به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ آیین گشایش هفته پژوهش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یکشنبه (21 آذرماه 1395) با حضور سید سجاد علم‌الهدی، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه، دکتر محمد روشن، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر حسینعلی قبادی، رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دکتر عماد افروغ، پژوهشگر حوزه علوم انسانی در محل این پژوهشگاه برگزار شد.
غوطه‌ور در فسانه هستیم
عماد افروغ در ابتدای سخنانش ابراز امیدواری کرد به روزی برسیم که کاستی‌ها در امر پژوهش کمتر شود و پژوهش در کشور جایگاه واقعی خود را بیابد. سپس گفت: قصد دارم درباره مساله‌ای صحبت کنیم که عمر خود را برای آن صرف کرده‌ام و هزینه پرداخته‌ام و آن «دوگانه‌نگری و نیاز به نگرش منظومه‌ای» است.
وی با اشاره به این بیت حافظ که «جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه/ چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند» گفت: در حقیقت اکنون غوطه‌ور در افسانه هستیم و گمان می‌کنیم که کار علمی انجام می‌دهیم.
نگارنده «انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن» در ادامه سخنانش به دوگانگی‌های موجود مثل نفس و بدن، خدا و خلق، حکمت نظری و حکمت عملی، علوم انسانی و علوم طبیعی، خطا و صواب، علم و هنر، علم و دین و «عقل و عشق» اشاره کرد و گفت: اکنون نیازمند نگاه منظومه‌ای هستیم و نمی‌توانیم یک طرف دوگانه را نادیده بگیریم و فقط به یک سو توجه کنیم.
افروغ یادآور شد: علوم انسانی نسبت به موضوع خودش علمی انتقادی است. اگر این علم نتواند ایده صحیحی ارایه دهد و در نتیجه، ایده‌ای غلط را بازتولید کند، خودش نیز علمی غلط می‌شود. نمی‌توان به یک سوی دوگانه «نظریه و مشاهده» پرداخت چرا که هر مشاهده سرشار از نظریه است و هم نظریه سرشار از مشاهده. متاسفانه همه مسایل ما از غرب آغاز شده است و ما هم از آن پیروی می‌کنیم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «علم و دین» یا «دین و سیاست» دوگانه‌هایی در تقابل هم نیستند البته ما هیچ دوگانگی را برنمی‌تابیم و دچار این‌همانی هم نمی‌شویم بلکه به «ربط» اهمیت می‌دهیم.
وی یکی از دردهای پژوهش را دوتایی «علم و جامعه» دانست و تاکید کرد: فقدان دیالکتیک میان علم و جامعه سبب شده است تا با آسیب‌های فراوانی روبه‌رو شویم اگر علوم انسانی نتواند مساله‌محور باشد و به درد جامعه نخورد کاربردی نخواهد داشت. نباید فقط نگاه برون‌گرا داشته باشیم و سخت افزارانه بنگریم باید درد جامعه را بسنجیم زیرا زمینه‌های تاریخی و اجتماعی دارد و محتوای علم تاثیرگذار است.
افروغ با ابراز تاسف از اینکه مقالات علمی پژوهشگران مطرح کشور فقط در نشریات تخصصی منتشر می‌شوند، افزود: این مقالات باید بتوانند در روزنامه‌های رایج کشور انتشار یابند تا اثرگذار باشند. متاسفانه سرقت‌های ادبی و علمی زیادی صورت می‌گیرد و شورای انقلاب فرهنگی نیز در این زمینه اقدامی صورت نمی‌دهد. همچنین دانشگاه‌ها اجازه تاسیس رشته‌ای متناسب با شرایط اقلیمی خود را ندارد چنین اتفاقی می‌توانند راهگشا باشند.
وی تاکید کرد: امروزه علم ما رافع نیاز نیست. علم باید برخاسته از زیست جهان باشد. چرا مردم برای پژوهشگاه‌ها وقف نمی‌کنند؟ به این دلیل که کاربرد آن را در جامعه خود حس نمی‌کنند.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنانش به کتاب «جان جهان» نوشته حسینعلی قبادی اشاره کرد و گفت: در این کتاب وی به درستی می‌گوید که شاعران بزرگ ایرانی برای جهان امروز ما نیز پیامی دارند اما سوال من این است که شاعرانی چون مولانا، سعدی و حافظ در چه زیست‌جهانی رشد یافته‌اند؟ آیا زیست جهان کنونی عطارپرور و مولاناپرور است؟
وی در پایان سخنانش به رابطه میان اقتصاد و فرهنگ پرداخت و گفت: اکنون اقتصاد از فرهنگ الگو می‌گیرد یا برعکس؟ متاسفانه برعکس است و دانشگاهیان و پژوهشگران نقش عاملیت ندارند و خودشان را بر شرایط اقتصادی منطبق می‌کنند. دانشگاه‌ها باید استقلال عمل داشته باشند و اگر این اختیار به دانشگاه داده شد باید برمبنای شایستگی‌ها عمل کند.
