم کنند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، حوزه فرهنگی می‌تواند به‌عنوان شاه‌کلید توسعه بخش‌های مختلف دانشگاهی و عامل مهم در مسیر تحقق اهداف تعریف‌شده برای دانشگاه‌ها به ایفای نقش بپردازد. حوزه‌ای که می‌تواند در سایه توجه و تحرک موجبات پویایی دانشگاه‌ها را با جلب مشارکت دانشجویان در اجرای برنامه‌های فرهنگی فراهم کند؛ امر مهمی که در صورت تحقق می‌تواند بخش قابل‌توجهی از مشکلات پیش‌روی دانشگاه‌ها را مرتفع و زمینه رشد و توسعه آنها را بیش از پیش فراهم کند.با توجه به نقش مهم فعالیت‌های حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها در گفت‌وگویی با معاونان فرهنگی دانشگاه‌های دولتی کشور در این‌باره به بحث نشستیم.
دانشگاه‌ها نیازمند نگاه پایدار به فعالیت‌های فرهنگی
معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان معتقد است که تقویت فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه نیازمند نگاه ویژه به فعالان این بخش است. جعفر شاه‌نظری می‌گوید: «دانشگاه‌ها فضای مقدس علمی و فرهنگی هستند که باید با فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه بکوشیم این نقش دانشگاه‌ها بیش از پیش تقویت شود.» او با بیان اینکه برای تبیین نقش دانشگاه در حوزه فرهنگ هر جامعه‌ای می‌توان بین رسالت عمومی و اختصاصی دانشگاه تفکیک قائل شد، می‌گوید: «منظور از رسالت عمومی آن بخش از ماموریت تربیتی دانشگاه است که از حیث ماهوی مشابه با دیگر نهادهای آموزشی تربیتی ازجمله مدرسه است و به لحاظ سلسله‌مراتبی در امتداد آنهاست.» معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان ادامه می‌دهد: «دانشگاه به‌مثابه یک نهاد تربیتی باید هدف حفظ و انتقال میراث فرهنگی هر جامعه را در دستور کار خود قرار دهد و این نکته‌ای است که موردنظر اکثر اندیشمندان متقدم و متاخر است.» شاه‌نظری با تاکید بر ضرورت نگاه پایدار به برنامه‌های حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها می‌گوید: «با توجه به اینکه در برنامه‌های ما انسان مخاطب است باید در برنامه‌هایمان نگاهی پایدار داشته باشیم تا بتوانیم فرصت کافی برای تحقق برنامه‌های پیش‌بینی‌شده داشته باشیم.» او با بیان اینکه دانشگاه‌های ایران از بدو تاسیس تاکنون در کنار دیگر دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی با فراخور توان و ظرفیت‌های خود در فرهنگ‌سازی و فرهنگ بانی سهیم بوده‌اند، می‌گوید: «فارغ از نقش فرهنگی دانشگاه در سال‌های گذشته توجه به رسالت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در برنامه‌های کلان کشور نیز بسیار قابل‌توجه است.» معاون فرهنگی دانشگاه اصفهان برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را یکی از ضرورت‌های حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها برشمرده و تاکید می‌کند: «دانشگاه اصفهان در مدت سه سال اخیر خوشبختانه ورود خوبی به کرسی‌های آزاداندیشی داشته و توانسته در این مدت با برگزاری ۱۰ کرسی آزاداندیشی گام موفقی در این راستا بردارد.»
کرسی‌های آزاداندیشی محلی برای مناقشه و تضارب افکار باشد
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با بیان اینکه معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه وظیفه ارتقای ارزش‌های اسلامی، مهارت‌ها و باورهای فرهنگی و اجتماعی کارآمد در میان دانشگاهیان را برعهده دارد، می‌گوید: «بعد فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها در کنار فعالیت‌های علمی و پژوهشی مکمل برنامه‌های کلان نظام مقدس جمهوری اسلامی در زمینه رسیدن به پیشرفت‌های معنوی و مادی است.» علی یوسفی با بیان اینکه دانشجویان به‌عنوان بزرگ‌ترین قشر دانشگاه و آینده‌سازان ایران اسلامی همواره پررنگ‌ترین نقش را در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه ایفا کرده‌اند، می‌گوید: «دانشگاه فردوسی همواره در حوزه فرهنگی و اجتماعی دانشگاهی الگو بوده و توانسته گام‌های مهمی برای تربیت نیروی انسانی متخصص و توانمند در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی بردارد.» او نیز در ادامه با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص ضرورت توجه به کرسی‌های آزاداندیشی می‌افزاید: «برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی باید با رعایت تمامی ضوابط و چارچوب‌های تعریف‌شده برای آنها صورت بگیرد و آنچه در برگزاری این کرسی‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که کرسی‌های آزاداندیشی باید محلی برای مناقشه و تضارب افکار باشد تا بتواند از جذابیت لازم و کافی برای مخاطبان برخوردار باشد، چراکه اگر غیر از این باشد برگزاری کرسی آزاداندیشی که همه موافق هستند، دیگر معنای خاصی ندارد.» به گفته معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه فردوسی در کنار برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، انعکاس این کرسی‌ها در رسانه‌ها از الزاماتی است که باید بعد از تایید هیات‌نظارت زمینه‌های تحققش فراهم شود. به گفته یوسفی، کرسی‌های آزاداندیشی زمانی می‌توانند به اهداف خود نزدیک شوند که در سایه ترغیب دانشگاهیان برای مشارکت در بحث‌ها و برنامه‌ریزی برای گفت‌وگوهای منطقی برگزار شوند.
