به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شرق؛ انتشار فهرست فیلم‌هایی که از بخش رقابتی جشنواره فجر کنار گذاشته شدند، بسیاری را غافلگیر کرده است. طبعا نمی‌توان به‌راحتی از حضور کیانوش عیاری در این دوره از جشنواره گذشت؛ کارگردانی که به گواه فیلم‌های درخشانی که از او دیده‌ایم، حضورش در این دوره از جشنواره پس از شش سال دوری از سینما را باید به فال نیک می‌گرفتیم، حال باید نام عیاری را در فهرست فیلم‌هایی که جایی در بخش رقابتی جشنواره فیلم فجر ندارند ببینیم!. هیئت انتخاب کیفیت آثار را دلیل کنارگذاشتن فیلم‌ها از بخش رقابتی عنوان کرده‌اند، اما این موضوع درباره فیلم کیانوش عیاری، «کاناپه»، کمی متفاوت‌تر است. محمد حیدری، دبیر جشنواره، در گفت‌وگویی پس از اعلام فهرست نهایی بخش مسابقه، در بخشی از صحبت‌هایش به فیلم «کاناپه» کیانوش عیاری اشاره کرد و گفت: «فیلم آقای عیاری، «کاناپه» بیشتر به‌دلیل محتوا و موضوع فیلم مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به اینکه تصمیم جشنواره باید قاطع و سریع باشد، به‌دلیل شرایط خاص این فیلم، تصمیم‌گیری درباره آن نیاز به ورود مراتب بالاتری داشت و ما به آنها موکول کردیم».
استفاده بازیگران فیلم از کلاه‌گیس، شرایط این فیلم را خاص کرده و به نظر می‌رسد کابوس شش‌ساله کیانوش عیاری به پایان نرسیده است. بااین‌حساب جشنواره فیلم فجر یکی از معتبرترین کارگردان‌هایش را از دست داد و بالطبع مخاطبان جشنواره یک فیلم خوب را از دست دادند. نگاهی دوباره به فهرست فیلم‌های غایب در بخش رقابتی جشنواره، نام‌های آشنای دیگری را یادآوری می‌کند؛ شهرام مکری از کارگردانان جوان سینمای ایران که توانست با فیلم «ماهی و گربه» موفقیت‌های بین‌المللی بسیاری را نصیب سینمای ایران کند و رکورد پرفروش‌ترین فیلم «هنر و تجربه» را به نام خود ثبت کرد، نیز از گردونه رقابت خارج شده است. براساس شنیده‌ها، «هجوم» شهرام مکری نیز به‌دلیل ممیزی‌های زیاد از بخش مسابقه خارج شده است، معلوم نیست ممیزی‌های این فیلم به چه شکل بوده، اما شهرام مکری در واکنش به حذف فیلمش از بخش مسابقه تنها به این جمله اکتفا کرده که خوشحال است در کنار عیاری است و هرجا او باشد خوب است.
اما شگفتی‌های فهرست فیلم‌هایی که از گردونه رقابت در بخش رقابتی جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شده‌اند، به اینجا ختم نمی‌شود؛ فیلم‌های لِرد (محمد رسول‌اف)، مَلی و راه‌های نرفته‌اش (تهمینه میلانی)، بی‌حساب (مصطفی احمدی) و فصل نرگس (نگار آذربایجانی) از جمله فیلم‌هایی است که انتظار می‌رفت در بخش رقابتی جشنواره حضور داشته باشند. درباره فیلم تهمینه میلانی در ابتدا اعلام شد که به جشنواره نرسیده است، اما میلانی با انتشار یادداشتی نوشت: دوستان عزیز شایعات زیادی درباره حضورنیافتن فیلم ملی (ملیحه) و راه‌های نرفته‌اش در فضای مجازی پخش شده است و عده‌ای از شما نگران از حضورنیافتن فیلم در جشنواره فیلم فجر سؤال فرموده‌اید. واقعیت این است که فیلم به دلیل موضوع آن (خشونت خانگی) که از نظر من و همسرم اولویت فرهنگی است و می‌تواند راهگشای زوج‌های جوان به زندگی بهتر شود، مورد پذیرش هیئت انتخاب قرار نگرفته و فقط امیدوارم در اکران عمومی تأثیر خود را در کاهش خشونت خانگی بگذارد. به نظر ما عوامل فیلم شایستگی تشویق داشتند که ممکن نشد.
حضور حداقلی سینماگران در هیئت انتخاب
سیدضیاء هاشمی، محمدعلی حسین‌نژاد، نرگس آبیار، عماد افروغ، حسین کرمی و حجت‌الاسلام مرقاتی اعضای هیئت انتخاب این دوره از جشنواره را تشکیل می‌دهند. حضور حداقلی سینماگران در هیئت انتخاب، پرسش چگونگی چینش اعضای این هیئت را پررنگ‌تر می‌کند. نرگس آبیار، از اعضای هیئت انتخاب، در تماس خبرنگار «شرق» حاضر به گفت‌وگو نشد و دلیل آن را هم خواست مسئولان جشنواره به گفت‌وگونکردن مسئولان فجر با رسانه‌ها دانست. بااین‌حال عماد افروغ، عضو دیگر هیئت انتخاب، ظاهرا اجازه گفت‌وگو را داشت. نماینده دور هفتم مجلس شورای اسلامی به خبرآنلاین گفت: «این ۳۰ روز فرصت مغتنمی بود تا از طریق فیلم‌ها متوجه شویم دردها و حساسیت‌های جامعه ما کجاست».
