به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایرنا؛ دومین شماره دوفصلنامه «ممالک محروسه» به تازگی منتشر و بهانه ای برای بررسی سبک و درونمایه این نشریه تخصصی شده است. این نشریه با نگاه و اسلوب بررسی امروزی، منبعی قابل اعتنا و اتکا برای مطالعات تاریخی پژوهشگران و علاقمندان این حوزه به شمار می آید.
**معناشناسی و تاریخ پژوهشی ممالک محروسه
ممالک محروسه اصطلاحی سیاسی و اداری است که در عهد صفویه و قاجاریه در مکاتبات اداری ایران رایج بوده‌است. کاربرد این اصطلاح چند سال پس از استقرار مشروطیت ادامه داشت اما با گسترش ملی گرایی (ناسیونالیسم) این اصطلاح و اصطلاحات ناهمخوان با تمرکزگرایی سیاسی از قاموس فرهنگ سیاسی ایران حذف شدند. برگرفتن این عنوان نیز ماهیت تاریخی این نشریه تخصصی را نمایان می سازد.
نشریه ممالک محروسه از آن دست نشریاتی است که با هدف مطالعه تخصصی دوره قاجاریه منتشر می‌شود و از این نظر اثری متمایز نسبت به نشریه های تاریخی دیگر است. تا پیش از این اگرچه برخی نشریات و تارنماها، در کنار حوزه‌های دیگر به تاریخ قاجار نیز می‌پرداختند اما برای نخستین بار است که یک نشریه به طور خاص تاریخ قاجاریه را واکاوی می کند.
ممالکِ محروسه، از چاپِ نوشتارهایی که دیگر دوران‌های تاریخِ ایران را دربرداشته باشد، خودداری می‌کند. در این میان ۲ استثناء وجود دارد؛ نخست پیشینه و سرنوشتِ ایل قاجار که دورانِ پیشاقاجار و پساقاجار را پوشش دهد و دوم مواردی که درباره یکی از موضوع های پژوهشی به صورت تطبیقی میانِ این دوره ایران و دیگر کشورها، انجام می پذیرد.
**درونمایه و محتوای نشریه
ممالکِ محروسه، نوشتارهای پژوهشیِ را در قالب های تالیف، بازنشر(اسناد منتشر نشده)، تصحیح نسخه‌های خطی و پارسی گردانی آثار پژوهشگران منتشر می‌کند.
این نشریه به تاریخ‌نگاریِ در حوزه های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، نظامی و سیاسی می پردازد. ممالک محروسه همچنین این دوره را در شاخه هایی همچون علم، زنان، اداری و دیوان سالاری، نهادهای مدنی و حقوقی، رخدادهای سیاسی، روابط خارجی و دیپلماسی، اقتصاد سیاسی، اندیشه سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی و تاریخی، محلی، ادبیات، هنر و معماری و موسیقی، حقوق و قانون، مطبوعات و نشریات، نظامی، حکومت‌های محلیِ ایالات و ولایات، شرحِ حال‌نویسی و نخبگان و رجال قاجار، ایل و خاندانِ قاجار، القاب و عناوین و مناصب و مراتب، مرزها و جغرافیای سیاسی، مکاتبات سلطنتی، فرمان‌ها، اسنادِ معاهدات و قراردادها، انواع نوشتارهای اداری و دیوانی، گزارش‌های اقتصادی، شجره‌نامه‌های قاجاری، منشوراتِ فرهنگی، اوراق و اسنادِ نظامی، اسنادِ قضایی، گزارش‌ها و اسناد و مکتوباتِ مالی، مکاتبات خصوصی و خانوادگی، مردم‌شناسی، آداب و رسوم و فرهنگِ عامه، پژوهش‌های زبان‌شناختی و زبان‌شناسیِ تاریخی، مورد بررسی قرار می دهد.
** سیاستگذاری نشریه
ممالک محروسه بدون وابستگی به هیچ نهاد، انجمن و یا سازمانی، به صاحب امتیازی، مدیرمسئولی و سردبیری «محسن خلیلی» منتشر می‌شود. وی مدرس علوم سیاسی دانشگاه فردوسی و دارای تالیفات متعدد در حوزه قاجاریه شناسی است . از آثاری او می توان به «چیستان قاجار: بازنمایی هویت در گزارش‌های تاریخی» اشاره کرد.
سردبیر این نشریه در مقدمه شماره نخست نشریه می نویسد: اگر درباره‌ی موضوعی از انبوه موضوع های پژوهشیِ موجود در زمینه‌ی قاجاریه‌شناسی، دغدغه‌ای دارید و پرسمانی (مساله) در ذهنِ‌تان شکل گرفته است، دست‌به‌قلم شوید، در بندِ ظرایفِ روش‌شناختی نباشید و از اسطوره چارچوب بیرون بزنید. ممالکِ‌محروسه نمی‌خواهد زینتِ قفسه‌ها باشد و زندانیِ فُرم.
این نشریه درصدد است تا در شماره‌های آتی قالب های محتوایی خود را متنوع کرده و ضمن استفاده بیشتر از اسناد، از قالب هایی همچون گفت‌وگو نیز بهره‌گیرد.
** مقاله ها و متون
در شماره نخست این نشریه مقالاتی چون«مولفه‌های ادبیات حماسی در نخستین جهادیه‌های روزگار قاجار» نوشته «محمدامیر احمدزاده»، «دشواره هویت در روایت صادق خان مستشارالدوله از مشروطیت» اثر «محسن خلیلی»، « نشانگان فروپاشی دودمان قاجار در هفت متن ادبی» نوشته «حسن زرگر سنقز»، « حیث خیالی قانون گذار در دوره ی تکوین سیاست مدرن در ایران» اثر «مهدی نجف زاده» و «تابوی سیاسی در سه روزنامه صوراسرافیل، قانون و کاوه» به قلم «سمیه زمانی» انتشار یافت.
در شماره دوم این نشریه نیز مقاله هایی همچون «نسوان نگاری های نشریه ایران نو» از «علی‌باغداردلگشا»، «بحرین‌درروزگارقاجار»از«محمّدعلی‌بهمنی‌قاجار»، «ایران وجنگ بزرگ: گزارش های هاروارد از رویدادهای ایران (۱۹۲۱-۱۹۱۴)» از«کاوه‌بیات»، «اقلیت‌های دینی درایرانِ‌عصرمشروطه» از«غلامرضاجلالی»، «دوگانه مشروطه: تجربه‌های‌آشنا، فقدانِ نظریه» از«محسن‌خلیلی»، «بازخوانی منازعه‌ی دولت و جامعه از انقلاب مشروطه تا ظهور رضا شاه» از «مهدی عبّاسی شاهکوه»، «روزنامه‌ها و مجله های خراسان در فهرستگان قاجار» از «سیّدفریدقاسمی»، «بازتاب جنگ جهانی اول در اشعار میرزاده‌ی عشقی» از «جلیل قصابی گزکوه»، «نظریه‌ی حکومتی برآمده از بازخوانیِ مذاکرات مجلس شورای ملی اول» از«آرش منشی زادگان»،«انجمن‌های اصلاح‌خواه در آستان قدس رضوی از مشروطه تا سقوط قاجار» از «علی نجف‌زاده»، «روزگار قاجار در آیینه زمان» اثر «احسان یارشاطر» و «سوگ یادِهما: «بازآفرینیِ‌تاریخ» در تاریخ نگری و تاریخ نگاریِ هما ناطق» منتشر شده است.