دانشگاه‌ها از نگاه تحلیلی و نقد بر فعالیت‌ها نترسند
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شیراز نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» حرف‌هایش را با نقد از عملکرد وزارت علوم در انتخاب افراد برای شرکت در نشست‌های مشترک دانشگاهیان با مقام معظم رهبری آغاز کرد. به‌گفته او افرادی که در این دیدارها شرکت می‌کنند و گاها به ایراد سخنرانی به نمایندگی از یک دانشگاه می‌پردازند به هیچ‌وجه نحوه انتخاب و گزینش‌شان به‌منظور حضور در این مراسم برای دانشگاه مشخص نیست و این مساله موجبات دلخوری را بین دنشگاهیان فراهم کرده که وزارت علوم باید با توجه بدان نسبت به تعریف چارچوب‌های مشخص برای انتخاب این افراد اقدام کند. حسین چاری در ادامه با تاکید بر ضرورت آسیب‌شناسی برنامه‌های حوزه فرهنگی در دانشگاه‌ها می‌گوید: «متاسفانه امروزه بسیاری از برنامه‌های فرهنگی دانشگاه‌ها با بحران مخاطب روبه‌روست که این مساله باید با آسیب‌شناسی دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد.» او با بیان اینکه دانشگاه‌های ما نباید از نگاه تحلیلی و نقد بر عملکردشان هراسی داشته باشند، می‌گوید: «حوزه فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در دانشگاه‌ها حوزه کاری حساسی است که اگر مورد توجه قرار گیرد می‌تواند مشارکت بخش قابل‌توجهی از مخاطبان خود را که همان دانشجویان باشند، جلب کند.» معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شیراز در ادامه با اشاره به فعالیت ۱۸۰ انجمن علمی در دانشگاه شیراز می‌گوید: «اگرچه تعداد تشکل‌های علمی در دانشگاه شیراز زیاد است اما متاسفانه فعالیت این تشکل‌ها هرگز در سطح کشور دیده نشده است.»
بیانات مقام معظم رهبری نقشه راه فرهنگی دانشگاه‌ها
معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به محورهای ۱۲گانه سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با تشکل‌های دانشگاهی می‌گوید: «محورهای فرهنگی تعریف شده برای دانشگاه‌ها از سوی مقام معظم رهبری حکم نقشه راهی را برای دانشگاهیان دارد که باید با توجه به آنها در مسیر تحقق اهداف فرهنگی پیش‌روی دانشگاه‌ها گام بردارند.» عبدالحمید علیزاده می‌افزاید: «توجه ویژه مقام معظم رهبری به حوزه فرهنگی در کنار وجوه فرهنگی انقلاب و قوانین و دستورالعمل‌های فرهنگی کشور همگی حکایت از جایگاه ویژه حوزه فرهنگ در کشور ما دارد؛ حوزه‌ای که حالا به‌عنوان یکی از بخش‌های لاینفک فعالیت‌های دیگر بخش‌های کشور مطرح است و تعریف پیوست فرهنگی به‌عنوان یکی از ضروریات توسعه هر بخش مطرح است.» او از اجرای طرح اقناع دل‌ها در دانشگاه شیراز به‌عنوان یکی از پروژه‌های فرهنگی مهم در این دانشگاه نام برده و می‌گوید: «این طرح با هدف افزایش اعتماد میان دانشگاهیان اجرا می‌شد و در آن می‌کوشیم با توجه به گفتمان و بسط فرهنگی ضمن به رسمیت شناختن پرسشگری در کشور زمینه اقناع دل‌ها را نیز فراهم کنیم.» معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه در بخش دیگر سخنان خود به طرح پالایش دانشگاه در این دانشگاه اشاره کرده و می‌گوید: «این طرح از ابتدای مهر در دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا می‌شود و قلب آن قانون و قانونمداری در دانشگاه است.»
منبع: فرهیختگان