فرهنگ امروز/ بابک احمدی:
نمایندگانی از کشورهای غرب آسیا به همراه دو نماینده از تئاتر کشورهای تونس و الجزایر –شمال آفریقا- چند روزی است به دعوت اداره‌کل هنرهای نمایشی در تهران به‌سر می‌برند تا از نزدیک با دستاوردها و ظرفیت‌های تئاتر ایران و البته یکدیگر آشنا شوند. مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد که مشروح آن به زودی منتشر می‌شود درباره اهداف مورد نظر از این دعوت می‌گوید: «هدف این است که با توجه به ظرفیت بی‌بدیل تئاتر ایران در منطقه نقش کانونی خود را تقویت کنیم و با توجه به شرایط منطقه تبادلات فرهنگی را در دستور کار قرار دهیم.» رویکردی که گام موثری در مسیر تحقق شعار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت تدبیر و امید در زمینه گسترش روابط بینافرهنگی و افزایش مناسبات بین‌المللی محسوب می‌شود. در همین راستا با ابتکار مسوولان تئاتری ایران و همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی جمعی از مدیران تئاتری کشورهای همسایه و مسوولانی از کشورهای شمال آفریقا مانند قسمت لالایف رییس مجموعه نمایش‌های موزیکال جمهوری آذربایجان، احسن ثلیلانی نماینده ویژه وزیر فرهنگ الجزایر، سید منصور رحمانی مدیرکل تئاتر ملی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، ناتیا سرابیدز معاون وزارت آموزش، فرهنگ و ورزش گرجستان، احمد حسن موسی ساعدی مشاور هنری بخش سینما و تئاتر وزارت فرهنگ و گردشگری عراق، علی فرحات مدیر تئاتر وزارت فرهنگ لبنان، خالد بن عمر بن احمد الشنفری رییس تئاتر صلاله کشور عمان، سمیع‌الله معاون مدیرکل هنرهای نمایشی و عضو شورای ملی هنرهای پاکستان، سعد بورشید رییس اداره تئاتر وزارت فرهنگ و ورزش قطر، اندری مالیشوف رییس دپارتمان حمایت دولتی از هنر و صنایع دستی وزارت فرهنگ فدراسیون روسیه، زهیر رمضان رییس اتحادیه هنرمندان سوریه، سامی نصری نماینده وزارت فرهنگ تونس و رییس هنرهای نمایشی سه استان تونس از مهمانان خارجی نشست مدیران هنرهای نمایشی کشورهای غرب آسیا به ایران سفر کردند و با برگزاری نشست‌های تخصصی مشترک به ارایه اطلاعات و تبادل نظر پرداختند. معاون امور هنری نیز با حضور در یکی از این نشست‌ها با اشاره به ظرفیت موجود در ذات تئاتر، از این هنر به عنوان «یکی از راهکارها برای همزیستی میان فرهنگ‌ها» یاد کرد. مرادخانی در ادامه صحبت‌های خود در نشست تخصصی مدیران تئاتر غرب آسیا درخواست کرد « این اجتماع واجد مرکزی شود تا این فعالیت‌ها در دیگر کشورها نیز ادامه یابد.»
بازدید از مجموعه‌های تئاتری
اما در بدو ورود این هیات، مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی و پیمان شریعتی، مدیر اجرایی اداره کل و رییس مجموعه تئاترشهر به همراه جمعی از اساتید و مسوولان شرایطی فراهم کردند تا مهمانان نسبت به سالن‌های تئاتری قدیمی و جدید تئاتر کشور و کیفیت آثار نمایشی آشنایی پیدا کنند. شفیعی در این دیدار گفت: «گرچه شرایط‌مان با شرایط ایده‌آل فاصله دارد اما تئاتر ایران با ظرفیت و پتانسیل بسیار ارزشمندی که ناشی از حضور هنرمندان جوان و خلاق این عرصه است، توانسته به سمتی حرکت کند که بخش خصوصی نیز وارد عرصه شود و این امر به نوعی باعث توسعه زیر ساخت‌های تئاتر کشور شده است. امیدوارم با بهره‌گیری از تجربه کشورهایی که تئاتر موفق دارند در مسیر مطلوبی قرار بگیریم. ما اعتقاد داریم اجراهای عمومی تئاتر و عرضه آن به مخاطبان در ارتقای فرهنگ جامعه می‌تواند نقش بسیار موثری ایفا کند و این وظیفه ما است که تمام تلاش خود را انجام دهیم که این مسیر برای هنرمندان این عرصه فراهم شود.