افروغ در پاسخ به این سؤال که تصویر ارائه‌شده در فیلم‌های سینمایی چقدر با مشاهدات او در جامعه منطبق بوده و اصلا این دو چه نسبتی با هم داشتند، اضافه کرد: «نه‌تنها مشکلاتی که من در جامعه می‌دیدم در فیلم‌ها وجود داشت، بلکه گاه آنچه که من ندیده بودم هم در فیلم‌ها تصویر شده بود. به تعبیری می‌توان گفت سینما آینه‌ای بهتر از آینه شخصی من بود. من در آینه شخصی خود همه مشکلات را نمی‌دیدم، گاه موضوعات در حوزه مورد توجه من نبودند و گاه دقت کمتری بوده است».
او ادامه داد: «انتخاب ما جمعی بود و فیلم‌هایی که معرفی شده‌اند حاصل جمع‌بندی رأی تمامی اعضا هستند. قطعا بعد از جشنواره فرصت مستعدتر و مناسب‌تر خواهد بود تا درباره فیلم‌ها صحبت شود. زمانی که از جشنواره عبور کردیم، از تک‌تک فیلم‌هایی که دیدیم و تأیید کردیم و گاه آنهایی که به بخش مسابقه نیامده است دفاع خواهیم کرد. ممکن است نقدهایی داشته باشیم و نقد مثبت هم داشته باشیم و نقد منفی هم باشد، اما فیلم‌هایی را که مورد تأیید بوده‌اند حتما مورد حمایت قرار می‌دهیم».
او در پاسخ به این سؤال که آیا مشکل مطرح‌شده درباره فیلم کیانوش عیاری، استفاده بازیگران از کلاه‌گیس بوده است، گفت: «قصد ندارم به صورت مصداقی درباره فیلم‌ها صحبت کنم و بعد از برگزاری جشنواره فرصت خوبی است که درباره همه این فیلم‌ها صحبت کنیم».
تجلیل «کیهان» از هیئت انتخاب
روزنامه کیهان که همواره منتقد سیاست‌های وزارت ارشاد و سازمان سینمایی بوده از عملکرد هیئت انتخاب سی‌وپنجمین دوره جشنواره دفاع کرد. این روزنامه در شماره شنبه ۱۸ دی، بعد از اعلام اسامی فیلم‌های حاضر در بخش مسابقه فیلم فجر، با تیتر درشت نوشت: «درحالی‌که شایعاتی درباره ممانعت از فیلم «ماه‌گرفتگی» با موضوع فتنه سال ۸۸ به جشنواره فجر شنیده می‌شد، نام این فیلم در بین آثار بخش مسابقه جشنواره دیده می‌شود. در مقابل، فیلم «لرد» ساخته کارگردان حامی فتنه، محمد رسول‌اف، نتوانست به جشنواره راه یابد».
جشنواره خنثی
چندی پیش برخی سینماگران گمانه‌زنی‌هایی را مبنی بر کیفیت برگزاری جشنواره سی‌وپنجم مطرح و برخی به خنثی‌بودن جشنواره پیش‌رو اشاره کردند. محمد حیدری، دبیر جشنواره، در گفت‌وگوی اخیرش در واکنش به این تحلیل‌ها، گفت: «فیلم‌ها را در بهمن رونمایی خواهیم کرد و بهترین قاضی خود مردم هستند. باید از سینما مراقبت کنیم و در سبد سینمای سال، باید همه نوع موضوعی داشته باشیم. بسیاری از فیلم‌های پرفروش سال گذشته در جشنواره نبودند و برخی‌ها هم بودند؛ اما مردم درباره آثار قضاوت خوبی کردند».
تعیین‌تکلیف مابقی بخش‌ها
امروز، یکشنبه، فهرست ٤٤ فیلم حاضر در جشنواره فیلم فجر تکمیل خواهد شد. طبق گفته دبیر جشنواره، سه، چهار فیلم در حالت رزرو هستند و با توجه به نظر هیئت انتخاب، تصمیم‌گیری درباره آنها در روزهای آینده مشخص خواهد شد که ممکن است طبق فراخوان اعلام‌شده تعداد آثار تا ٣٣ فیلم افزایش یابد. فیلم سینمایی «آباجان» هاتف علیمردانی جزء فیلم‌های رزروی است که ممکن است به فهرست اضافه شوند. فیلم‌هایی مثل «خانه کاغذی» یا «بوف کور» و... به انتخاب هیئت انتخاب پذیرفته نشده است و باید منتظر ماند و دید در بخش چشم‌انداز ورود می‌کنند یا خیر. فیلم «شعله ور» حمید نعمت‌الله نیز درصورت ارائه نسخه کامل فیلم، به دلیل حضور فیلم دیگرشان در بخش مسابقه، در بخش چشم‌انداز سینمای ایران حضور دارند».
اما نگاهی به انتخاب‌های صورت‌گرفته، نشان می‌دهد تا حد زیادی سعی شده تا مخالفان نیز راضی نگاه داشته شوند و تاجایی‌که ممکن است از اختلاف‌ها و حواشی که معمولا برسر جشنواره فیلم فجر سایه می‌اندازد، جلوگیری شود. بااین‌حال باید دید در روزهای آینده واکنش سینماگران به انتخاب‌های هیئت انتخاب چه خواهد بود و آیا توضیحات دبیر جشنواره و هیئت انتخاب برای راضی‌نگاه‌داشتن سینماگران کفایت می‌کند؟