به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ مجله تلویزیونی زاویه کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیما، مطابق معمول هر هفته، چهارشنبه شب، ۱۰ شهریورماه با حضور دکتر احمد نقیب زاده ، استاد دانشگاه تهران و دکتر محمدباقر خرمشاد، رئیس کارگروه علوم سیاسی شورای تحول در علوم انسانی روی آنتن رفت.
براساس این گزارش، در ابتدای این برنامه در معرفی شورای تحول ذکر شد که این شورا از سال ۸۸ آغاز به کار کرد و رسالت و فعالیت های خود را در راستای اسلامی کردن علوم انسانی دنبال کرد تا تحولی را به وجود آورد.
سپس دکتر محمدباقر خرمشاد، رئیس کارگروه علوم سیاسی شورای تحول در علوم انسانی در این برنامه با اشاره به اینکه مدت ۲ سال است در شورای تحول حضوردارد، اظهار کرد: پیش از آن نیز در زمان تدریس و یا حضور در وزارت علوم تلاش کردم تا علوم انسانی را از مهجوریت خارج کنم.
وی با بیان اینکه علوم انسانی در ایران دارای دو تعریف است، گفت: تعریف اول آن را علمی مرتبط با انسان می داند که دارای رشته های مختلف با زاویه نگاه بیرونی و درونی به انسان است و نگاه دوم نگاهی انضمامی به این رشته دارد.
خرمشاد با بیان اینکه بیش از دو و نیم میلیون دانشجو ، چند میلیون فارغ التحصیل و چندین میلیون فارغ التحصیل بیکار هم اکنون در این رشته وجود دارد، افزود: به این رقم باید میلیون ها دانشجویی که در آینده به این رشته ها وارد می شوند را نیز اضافه کرد که نشان دهنده درصد بالای بیکاری در این رشته هاست.
رئیس کارگروه علوم سیاسی شورای تحول در علوم انسانی با اشاره به آسیب شناسی ای که برای حل این مشکلات در کشور صورت گرفت، بیان کرد: روزآمد نبودن و عدم کارایی علوم انسانی مهمترین دلایل بروز این مشکل شناسایی و تصمیم گرفته شد تحولی را بوجود آوریم.
وی اضافه کرد: مقاومت در برابر تغییر و تحول ، کند بودن طبع تحول در علوم انسانی، دوقطبی شدن بواسطه فراگیر بودن و رواج این علوم از دلایلی بود که این تحول را با مشکلاتی مواجه کرد و موجب شد تا شورا به وظایف خود یعنی تعریف رشته های مختلف کارآمد و روزآمد نتواند برسد.
شورای تحول ساختاری ناکارآمد است
این گزارش می افزاید: دکتر احمد نقیب زاده، استاد دانشگاه تهران در ادامه و در نقد این سخنان با بیان اینکه بومی سازی علوم انسانی تعریف نشده تا برای همگان روشن باشد، گفت: غرب در عصر کلاسیک روی تعریف تکیه و تعاریف روشنی نیز برای علوم انسانی دارد.
وی با بیان اینکه بخشنامه ای نمی توان علوم انسانی را بومی سازی کرد، تصریح کرد: علم فرآیندی جهانی است و نباید آن را محدود به کشور کرد، نفس قضیه تحول در علوم انسانی مهم و ضروری است و دلیل آن تحولات صورت گرفته در کشور است.
نقیب زاده با اشاره به اینکه پیش از انقلاب میراثدار سیستمی ناکارآمد در این کشور بودیم، اظهار کرد: بعد از انقلاب تحولات بسیاری صورت گرفت که خروجی های مناسب نیز اوایل داشت اما فضا بسته شد و آن موفقیت ها تکرار نشد.
استاد دانشگاه تهران میل به تحول را ستودنی خواند و نشان دهنده آن دانست که کشور می خواهد جلودار و پرچم دار باشد و افزود: در علم پزشکی کشور پیشرفت های بسیاری داشته و در برخی زمینه ها نیز پرچم دار است اما در این علم، دانش غربی ها را گرفتیم و بر آن احاطه پیدا کردیم.