آگاهی غرب آسیا از ظرفیت‌های
تئاتر ایران
اظهارنظر بعضی از مهمانان نشان می‌دهد، تا پیش از حضور در ایران شناخت روشنی از ظرفیت‌های کمی و کیفی تئاتر ایران در ذهن نداشتند. مدیر تئاتر الجزایر در واکنش به فعالیت‌های تئاتری ایران بیان کرد: «از این همه فعالیت‌های فرهنگی و هنری ایران شگفت‌زده شده‌ام. ما به هیچ‌وجه در جریان این فعالیت‌ها نبودیم. تئاتر ایران بسیار پیشرفته است و ما بسیار به فرهنگ این کشور علاقه‌مند هستیم.» او همچنین در گفت‌وگویی با یکی از خبرگزاری‌های داخلی درباره وضعیت تئاتر در کشورش گفت: « تئاتر الجزایر، اساسا بر ضد استعمار فرانسه شکل گرفت و با وجود اینکه کشور فرانسه از چند صد سال گذشته تلاش می‌کرد تئاتر خود را به الجزایر وارد کند، اما با مقاومتی که وجود داشت این اتفاق نیفتاد و بعدها تئاتر الجزایر تحت تاثیر کشورهای عربی، شکل گرفت. » احسن ثلیلانی، نماینده وزیر فرهنگ الجزایر در جای دیگری با استقبال از ادامه همکاری با هنرمندان تئاتر ایران بیان می‌کند: «فرهنگ ایران با پیشینه تاریخی‌ای که دارد بسیار غنی است و ایران در فرهنگ، اقتصاد و سیاست دوست ما محسوب می‌شود. من امیدوارم در آخر این نشست سه‌روزه شرایطی فراهم شود که بتوانیم زمینه همکاری با ایران و اجرای نمایش‌های ایرانی را در الجزایر داشته باشیم.» سعید بو رشید، مدیر تئاتر قطر نیز در اظهارنظری بیان کرد: «تئاتر ایران در دراماتیزه کردن متون دینی بسیار موفق بوده و الگوی جدیدی به منطقه معرفی می‌کند.» الگویی که احتمالا مورد توجه مسوولان کشورهای حاضر در این نشست نیز قرار خواهد گرفت. احمد حسن موسی ساعدی، مشاور هنری بخش سینما و تئاتر وزارت فرهنگ و گردشگری عراق در این نشست با اشاره به تاریخچه‌ای از فعالیت‌های تئاتری در کشورش گفت: «ما در عراق به‌شدت در انتظار توافقنامه‌ای هستیم که ارزش‌های اسلامی، عربی را منسجم می‌کند. این تفاهمنامه می‌تواند زمینه‌ای برای یک تئاتر عربی در عراق باشد که برای شناخت آن باید پایه‌هایش را بدانیم.»
