فرهنگ امروز/ بابک احمدی:
روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بهانه فرارسیدن هفته دولت گزارشی از عملکرد سال‌های ٩١ تا ٩٤ معاونت امور هنری در حوزه هنرهای نمایشی منتشر کرد. اینکه چرا این گزارش به جای سال ٩٣ باید سال ٩١ را به عنوان معیار در نظر بگیرد خود پرسش‌برانگیز است. اما با گذر موقت از این بحث نظر دو فعال هنرهای نمایشی را درباره چهار محور مشخص از این گزارش جویا شده‌ایم.
«حمایت از گسترش تالارهای تخصصی تئاتر توسط بخش خصوصی کشور با هدف نیل به تناسب تعداد فارغ‌التحصیلان و فعالان هنرهای نمایشی»؛ یکی از محورهای مطرح شده در گزارش است اما ایراد اینجاست که برخلاف آمار نمایش‌های روی صحنه رفته از سال ٩١ تا ٩٤ در این بخش هیچ آمار مشخصی از تعداد «سالن‌های تخصصی» اضافه شده به ظرفیت‌های تئاتری کشور منتشر نشده و کارشناسان این عرصه معتقدند دولتمردان در دوره گذشته ریاست‌جمهوری و حتی دوره جدید هیچ حمایتی از هنرمندان تئاتر نکرده‌اند.
پز چیزی را می‌دهند که نقشی در آن نداشته‌اند
حسین پاکدل، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و مدیر اسبق مجموعه تئاترشهر چندی قبل در گفت‌وگو با «اعتماد» به انتقاد از این رویکرد پرداخته و گفته بود: «طی شش سال گذشته تئاتر به شکل حیرت‌انگیزی حداقل در تهران رشد کمی داشته اما رشد کیفی نداشته؛ دوستان هم شعار سیاست واگذاری به بخش خصوصی را مطرح کرده‌اند ولی مطلقا این‌طور نیست. چون شاهد هستیم تئاتر به بخش خصوصی واگذار نشده و باید گفت به هوا واگذار شده است. در حقیقت متولیان، تئاتر را به حال خود رها کرده‌اند.»
پاکدل در این گفت‌وگو اشاره کرده بود که دولت پز چیزی را می‌دهد که مطلقا نقشی در شکل‌گیری آن نداشته است، او در ادامه حرف‌هایش که به موضوع حمایت دولت از تئاتر و استقلال گروه‌های نمایشی اختصاص داشت، در بخش حمایت‌های تبلیغاتی گفته بود: «اصلا در ایران چنین چیزی سراغ دارید؟ امروز اگر بخواهید یک تبلیغ ساده در تلویزیون داشته باشید باید هزینه چند تئاتر را بپردازید.»
احداث کدام سالن خصوصی!
اشکان خطیبی، بازیگر تئاتر و از جمله هنرمندانی که در زمینه تهیه‌کنندگی و مدیریت تولید تعدادی از آثار محمد رحمانیان فعالیت کرده است، به انتقاد از رویکردهای آماری موجود در گزارش پرداخت و تاکید کرد: «این گزارش قطعا مورد تایید مدیرکل هنرهای نمایشی نیست.کنار هم قرار دادن چند عدد و رقم کار چندان دشواری نیست، ولی به دوستان توصیه می‌کنم برای آشنایی با این سالن‌های تخصصی تئاتر مورد اشاره به سالن‌های نمایشی موجود در همین پایتخت سری بزنند و ببینند اهالی تئاتر و تماشاگران آثار با چه سطح از کیفیت مواجه هستند.» او در ادامه با طرح این پرسش که «منظور از رشد فزاینده سالن‌های خصوصی چیست؟» می‌افزاید: «آیا مسوولان انتشار این گزارش تا به حال داخل سالن‌های خصوصی تازه‌تاسیس رفته‌اند؟ من شب گذشته در سالنی به تماشای تئاتر نشستم که وسط صحنه اجرا راه آب وجود داشت. بعضی سالن‌های تازه‌تاسیس تا مدت‌ها از سیستم تهویه درست برخوردار نیستند و سیستم‌های نوری آنها به دلیل کمبودهای مالی دچار مشکل است.» خطیبی به انتقاد از صرف بودجه‌های کلان و ساخت سالن‌های غیراستاندارد پرداخت که به نظر بازسازی مجموعه تئاترشهر و ساخت سالن‌های تئاتری غیر استاندارد توسط شهرداری تهران را هدف گرفته بود. او بیان کرد: «ما سالن می‌سازیم بعد سه سال طول می‌کشد ایرادهایش را برطرف کنیم. چرا از روز نخست با کارشناسان تئاتر وارد گفت‌وگو نمی‌شوید. همین سالن حافظ که الان گروه‌های تئاتر ما برایش سر و دست می‌شکنند کف استاندارد ندارد و بازیگر هر شب اجرا با خطر مواجه است.» او از مسوولان خواسته است که در ارایه آمارها با دقت بیشتری عمل کنند و می‌گوید: «مجموع رقمی که برای ساب زدن کف سالن از گروه دریافت می‌شود ٤ میلیون تومان است. بنابراین تقاضا می‌کنم درباره احداث سالن‌های حرفه‌ای و بهبود شرایط حرفی نزنیم. واقعا در سال‌های اخیر کدام سالن توسط دولت احداث شده که گروه‌های تئاتری با این همه مشکل مواجه هستند.»
