به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ بهاءالدین خرمشاهی در این نشست با اشاره به اینکه ترجمه، تفسیری فشرده و تفسیر ترجمه‌ای گسترده است، گفت: این کتاب که توانسته ترجمه‌ها را منفک از تفاسیر در یک قاب ارائه کند، می‌تواند در این حوزه تحولی ایجاد کند. درباره هر چهار ترجمه‌ای که در این اثر آمده، در کتاب «قرآن‌پژوهی» مقاله نوشته‌ام. درباره هر یک از این ترجمه‌ها حرف بسیار است.
وی افزود: این چهار ترجمه که از دل تفاسیر استخراج شده‌اند، جزو استوانه‌های اصلی به‌شمار می‌آیند. تدوین‌کنندگان این کتاب، بسیار درست و قاعده‌مند به سراغ این ترجمه‌ها رفته‌اند. کتاب حاضر همچنین از نظر صفحه‌آرایی نیز بسیار با ذوق و فوق‌العاده است.
مولف «فرهنگ موضوعی قرآن کریم» در ادامه با اشاره به تاریخ تدوین هر یک از چهار ترجمه به‌کار رفته در این اثر، اظهار کرد: تفسیر طبری در قرن چهارم هجری، تفسیر سورآبادی معروف به «تفسیر التفاسیر» متعلق به نیمه قرن پنجم هجری، تفسیر «کشف‌الاسرار» میبدی مربوط به قرن پنجم و تفسیر ابوالفتوح متعلق به قرن ششم هجری است.
قرآن در واقع ترجمه‌بردار نیست
محدعلی مهدوی‌راد، قرآن‌پژوه به‌عنوان دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه مترجم با همه مقدمات فهم متن، سعی می‌کند در کوتاه‌ترین واژه‌ها آن را بنویسد، گفت: این چهار ترجمه قاعدتا به دلیل کهن بودن، می‌تواند از نظر ادبی، واژه‌شناسی و تطور واژگانی بسیار مورد توجه باشد. حسن ترجمه‌های طبری و کشف‌الاسرار و تا حدودی سورآبادی و ابوالفتوح در این است که تقریبا بار تفسیری و ایدئولوژیکی پیدا نکرده‌اند.
وی ادامه داد: قرآن به واقع ترجمه‌بردار نیست، همانگونه که آثار حافظ و سعدی نیستند. قرآن، وزن و آهنگ هم دارد که قابل ترجمه نیست.
سردبیر فصلنامه نقد کتاب «علوم قرآن و حدیث» همچنین عنوان کرد: اثرگذاری پایه‌های ایدئولوژیک در کار ترجمه بسیار مهم است؛ مثلا پایگاه‌های اهل‌الحدیثی میبدی در مقایسه با دیگران کاملا مشهود است. مترجم‌ها گاه تحت‌تاثیر تفسیرهای مختلف هستند و پایگاه‌های اعتقادی و فرهنگی در ترجمه‌ها تاثیر گذاشته است. ترجمه‌ها در دل تفاسیر انجام می‌شد که از جهاتی دارای حسن و از جهاتی نیز دارای عیب است. واژه‌ها نیز در سیر تطور از جهات مختلف می‌توانند اثرپذیری داشته باشند.
مشاهده سیر تطور قرآن در یک کتاب
محمد شریفی، از پدیدآورندگان این اثر قرآنی نیز با اشاره به اینکه ترجمه‌های کهن با تفسیر همراه بودند، گفت: ایده تولید این اثر با نیاز شخصی به ذهن من آمد. پس از مدتی مطالعه و تکرار نیاز به استفاده از ترجمه‌های کهن، با بررسی‌هایی که از نظر ادبی و زبانی و همچنین دقت و صحت ترجمه انجام شد، چهار ترجمه موجود ملاک قرار گرفت.
وی افزود: کنار هم قرار گرفتن چهار ترجمه متفاوت از قرآن این امکان را می‌دهد که بتوان تفاوت‌های اصولی ترجمه در برهه‌های مختلف را دید. این موضوع، سیر تطور قرآن را نشان می‌دهد.
این نویسنده اظهار کرد: در این‌کار مقابله (لفظ به لفظ) ترجمه صورت گرفته است. به‌عنوان نمونه تفسیر طبری و تفسیر ابوالفتوح رازی، چاپ‌های بسیار پرغلطی بودند و به‌نظر من نیاز به تصحیح مجدد دارند و به این دلیل ترجمه‌ها لفظ به لفظ تطبیق داده شد. در جاهایی مترجم به نص قرآن بسنده نکرده و عباراتی را به‌عنوان توضیح آورده است که برای تفکیک این عبارات را با علامت‌های نگارشی مشخص کردیم.
شریفی با بیان اینکه ترجمه‌های این کتاب قرآن به‌صورت شکیل و با صفحه‌آرایی مناسب در کنار هم قرار گرفته‌اند، گفت: فهرست‌های انتهای کتاب نیز بسیار کارآمد هستند که کار زنده‌یاد محمود رامیار بوده است.
وی همچنین درباره مخاطبان این اثر افزود: فهم ترجمه‌ها با توجه به کهن بودن، برای مخاطب عام سخت بوده و غرض از تولید این اثر استفاده‌های تخصصی‌تر است. اگر شخصی اهل ادبیات و علوم قرآنی نباشد، مطالعه این اثر برایش توصیه نمی‌شود.