فرهنگ امروز/ندا آل‌طیب:
ظاهرا ماجراهای شگفت‌انگیز رمان «زوال کلنل» محمود دولت‌آبادی همچنان ادامه دارد.
پیش از این بحث توزیع نسخه غیرمجاز این کتاب در بین بود که باعث شد نویسنده پیشکسوت شکایت کند و وکیل خود را برای رسیدگی به این منظور، فرا خواند و حالا پای یک تخلف دیگر به میان آمده است که اعتراض شدید این هنرمند را در پی داشته است.
اخیرا فایلی صوتی منتشر شده که در ابتدای آن و در معرفی‌اش گفته می‌شود: کتاب «زوال کلنل» نوشته محمود دولت‌آبادی، کاری از مجله اینترنتی... که همین موضوع با ابراز خشم شدید دولت‌آبادی رو به رو شده است. او در گفت‌وگویی با ایسنا از انتشار این فایل صوتی ابراز بی‌خبری کرده و گفته است که نمی‌خواهد حتی یک جمله از این متن را بشنود: «در حالی که اعلام کرده‌ام کتاب چاپ‌شده جعلی است، کسانی که این کارها را می‌کنند، مجرمِ مضاعف هستند و از اسم من و کتاب سوءاستفاده می‌کنند.»
دولت‌آبادی این اقدام را شرم‌آور خوانده و گفته است: «همه‌چیز به صورت وقیحانه‌ای دارد انجام می‌شود و این مایه شرم است. کسانی که این کار را می‌کنند، پیش‌کرده اجانب هستند. مسوولان نباید چشم‌شان را روی «جنایت‌های ادبی» ببندند. کسانی که حقوق میلیاردی می‌گیرند، باید حقوق خلاقیت، ادبیات و فرهنگ را بشناسند و آن را به‌جا بیاورند.»
رمان «زوال کلنل» یکی از جنجالی‌ترین آثار محمود دولت‌آبادی است. این رمان از سال ٨٧ در انتظار مجوز نشر است اما تاکنون در این زمینه ناکام مانده است. در شرایطی که مخاطبان فارسی‌زبان از خواندن این رمان در ایران بی‌نصیب هستند، «زوال کلنل» در چندین کشور از جمله کشورهای همسایه خودمان و به چندین زبان مختلف منتشر شده است.
نسخه گرجی این رمان زمستان گذشته در نمایشگاه کتاب تفلیس با حضور نماینده مرکز ملی کتاب گرجستان وابسته به وزارت فرهنگ این کشور رونمایی شد.
این کتاب آبان‌ماه سال ٩٢ برنده جایزه «یان میخالسکی» ٢٠١٣ سوییس شد. دولت‌آبادی همچنین با نسخه ترجمه این رمان نامزد جایزه ادبی امریکا برای بهترین کتاب ترجمه به زبان انگلیسی بود و نامش در فهرست نامزدهای اولیه جایزه بوکر آسیا نیز قرار گرفت.
محمود دولت‌آبادی در دولت پیشین، شخصا برای حل مشکل مجوز رمانش با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت‌وگو کرد. او در چندین نوبت وارد رایزنی با مسوولان گوناگونی در این وزارتخانه شد؛ از مدیر اداره کتاب تا شخص وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا بتواند برای این اثر مجوز بگیرد. در یکی از همین رایزنی‌ها بود که از او خواسته شد سکوت کند تا مشکل حل شود اما به فاصله اندکی بعد از این گفت‌وگو، ناگهان نسخه غیرقانونی این رمان منتشر و توزیع شد که این امر خشم شدید نویسنده «کلیدر» را در پی داشت. او به سرعت، این نسخه را جعلی خواند و گفت که این کتاب که به شکل قاچاقی منتشر شده، هیچ ربط و دخلی به اصل کتاب ندارد و از عاملان این وضعیت شکایت کرد.
نویسنده موی سپید کرده در ادبیات، در گفت‌وگو با «اعتماد»، خلق رمان «زوال کلنل» را یکی از دشوارترین آثار خود دانسته بود؛ اثری که دو سال او را درگیر وضعیتی سخت کرده بود. به‌طوری که او گفته بود شما نمی‌دانید نوشتن این رمان چقدر دشوار بود! من چه جان‌سخت بودم که بعد از دو سال سر و کله زدن برای نوشتن این رمان، دیوانه نشدم!»
به هر حال رمان «زوال کلنل» در دو دولت محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی نتوانست از سد صدور مجوز گذر کند و انتشار قانونی آن به «شاید وقتی دیگر» سپرده شده است.
در وضعیتی که نبود قانون کپی‌رایت یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف قوانین حقوقی ما به شمار می‌آید، ظاهرا مشکلی که برای رمان «زوال کلنل» پیش آمده نه نخستین مشکل از این دست است و نه آخرین آن خواهد بود. به ویژه در شرایطی که گسترش فضای مجازی، راه را برای چنین تخلفاتی بیش از پیش فراهم کرده است.
روزنامه اعتماد