اندوه تئاتر از حمام خون در سوریه
سخنرانی زهیر رمضان، رییس اتحادیه هنرمندان سوریه در این نشست تحت تاثیر اوضاع وخیم داخلی این کشور قرار داشت. شرایطی غمبار و تراژیک که در واژه‌های این مهمان سوری خودنمایی می‌کرد: «من آمده‌ام تا مهربانی را از قدیمی‌ترین پایتخت جهان برای‌تان بیاورم. از دمشق، پایتخت کشور صلح و دوستی سوریه. کشوری که روزی تئاترش از جهان عرب هم فراتر رفت. من برای‌تان از حلب مهربانی آورده‌ام. شهری که اکنون از حضور تروریست‌ها رنج می‌برد. من برای شما از حوران مهربانی آورده‌ام. حوران یکی از قدیمی‌ترین سالن‌های تئاتر را داشت که متاسفانه این سالن امروز در اختیار گروه‌های تروریستی است.» این مدیر در ادامه افزود: «سالن تئاتری که هزاران نمایش در آن اجرا شد، امروز به شکنجه‌گاه و زندان تبدیل شده است و بخشی از آن هم نابود است. من همچنان برای‌تان مهربانی و محبت آورده‌ام، از شهر تدمر، شهری که نمایش‌های موزیکال خوبی داشت.» زهیر رمضان در بخش بعدی اظهاراتش با بیان اینکه «سوریه سرشار از تئاتر است»، به تئاتر ملی، تئاتر دانشگاهی، تئاتر کودک و دیگر گونه‌های نمایشی این کشور اشاره کرد و گفت: «اما امروز بسیاری از سالن‌های تئاتر نابود شده و بسیاری از هنرمندان توسط تروریست‌ها کشته شده‌اند. در هر شهر حداقل ده سالن تئاتر و مرکز فرهنگی داشتیم اما این جنگ خانمان سوز که از پنج سال پیش، بر کشورم تحمیل شد، بسیار نابودکننده بود. ۳۲۲ هزار فرد مسلح وارد سوریه شدند تا فرهنگ وحشیگرانه غرب را بیاورند. می‌خواهند چه الفبایی را یاد بدهند، فرهنگ کشت و کشتار و خونریزی؟»
برنامه ویژه تئاتر فجر برای کشورهای منطقه
مدیرکل هنرهای نمایشی در این نشست از تصمیم ویژه مسوولان برگزاری جشنواره تئاتر فجر برای سال ٢٠١٨ خبر داد و گفت: «در سالیان گذشته مرکز هنرهای نمایشی جمهوری اسلامی ایران در جریان فستیوال‌های بین‌المللی که برگزار کرده همواره پذیرای اجراهای تئاتری از کشورهای منطقه بوده است، اما اکنون به‌صورت ویژه تصمیم دارد تا در سال ۲۰۱۸ و در بخش تئاتر ملل سی و ششمین دوره از فستیوال بین‌المللی تئاتر فجر، به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین فستیوال تئاتری ایران، showcase آثار منتخب تئاتر کشورهای منطقه را برگزار کند و با میزبانی از هنرمندان و متخصصان هنرهای نمایشی، در جریان این رویداد با برگزاری نشست‌های تخصصی، سخنرانی‌ها و کارگاه‌های آموزشی فضای مناسبی را برای تبادل دانش و تجارب هنری ایجاد و فرصت آشنایی بیشتر هنرمندان را از ویژگی‌های فکری و هنری و وضعیت و ساختار تولید تئاتر در کشورهای منطقه فراهم آورد. این امر نشانگر اهتمام جدی و پیشقدم شدن ایران برای تحقق این همگرایی تئاتری و ایجاد تشکل یادشده برای همکاری متقابل در منطقه است.»
حاصل برگزاری این نشست‌های تخصصی سه روزه سرانجام در قالب تفاهمنامه‌ای به امضای طرفین رسید. طبق مفاد این تفاهمنامه کشورهای حاضر می‌کوشند شرایط راه‌اندازی یک مرکز هنری برای فعالیت‌های تئاتری جمعی فراهم شود. همچنین امکان تبادل آثار نمایشی، برپایی
دوسالانه بازاریابی (biennial Marketing) بین‌المللی هنرهای نمایشی کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا، فراهم ساختن زمینه همکاری‌های آموزشی و پرورشی هنری، ترجمه نمایشنامه‌ها و دیگر فعالیت‌ها از جمله مفاد دیگر این تفاهمنامه بود که حاضران در نشست بر پیگیری آن به‌توافق رسیدند.
روزنامه اعتماد