«توجه بیشتر به مساله‌مندی پژوهش»
دکتر حسینعلی قبادی در این برنامه با تبریک هفته پژوهش گفت: هفته پژوهش تجدید میثاق با دانایی‌محور و حرکت به سوی توسعه پایداری بر پایه باور دانش‌بنیانی است. خوشبختانه هفته پژوهش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در فضایی درون‌زا و دانایی‌محور پیش رفته است.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در این پژوهشگاه افزود: می‌کوشیم که از حمایت‌های واحد پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ویژه در امور پارلمانی برای پژوهشگاه بهره‌مند شویم. پژوهشگاه علوم انسانی توانمندی و عزم خود را برای گسترش فضای علمی خود نشان داده است اما یکی از چالش‌های ما کمبود فضای فیزیکی است که در کیفیت و کمیت اثرگذار است.
وی تاکید کرد: این نخستین حق پژوهشگران و اعضای هیأت علمی است که اتاقی مستقل ولو کوچک، در اختیار داشته باشند امیدوارم این مهم با حمایت‌های معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت بگیرد.
قبادی با اشاره به شعارهای هفته پژوهش در فاصله سال‌های 1393 تا 1395 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: شعار امسال «توجه بیشتر به مساله‌مندی پژوهش» است. زیرا پژوهش بدون مساله‌مند بودن نمی‌تواند در خدمت توسعه باشد.
ضرورت پیشنهاد لوایح پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی
دکتر محمد روشن، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دیگر سخنران این آیین بود. وی روزآمد کردن اساسنامه را یکی از مأموریت‌های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برشمرد و افزود: همزمان با این روزآمدی، نیاز است که وظایف فردی و سازمانی نیز به روز شود. در سال گذشته سند راهبردی پژوهشگاه تصویب شد و امیدوارم این امر اشتیاقی برای جامه عمل پوشاندن آن در پژوهشگران پدید بیاورد.
وی با ابراز تاسف از اینکه در ایران حلقه وصل علوم انسانی وجود ندارد، افزود: با توجه به ظرفیت‌های بالای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی این حلقه وصل می‌تواند پژوهشگاه باشد تا بتواند ارتباط آکادمیک میان پژوهشگران علوم انسانی پدید بیاورد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کاربردی کردن علوم انسانی را یکی از اهداف در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانست و گفت: این امر می‌تواند باعث تحول در علوم انسانی ایران شود و امیدوارم پژوهشگاه شاخصی برای پژوهشکده‌های دیگر در این زمینه باشد و به مدینه آمال پژوهشگران تبدیل شود.
پژوهشگاه‌ها در زمره برترین‌های جهان قرار گیرند
این مقام مسئول در ادامه به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای آنکه 5 دانشگاه مهم کشور در زمره 200 دانشگاه برتر جهان قرار گیرد اشاره کرد و گفت: پیشنهاد می‌کنم در امور پژوهشگاه‌های معتبر کشور نیز این برنامه‌ریزی صورت گیرد و پژوهشگاه‌های ما در فهرست معتبرترین پژوهشگاه‌های علوم انسانی دنیا قرار گیرد.
وی علم را گمشده انسان مومن دانست و تاکید کرد: هیچگاه ایمانی که از جهل برخاسته شده باشد را از ما نخواستند و اگر به سمت توسعه پیش می‌رویم باید زیرساخت آن که پژوهش است را رعایت و از آن عدول نکنیم. ظرفیت تنوع گروه‌های علمی و داشتن دانشجویان تحصیلات تکمیلی از سرمایه‌های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که باید در امر توسعه و پژوهش از آن بهره گرفته شود.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یادآور شد: متاسفانه همان قدر که برای تجهیز علوم طبیعی هزینه می‌شود برای علوم انسانی هزینه نمی‌شود و ما دچار خودسانسوری نیز هستیم. اگر نتوانیم مسایل جامعه را به نقد بکشیم و در این زمینه محافظه‌کاری کنیم آن وقت مباحث کوچک به مسایل عدیده‌ای بدل می‌شود.
روشن اظهار کرد: از 298 نماینده حاضر در مجلس شورای اسلامی 86 نماینده عضو هیأت علمی هستند که می‌توانند ظرفیت خوبی برای ارتباط مجلس با پژوهشگاه باشند. خوب است رئیس کمیسیون آموزش مجلس را به پژوهشگاه دعوت کنیم تا با مشکلات آن آشنا شوند و بتوانند در روند بودجه این مهم را لحاظ کنند.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به قانون اخذ مالیات از پروژه‌های پژوهشی که در سال 1393 به تصویب رسیده بود گفت: خوشبختانه تا پایان امروز قانونی به تصویب خواهد رسید که این مالیات به سقف 5 درصد خواهد رسید.
وی تاکید کرد: لوایح مورد نیاز در امور پژوهشی باید تدوین و به مجلس ارسال شود. پیشنهاد می‌کنم که با توجه به ظرفیت هیات علمی موجود در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اگر لایحه‌ای با این موضوع مدنظر دارند ارایه دهند تا بتوانیم تا پایان بهمن‌ماه امسال به دولت ارایه دهیم.
در پایان این برنامه از کتاب «درآمدی بر کاربردی سازی علوم انسانی در ایران» رونمایی شد.