وی با بیان اینکه شورای تحول در علوم انسانی ساختار زایدی است، ابراز کرد: تحول در این علوم نیاز است و می خواهیم اگر نظریات روابط بین الملل در جهان مطرح می شود، ایران اسلامی نیز دو نظریه داشته باشد که دارای داده های اسلامی هم باشد اما این مهم با ساختار شورا محقق نمی شود و این شورا تنها تا ۱۰ سال دیگر فقط تشکیل جلسه خواهد داد.
روزآمد سازی رشته ها هدف شورای تحول
دکتر محمد باقر خرمشاد در ادامه این برنامه با بیان اینکه نزاع دیرینه ای میان افراد روشنفکر و افراد اجرایی وجود داشته است، گفت: روشنفکران حرف های زیبا می زنند اما کاری به اجرایی بودن یا نبودن آن ندارند اما افراد اجرایی به دنبال امور قابل اجرا هستند.
وی با بیان اینکه راه برای تحول در علوم انسانی در گذشته بسته نشده بود، تصریح کرد: استاد دانشگاه ۳۰ سال براساس یک جزوه واحد به تدریس می پرداخت و با این روش امکان تحول نبود در حالی که از سال ۷۰ استقلال به دانشگاه ها و هیات امناها داده شد تا تحول ایجاد کنند اما به این سمت حرکت نکردند.
خرمشاد ادامه داد: شورای تحول برای این ایجاد شد تا یکبار به صورت کنترل شده به این تحول بپردازیم در حالی که دو راه پیش روی داشتیم یا رها کنیم امور را تا شاید اتفاقی بیفتد یا با بازنگری در امور تحول را محقق کنیم.
افزایش اختیار اساتید تحول را رقم می زند
دکتر نقیب زاده در ادامه این مناظره با بیان اینکه باید محدوده ای برای این تحول معرفی شود تا ترس و نگرانی ها را برطرف کند، تصریح کرد: اگر ابتکار عمل به اساتید داده شود این تحول خود به خود صورت خواهد گرفت و به جای این امور در نحوه گزینش و بکار گیری اساتید و همچنین ورود دانشجویان، بازنگری هایی صورت می گرفت تا اساتید فقط به دنبال مسائل مالی نباشند.
وی با بیان اینکه اگر گروه های علمی کارآمد شود و افراد کارآمد نیز جذب شوند تاثیرگذار خواهد بود، تاکید کرد: نباید مشکلات و گیرهای ساختاری در امور ایجاد کرد و باید دست اساتید را برای فعالیت باز گذاشت و ساختارهای اداری زیاد را حذف کرد.
بومی سازی تنها به ایران تعلق ندارد
خرمشاد در ادامه این برنامه با اشاره به اینکه کارگروه علوم سیاسی شورا متشکل از ۲۰ نفر از اساتید این رشته هاست، بیان کرد: نظرات تمام اساتید و دانشگاه های مختلف جمع آوری شده و در این کارگروه مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت نیز خروجی این کارگروه با اساتید بررسی می شود.
وی با بیان اینکه بومی سازی علوم انسانی تنها به ایران تعلق ندارد، افزود: این اتفاق یک جریان جهانی شده و در کانادا، چین، مالزی و هند اتفاق افتاده است زیرا در گذشته غرب این علوم را تولید و به دیگر کشورها صادر می کرد اما امروز در هر کشور، مسئله هایی وجود دارد که پاسخ گفته نمی شود و برای حل آنان به دنبال بومی سازی هستند.
خرمشاد اضافه کرد: اگر نظریه پردازان مختلف به جای حضور در یک کشور غربی در کشوری دیگر حضور داشتند قطعا نظریه متفاوت تری ارائه می دادند و دلیل آن تفاوت مسئله هاست به همین دلیل نیازمند بومی سازی علوم هستیم.