کمکی در زمینه تبلیغات نمی‌شود
«تلاش برای ترویج فرهنگ تماشای نمایش در سراسر کشور با توجه ویژه به ساختارهای جلب و جذب مخاطب از طریق تبلیغات گسترده نوین و نیز سامانه‌های فروش بلیت غیرحضوری» یکی دیگر از فرازهای گزارش ارسالی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که خطیبی درهمین رابطه توضیح می‌دهد: «شما اگر می‌خواهید رشد اقتصادی گروه‌ها و نمایش‌ها را ببینید کافی است به سامانه‌های فروش بلیت اینترنتی تئاتر مراجعه کنید و ببینید در بهترین روزها – پنجشنبه و جمعه - چقدر بلیت فروخته‌اند. البته این اصلا به معنی کیفیت نازل نمایش نیست، بلکه سازوکارهای عرضه و تفاضا جور نیست و هیچ کمکی در زمینه تبلیغات نمی‌شود.» این بازیگر البته منکر هزینه‌ها و حمایت‌های صورت گرفته از سوی دولت نیست اما تاکید دارد: «به هرحال باید پولی تزریق شود که این چرخه امکان حرکت داشته باشد.» خطیبی درباره آمار ارایه شده درباره سامانه‌های فروش بلیت غیرحضوری و تبلیغات نوین می‌گوید: «فعال شدن سامانه‌های فروش بلیت آنلاین هیچ ارتباطی به برنامه‌ریزی‌های دولت ندارد و کار جوانان خوش فکری است که به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. » این بازیگر با اظهار تعجب از عنوان تبلیغات نوین مطرح شده در گزارش وزارت ارشاد، بیان می‌کند: «کدام تبلیغات گسترده؟ من برای دریافت چند عدد بیلبورد از مدیرکل هنرهای نمایش نامه داشتم ولی مسوولان سازمان زیباسازی شهرداری تهران بعد از چند هفته اعلام کردند نمایش «مجلس ضربت زدن» نوشته بهرام بیضایی و کارگردانی محمد رحمانیان در اولویت ما نیست! اگر چنین کاری در اولویت نیست پس چه چیز در اولویت قرار دارد؟» «هیچ کدام از گروه‌های تئاتری ایرانی برای سفرهای بین‌المللی خود از دولت کمک دریافت نمی‌کنند و هیچ اقدامی در زمینه برقراری ارتباط موثر نمی‌شود. » خطیبی این جمله را در پاسخ به بخشی از گزارش می‌گوید که در آن «توجه به ارتباط بین‌المللی با گروه‌ها و کمپانی‌های تولید و اجرای تئاتر و موسیقی در سراسر جهان برای تعامل دو سویه و ارتباط متقابل در حوزه اجرا، آموزش و تبادل تجربیات» از جمله فعالیت‌های دولت طی سه سال گذشته ذکر شده است. این هنرمند می‌افزاید: «اتفاقا دولت هنوز برای پیدا کردن کارهای خوب خارجی و دعوت به جشنواره تئاتر فجر از هنرمندانی کمک می‌گیرند که براساس توانایی‌های شخصی خود راهی اجراهای بین‌المللی شدند و به اعتبار رسیدند.»
سیر نزولی عملکرد بخش بین‌الملل
تئاتر «مهر» به سرپرستی امیررضا کوهستانی از معدود گروه‌های تئاتر است که در طول سال بیشترین اجراهای بین‌المللی را تجربه می‌کند. این گروه تئاتری به عنوان کمپانی در کشور فرانسه ثبت شده. محمدرضا حسین‌زاده، از اعضای این گروه درباره کمک‌های دولت در بخش حضورهای بین‌المللی می‌گوید: «سیاست گروه تئاتر مهر همواره بر این استوار بوده که روی پای خودش بایستد و به همین دلیل اصلا سراغ دریافت کمک از دولت نمی‌رود. البته آنها هم هیچ‌وقت پیشنهادی نداده‌اند. به نظرم عملکرد فعالانه بخش بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی به سال‌ها قبل بازمی‌گردد ولی رفته رفته کاهش پیدا کرده است. » حسین‌زاده نمایش «شنیدن» را تنها اثر گروه تئاتر مهر می‌داند که در سال‌های اخیر از سوی دولت حمایت شده و می‌افزاید: «البته که مدیرکل هنرهای نمایشی همواره به ما لطف داشته ولی از ابتدا سعی کردیم روی پای خودمان بایستیم. اصلا علاقه‌ای نداریم از گروه تئاتر مهر حمایت شود، بلکه ترجیح ما این است که گروه‌های جوان مورد توجه دولت قرار بگیرند.» پیگیری‌های «اعتماد» نشان می‌دهد گزارش منتشر شده بر مبنای اطلاعات ارایه شده توسط روابط عمومی معاونت امور هنری به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنظیم شده و اداره کل هنرهای نمایشی در جریان خروجی نهایی قرار نداشته است.
روزنامه اعتماد