فرهنگ امروز/ الهام نداف:
نخستین حاشیه سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر، بعد از اعلام اسامی فیلم‌های بخش مسابقه ایجاد شد. حاشیه‌ای که در نبود غایبان بزرگ جشنواره چندان خوشایند به نظر نمی‌رسد و علاوه بر محروم کردن مخاطبان از تماشای بعضی فیلم‌ها، در قدم بعدی صاحبان آثار جا مانده از بخش سودای سیمرغ را در اکران نیز با مشکل مواجه می‌کند. اما محمد حیدری دبیر این دوره از جشنواره، بعد از اعلام آرای هیات انتخاب، فرصت را غنیمت شمرد و برای پاسخگویی به سوالات مردم و رسانه‌ها در برنامه هفت حاضر شد. نخستین مساله مهم این دوره از جشنواره، نبود آثاری چون «کاناپه» کیانوش عیاری، «هجوم» شهرام مکری و «ملی و راه‌های نرفته‌اش» تهمینه میلانی است. حیدری با تاکید فراوان بر استقلال نظر و رای هیات انتخاب، در بخشی از صحبت‌های خود، عنوان کرد شش عضو این هیات فیلم‌ها را به‌طور مستقل انتخاب کرده و اساس انتخابش را موضوع، محتوا و کیفیت قرار داه است.
کیانوش عیاری را در این چند سال می‌توان یکی از ناکام‌های بزرگ سینمای ایران لقب داد. قبل از اینکه فیلم‌های راه یافته به بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر اعلام شود، زمزمه‌هایی درباره عدم راه‌یابی فیلم «کاناپه» تازه‌ترین ساخته این کارگردان به گردونه رقابت با فیلم‌های دیگر شنیده شد، شایعه‌ای که کیانوش عیاری هفته گذشته نخواست آن را باور کند و با خوش‌بینی به «اعتماد» گفت که «این خبر صحت ندارد». او تا این حد این خبر را کذب می‌دانست که تاکید کرد که فیلم کاناپه تا چند روز آینده به هیات انتخاب داده می‌شود و اعضا هنوز فیلم را ندیده‌اند.
یکی از چیزهایی که در مورد این فیلم بر سر زبان‌ها افتاد این بود که بازیگران فیلم در نمای داخلی خانه از کلاه گیس استفاده کرده‌اند، اتفاقی که پیش از این در سینمای ایران چیزی بعید و دور از ذهن نبوده و در بعضی فیلم‌ها بازیگران بعضا در صحنه‌هایی از کلاه‌گیس استفاده کرده‌اند. اما عیاری در آن روز گفت که خبر ممیزی‌ها و مشکلاتی که مطرح شده از اساس دروغ است و یادآوری کرد که «فیلم «کاناپه» را سه شنبه هفته آینده در اختیار هیات انتخاب قرار می‌دهد.»
اما انگار عیاری دیگر باید به رد شدن و اکران نشدن فیلم‌هایش عادت کرده باشد، همه مخاطبان سینما ماجرای «خانه پدری» و پشت در اکران ماندن این فیلم را بارها و بارها از زبان مسوولان و گاهی هم خود عیاری شنیده‌اند. او هم دیگر از حرف زدن درباره این موضوع خسته شده است همان‌طور که به «اعتماد» گفته بود که دیگر رغبتی برای پیگیری اکران این فیلم ندارد.
او وقتی دو روز پیش خبردار شد که فیلم‌اش از بخش مسابقه کنار گذاشته شده است، ترجیح داد مثل همه این سال‌ها و اکران نشدن دو فیلم قبلی‌اش اعتراضی نکند یا لااقل اعتراضش را به زبان نیاورد. این فیلم‌ساز به سایت سینما سینما گفته است که با تصمیم قبلی خودش، هیچ کدام از خانم‌های فیلم «کاناپه» در خانه خودشان و مقابل محارم روسری به سر ندارند و در این نماها از کلاه‌گیس استفاده شده است. او گفته است که از ابتدا می‌دانسته که این فیلم برای بخش جایزه انتخاب نخواهد شد، زیرا بازیگران خانم فیلم در این فیلم روسری به سر ندارند، عیاری تاکید کرده است که در «کاناپه» شش بازیگر خانم ایفای نقش کرده‌اند که همه آنها موهای‌شان را با نمره چهار کوتاه کردند. تمام سکانس‌های فیلم این خانم‌ها با کلاه‌گیس هستند. او در عین حال می‌گوید که منتظر مسوولان جشنواره است تا از او بپرسند که چرا بازیگران این فیلم روسری به سر ندارند؟
عیاری از پروسه‌ای که در این سال‌ها بر سر ساخته‌هایش می‌آید دلگیر است همین دلگیری را در حرف‌هایش به زبان می‌آورد: «دیگر هیچ فیلم سینمایی نمی‌سازم که خانم‌ها در آن روسری به سر داشته باشند چه در خلوت خودشان چه در مقابل محارم این کار را نخواهم کرد.»