این دکترای جامعه شناسی سیاسی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی در سال ۵۷ در این کشور رخ داد که می توانست سوژه ای برای علوم انسانی باشد، افزود: انقلاب ها در تمام جهان سوژه برای علوم انسانی است تا به تولید کتاب بپردازند اما در کشور ما کتاب های اندکی تالیف شد در حالی که در خارج از کشور بیشتر به آن پرداختند.
شورای تحول زمینه های لازم برای بومی سازی را فراهم می کند
وی با بیان اینکه این شورا به بومی سازی نخواهد پرداخت، گفت: این شورا بسترهای لازم برای بومی سازی را فراهم خواهد کرد و ابزارهای لازم برای بومی اندیشی را ایجاد می کند و به طرح مسئله می پردازد و ابزار این شورا در این مسیر تغییر دروس در مقطاع مختلف تحصیلی است.
کرسی های آزاد اندیشی مدنظر مقام معظم رهبری مغفول مانده است
همچنین، نقیب زاده با بیان اینکه افراد نظریه پرداز را باید جذب کرد و به آنان میدان داد، گفت: مقام معظم رهبری روی برگزاری کرسی های آزاداندیشی با موضوعاتی از قبیل توحید و حتی ضعف های جمهوری اسلامی تاکید داشتند اما کسی جرات نکرد به سمت آن برود و دلیل آن است هر اقدامی در کشور می خواهد صورت گیرد جلوی آن گرفته می شود.
شورای تحول در زمان دولت یازدهم ایجاد می شد مورد اعتماد بود
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه در غرب ۱۰ نظریه در زمینه علوم انسانی زمانی وجود داشت اما در شوروی تنها یک نظریه مطرح بود، گفت: دلیل این بود که فضا بسته بود و اجازه فعالیت داده نمی شد، شورای تحول در دولتی ایجاد شد که اقداماتش واپسگرایانه بود و نگرانی بر این بود که نکند با این شورا همان روش شوروی برپا شود.
مقایسه ایران با شوروی ظلم است
خرمشاد با بیان اینکه حصر در شورای تحول مطرح نیست و فضا باز است، گفت: کسی به دنبال آن نیست تا مانع نوشتن و نظریه پردازی شود.
رئیس کارگروه علوم سیاسی شورای تحول در علوم انسانی اضافه کرد: مقایسه ایران با شوروی طلم است زیرا در این کشور فضای بسته حزبی نداریم و این دو کشور نقطه مقابل یکدیگر هستند و علت بقای جمهوری اسلامی نیز همین باز بودن فضا است و شواری تحول بخواهد هم نمی تواند این فضا را ببندد.
تحول علوم انسانی به دست متخصصان سپرده شود
نقیب زاده با بیان اینکه در این کشور برای ساخت پل، سد و جاده از متخصصان استفاده می شود اما برای امور فرهنگی از افراد غیرمتخصص، گفت: عنان کار در امور فرهنگی به دست افرادی سپرده می شود که حتی امکان تعریف فرهنگ را هم ندارند.
ایجاد رشته های میان رشته ای راه حل تحول
خرمشاد با اشاره به اینکه ایجاد رشته های میان رشته ای راه حل این مشکل است تا مسئله محور باشند، خاطرنشان کرد: زمانی که شورای تحول نبود هیچ اتفاقی نیفتاد و اگر شورا هم نتواند صدمه بیشتری وارد خواهد شد.
این استادیار دانشگاه علامه طباطبایی (ره) با اشاره به اینکه بومی سازی علوم انسانی به معنای پایان گفت وگو با جهانیان و عدم استفاده از دانش جهانی نیست، یادآور شد: بنا نداریم جیره ای ایجاد کنیم بلکه بنا داریم مسائل داخلی را با علوم انسانی برطرف کنیم و علوم را روزآمد و کارآمد کنیم.