به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ ریشه های اسلام هراسی در غرب به زمانی باز می گردد که مسیحیت تمامی قاره اروپا را فرا گرفته بود. مسیحیت به عنوان مذهبی یکتاپرست، شناسایی هرگونه ادعای مطرح شده از سوی ادیان دیگر را رد کرده و خود را تنها دین راستین می دانست. لذا نه تنها در مورد اسلام هراسی، بلکه هر دین و اعتقاد دیگری به جز مسیحیت را مردود می دانست.
در گفتگو با پروفسور «کلایتون کراکت» به بررسی دلایل تاریخی اسلام هراسی پرداخته ایم که در ادامه آمده است.
کلایتون کراکت رئیس مرکز مطالعات دینی دانشگاه آرکانزاس مرکزی آمریکا است. «الهیات سیاسی رادیکال: دین و سیاست بعد از لیبرالیسم» و «دین، سیاست و زمین: مادی‌گرایی جدید» از جمله آثار کراکت به شمار می رود.
*ریشه های اسلام هراسی در غرب چیست؟
اسلام هراسی دلایل متعددی دارد که از آن جمله می توان به لزوم شناسایی و معرفی دشمن جدید از سوی آمریکا و اروپای غربی اشاره کرد. در بخش عمده ای از تاریخ مسیحیت، اسلام همواره به عنوان یک دشمن خارجی شناخته شده در حالیکه یهودیت نقش دشمن داخلی را بازی می کرده است.
«گیل آندیدار»، پروفسور دانشگاه کلمبیا در کتاب مهم خود با نام «یهود، عرب: تاریخ یک دشمنی» (چاپ انتشارات دانشگاه استنفورد، ۲۰۰۳) این تاریخ را مورد بحث قرار می دهد. پس از وقوع هولوکاست در جنگ جهانی دوم، یهودیت به جریان اصلی تاریخ اروپا پیوست، چنانچه اسرائیل به ماهواره استعمار نوین آمریکا طی جنگ سرد بدل شد و همین موضوع منجر به گرایش بسیاری از ملل عرب به سمت شوروی شد.
*از جنبه اقتصاد سیاسی چه دلایلی برای اسلام هراسی متصور است؟
فاکتور دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کرد، ذخایر نفتی است که عمدتا در عربستان سعودی متجمع شده و البته در عراق، ایران و کویت نیز وجود داشته و توسط لوله ها به بنادر منتقل شده تا از آنجا به آمریکا و اروپای غربی منتقل گردد.
پس از وارد شدن شوک به اوپک در سالهای ابتدایی دهه ۷۰ میلادی و در جریان جنگ شش روزه، آمریکا به دنبال مستحکم کردن روابط خود با عربستان سعودی برآمد و با این کشور به توافق رسید تا بهای نفت را به دلار پرداخت کرده و بر روی سایر ارزها مالیات وضع کند. توانایی سعودی ها در اشباع کردن بازار با نفت ارزان، اقتصاد شوروی را در دهه ۸۰ میلادی از پای درآورد.
نیاز به کنترل نفت در عراق در دوران مقاومت صدام حسین در برابر آمریکا پس از جنگ ایران – عراق منجر به وقوع دو جنگ خلیج فارس در اوایل دهه ۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی شد.
*پروفسور سید حسین نصر اسلام شناس معروف معاصر معتقد است موج اسلام هراسی موقت است و اسلام هراسی جریانی قوی در غرب نیست. نظر شما چیست؟
اسلام هراسی زنده و سرپاست و مانند شبحی برای آمریکایی ها و اروپایی های ترسیده و بیگانه هراسی ناشی از محدودیت های جهانی و قراردادهای مبتنی بر اقتصاد نئو لیبرال است.
در اروپا، این بیگانه هراسی بیشتر در ارتباط مستقیم با مهاجرین مسلمان است، در حالیکه در آمریکا نشات گرفته از مهاجرین لاتین و اسپانیولی است که همراه با مسلمانان هدف رفتارهای نژادپرستانه قرار می گیرند.
*یکی از موضوعاتی که باعث اسلام هراسی در سالهای اخیر در اروپا و آمریکا شده تقویت گروههای دست راستی در این کشورهاست. دلایل تقویت این گروهها چیست؟
همانطور که «کارل پولانی» در کتاب مهم خود با نام «دگرگونی عظیم» توضیح می دهد، فروپاشی اقتصاد جهانی منجر به ظهور جنبشهای فاشیستی و دیگر جنبش های حامی فاشیست ها شد که بسته به کشورهای مختلف، شکل های مختلفی هم داشتند.
جنبش های پوپولیستی عناصر بومی پرستی، ملی گرایی، نژادپرستی و نوبنیادگرایی را با هم پیوند زد. انتخاب اخیر دونالد ترامپ نشانه ای از این فرآیند است. چراکه اکثر مردم هنوز از بحران (اقتصادی) جهانی سال ۲۰۰۸ خلاص نشده اند و حتی ثبات به دست آمده پس از آن هم کاملا مصنوعی است. متاسفانه، من از این می ترسم که اسلام هراسی تا جایی ادامه پیدا کند که به انگیزه ای قوی برای مردمی بدل شود که بهره کمی از آگاهی نسبت به اسلام به عنوان یک مجموعه ای دارند که در طول تاریخ و مفاهیم معاصر شکلهای گوناگونی به خود گرفته است.