اما مهم‌ترین دلیل هیات انتخاب برای رد فیلم «کاناپه» استفاده از کلاه گیس برای بازیگران زن این فیلم است. مسال‌های که ظاهرا با اعمال ممیزی‌ها نیز برطرف نمی‌شود و اصلاحات تازه‌ترین فیلم عیاری با چنین شرایطی غیرممکن است. این در حالی است که یکی از منتقدان سینما در واکنش به عدم حضور «کاناپه» در بخش مسابقه سینمای ایران، در صفحه شخصی خود این‌طور نوشته است: «دارم به پاسخ صادقانه و صد در صد سینمایی و خالی از حسابگری عیاری فکر می‌کنم وقتی سر صحنه کاناپه از او پرسیدم نگران نیستید بابت استفاده از کلاه‌گیس اذیت‌تان کنند؟ و او گفت: «واقع‌گرایی من را به این جا رسانده. دیگر توانش را ندارم. در روزگار قریب از آبدارچی پروژه هم خجالت می‌کشیدم که دارم پرستارهای دهه پنجاه را با مقنعه تصویر می‌کنم.»
محمد حیدری، دبیر جشنواره فجر هم درباره انتخاب نشدن فیلم «کاناپه» در بخش مسابقه سینمای ایران، در برنامه هفت، ضمن ادای احترام به کیانوش عیاری به عنوان پیشکسوت سینما، گفته است: «درمورد فیلم آقای عیاری، درباره محتوا و موضوع بسیار صحبت شد و فیلم انتخاب نشد. یعنی فیلم «کاناپه»، شرایطی داشت که برای انتخاب آن به نتیجه‌ای نرسیدیم و مراجع بالاتری باید درباره آن تصمیم‌گیری کنند. فیلم «هجوم» را هم ندیدم.» دبیر جشنواره فیلم فجر امسال باید در مورد راه نیافتن فیلم‌های زیادی به بخش مسابقه جشنواره توضیح دهد، او در برنامه «هفت» فعلا توضیحات مختصری داده است. او درباره «آباجان» هاتف علیمردانی و «یواشکی» رضا درمیشیان گفته است که فیلم درمیشیان به جشنواره این دوره نرسید و «آباجان» هم در لیست فیلم‌های رزرو جشنواره است و اگر موانع آن برطرف شود، هیات انتخاب در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند. این در حالی است که حیدری در صحبت‌های خود بعد از اعلام فیلم‌های بخش مسابقه تاکید کرد به هیچ‌وجه فیلمی به بخش مسابقه سینمای ایران اضافه نمی‌شود. دبیر جشنواره فجر اما حرفی از چرایی عدم حضور فیلم تهمینه میلانی در بخش سودای سیمرغ نزد. البته خود کارگردان بعد از اعلام لیست نهایی فیلم‌های مسابقه، در صفحه شخصی‌اش دلیل پذیرفته نشدن اثرش در بخش مسابقه را این‌گونه روایت کرد: «واقعیت این است که فیلم بدلیل موضوع آن (خشونت خانگی) که از نظر من و همسرم اولویت فرهنگی است و می‌تواند راهگشای زوج‌های جوان به زندگی بهتر شود، مورد پذیرش هیات انتخاب قرار نگرفته است و فقط همین. امیدوارم در اکران عمومی تاثیر خود را در کاهش خشونت خانگی بگذارد. به نظر ما عوامل فیلم شایستگی تشویق داشتند که ممکن نشد. » دبیر جشنواره فیلم فجر در بخش دیگری از صحبت‌های خود اعلام کرد، کمیته انتخاب جشنواره مسوولیت همه فیلم‌هایی که انتخاب نشدند برعهده می‌گیرد: «امسال همه فیلم‌هایی که فرم پر کرده بودند، مورد ارزیابی قرار گرفتند و تنها فیلمی که از نظر موضوعی و محتوایی و ممیزی موردبحث بود، فیلم آقای عیاری بود و بقیه فیلم‌ها مشکل ممیزی نداشتند.» این حرف حیدری به این معناست که دلیل بازماندن فیلم‌های ارایه شده به جشنواره از بخش مسابقه ملی، تنها ساختار و فرم بوده است. او در میان صحبت‌های خود یادآور شد که در تجربه دو دوره برگزاری جشنواره فجر، هیچ‌وقت فردی سفارشی در خصوص فیلم‌ها نکرده است.
در پایان حیدری توضیحاتی درباره تغییرات شیوه برگزاری جشنواره سی و پنجم داد. به گفته او جمع‌آوری آرای مردمی برای اهدا سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران امسال برای نخستین بار به صورت مجازی و توسط سایت در تهران انجام می‌شود. همچنین جشنواره سی‌و پنجم نهم بهمن ماه در برج میلاد افتتاح می‌شود و اختتامیه آن هم ٢١ بهمن است. فیلم‌های جشنواره فجر در برج میلاد یک روز زودتر یعنی ١٠ بهمن منتقدان و اصحاب رسانه روی پرده می‌رود و مردم هم می‌توانند از ١١ بهمن مخاطب آثار جشنواره سی و پنجم در سینماها باشند. همچنین در این دوره از جشنواره با اختیار رییس سازمان سینمایی جایزه‌ای به اثر منتخب صنف فیلم کوتاه اهدا می‌شود.
اعتماد