به گزارش فرهنگ امروز به نقل از اعتماد؛ سال تحصیلی ٩٦-٩٥ دانشگاه‌های کشور با زنجیره‌ای از اعتراضات دانشجویی و تحصن در دانشگاه‌های بزرگ پایتخت آغاز شد، اعتراضاتی که با مبنای صنفی تلاش دارند تا از چیزی دفاع کنند که به گفته آنها «خواسته بر حق دانشجویان» است. اعتراض اصلی دانشجویان دانشگاه‌ها تربیت مدرس، امیرکبیر و صنعتی شریف به اعمال هزینه تحصیلی پس از تعلق گرفتن سنوات به دانشجویان ترم ٩ کارشناسی و دکتری و ترم ٥ کارشناسی ارشد است. اعتراضات پردامنه در این سه دانشگاه سبب شد تا روز گذشته وزیر علوم هم وارد ماجرا شود و تلاش کند تا حمایت خود از دانشجویان را با ارایه توضیحاتی نشان دهد.
بخش بزرگی از جنجال بر سر ماده ١٥ از آیین‌نامه آموزشی شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات در خصوص دوره‌های کاردانی و کارشناسی پیوسته و ناپیوسته است که در سال ٩٣ به تصویب رسید. بر اساس این ماده «مدت مجاز تحصیل در دوره کارشناسی پیوسته چهار سال است.» این یعنی ٨ ترم تحصیلی. تبصره اول این ماده اشاره کرده است که دانشگاه اختیار دارد در شرایط خاص و با تصویب شورای آموزشی دانشگاه، حداکثر یک نیمسال برای دوره‌های کاردانی و کارشناسی ناپیوسته و حداکثر دو نیمسال برای دوره کارشناسی پیوسته، مدت مجاز تحصیل را افزایش دهد. در تبصره دوم هم آمده است: «هزینه افزایش سنوات تحصیلی طبق تعرفه مصوب هیات امنای دانشگاه از دانشجویان مشمول آموزش رایگان می‌شود.» روز گذشته وزیر علوم درباره اعتراض دانشجویان به هزینه‌های سنوات به خبرگزاری ایلنا گفت: «در مورد مقطع کارشناسی، در آیین‌نامه آموزشی که در سال ۹۳ ابلاغ شد، گفته شده است که اخذ هزینه‌های سنوات عطف به ما سبق نمی‌شود، بنابراین باید از دانشجویانی که مشمول سنوات می‌شوند، اما خودشان مقصر نبودند و کوتاهی و اهمال‌کاری به آنها برنمی‌گردد، بلکه از فراهم نبودن امکانات ناشی می‌شود، هزینه‌ای گرفته نشود؛ البته برخی از دانشگاه‌ها اینچنین عمل نکردند و برخی دانشجویان را مشمول سنوات کردند که دستور عودت این پول‌ها به این دانشگاه‌ها ابلاغ شده است.» به گفته محمد فرهادی «دو یا سه دانشگاه این پول را از مقاطع کارشناسی گرفته‌اند که باید پول را به دانشجو بازگردانند؛ البته ممکن است، این دانشگاه‌ها پولی برنگردانند؛ بلکه به حساب پایان تحصیل دانشجو بگذارند و در زمان تسویه این پول حساب خواهد شد.» او تاکید کرد که چنانچه دانشگاهی خلاف آیین‌نامه عمل کند، وزارت علوم بررسی و نظارت خواهد کرد.
اما سنوات از امسال در خصوص دانشجویان مقطع ارشد و دکترا نیز اعمال می‌شود که به گفته فرهادی، وزارت علوم این امتیاز را برای دانشجویان قائل شده است که در صورت نیاز پروژه و پایان‌نامه‌شان به مدت زمان بیشتر برای تکمیل مشمول پرداخت شهریه برای ترم جدید نشوند: «مدت مجاز تحصیلی برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ۸ ترم، برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ۴ ترم و همچنین برای دانشجویان مقطع دکتری ۸ ترم است، در صورتی که به طور مثال استاد راهنما تشخیص دهد که مدت تحصیل دانشجو بیش از حد قانونی و براساس آن چیزی که در آیین‌نامه آمده باشد، دانشجو بابت آن مدتی که اضافه‌تر باید تحصیل کند، پولی نمی‌پردازد، اما اگر دانشجو خود مقصر طولانی شدن مدت ادامه تحصیل باشد، هزینه را باید بپردازد.» در پی اعتراض دانشجویان و اظهارات وزیر علوم، روسای دانشگاه‌ها نیز یک به یک در حال پاسخگویی و تلاش برای اطمینان دادن به دانشجویان هستند. پیش از همه رییس دانشگاه تربیت مدرس روز یکشنبه گفت: «در مواردی که افزایش سنوات خارج از اراده و اختیار دانشجویان رخ داده باشد به دانشجویان کمک می‌کنیم تا آنها مشمول هزینه‌های اضافی نشوند.»
رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر روز گذشته اعلام کرد: «در این دانشگاه اگر دانشجوی کارشناسی ارشد به دلیل کاربردی بودن پایان نامه و اجرای پروژه‌هایی که منجر به ساخت دستگاهی شود مجبور به ادامه تحصیل در ترم ۵ شود از وی هزینه‌های تحصیل اخذ نخواهد شد.» اما به نظر می‌رسد جدال میان دانشجویان صنعتی شریف با مسوولان این دانشگاه هنوز ختم به نتیجه خاصی نشده است.
معاون آموزشی در را به روی‌مان باز نکرد
«بحث واگذاری اختیارات به هیات امنای دانشگاه‌ها برای چنین روزهایی است، برای اینکه هیات امنا از اختیاراتش مثلا برای افزایش فرصت تحصیل دانشجویان استفاده کند اما در دانشگاه شریف هیات امنا این کار را نکرد. در دانشگاه شریف و امیرکبیر یک جریمه هم اضافه شده یعنی دانشجوی ارشد اگر به ترم ٥ برسد باید حدود یک میلیون تومان در آغاز ترم بابت جریمه سنوات بپردازد آن هم در صورتی که واحد درسی نمانده باشد و صرفا برای دفاع از پایان‌نامه‌اش وقت بیشتری بخواهد و الا باید هزینه واحدها را بپردازد. در ضمن این مبلغ «جریمه» محسوب می‌شود نه هزینه سنوات. یعنی من اگر بخواهم مدرک ارشدم را از وزارت علوم بگیرم در واقع هزینه سنوات را باید آنجا بپردازم. این ظلم آشکار به دانشجو است.» اینها صحبت‌های دبیرکل شورای صنفی دانشگاه صنعتی شریف است. علی‌اکبر مومنی به «اعتماد» می‌گوید مشکلاتی که با آنها روبه‌رو هستند تنها محدود به هزینه سنوات تحصیلی نیست و بحث هزینه اقامت در خوابگاه و غذای دانشجویی را هم در برمی‌گیرد. هزینه خوابگاه برای دانشجویانی که سنوات گرفته باشند تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند: «این بحث را بعد از جلساتی که با صندوق رفاه وزارت علوم داشتیم تا حدودی حل کردیم یعنی در صورت تایید هیات رییسه صندوق، وجود جا در خوابگاه و تایید گروه آموزشی می‌شود با همان قیمت دانشجویی به اقامت در خوابگاه ادامه داد اما باز هم بحث غذا خارج از دست وزارت علوم است و مربوط به هر دانشگاه. دانشجویی که تا ترم قبل هفته‌ای مثلا ١٢ هزار تومان هزینه غذا داشته حالا باید نزدیک به ٤٠ هزار تومان برای این غذایش کنار بگذارد.»
مومنی در خصوص واکنش وزیر علوم به موضوع سنوات و اینکه اعلام کرده است اگر دانشجویی لازم باشد برای پایان کار از ترم اضافه استفاده کند این کار بدون هزینه خواهد بود می‌گوید: «از آقای وزیر باید بپرسیم اصلا این ٤ ترم زمان برای دوره ارشد چقدر کارشناسی شده تعیین شده؟ وقتی اغلب اساتید دانشگاه شریف معتقد هستند که برای یک دانشجوی ارشد که باید پایان‌نامه ارایه دهد ٥ ترم زمان لازم است مطمئن باشید که تعداد دانشجویانی که به دلیل کم‌کاری سنوات می‌خورند خیلی محدود است. اصولا به طول انجامیدن یک پایان‌نامه به دلیل کمبود امکانات است، به این دلیل که یک پروژه برای به نتیجه رسیدن حداقل به ٦ ماه زمان نیاز دارد، نوشتن مقاله از روی این کار زمان می‌برد، حالا می‌خواهند همه را مجبور کنند که برای معاف شدن از پرداخت این پول تند و سریع یک موضوعی را بردارند و سرهم‌بندی کنند و سریع از دانشگاه خارج شوند.» این فعال صنفی معتقد است این پرداخت جریمه برای سنوات در دوره ارشد و دکترا که به گفته او از سال ٩١ در دانشگاه شریف در حال اجراست به دلیل غیاب شورای صنفی دانشجویی باب شده است: «سال ٩١ هنوز شوراهای صنفی منحل بودند، فقط در غیاب شوراهای صنفی بود که دانشگاه توانست چنین قانونی برای خودش وضع کند.» او می‌گوید که دانشجویان شریف نخبه هستند و نباید علاوه بر فشار درسی، فشارهای مربوط به امور رفاهی و صنفی را تحمل کنند و این در حالی است که مسوولان دانشگاه صدای آنها را نمی‌شنوند: «روز گذشته برای گفت‌وگو با معاون آموزشی دانشگاه به اتاق او رفتیم، اما در را از داخل قفل کرد و گفت در را باز نمی‌کنم! حاضر نشد برای شنیدن حرف‌های ما بیرون بیاید.»