همه شما از زمان کودکی با این سؤال برخورد داشته‌اید؛ «بزرگ شدی می‌خوای چه‌کاره بشی؟». انتخاب شغل آینده از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین از آغاز سن آموزش و دانش‌آموزان در سنین نوجوانی است. آموزش‌وپرورش به‌عنوان متولی اصلی امر آموزش در کشور همیشه سعی در هدایت صحیح تحصیلی دانش‌آموزان براساس رغبت و استعداد داشته است. در نظام پیشین در سال اول عمومی با توجه به آزمون‌های رغبت و استعداد و عملکرد تحصیلی و نظر دبیران و مشاور، انتخاب رشته صورت می‌گرفت. در نظام جدید انتخاب رشته یک سال به عقب رفت. انتخاب
شاخه/رشته تحصیلی دانش‌آموزان، براساس ملاک‌هایی که در ماده ١٠ آیین‌نامه هدایت تحصیلی مطرح شده است در پایان دوره اول متوسطه (پایه نهم) انجام می‌شود. این آیین‌نامه شامل دو دسته ملاک می‌شود: ١- نمرات درسی مرتبط با رشته که ٣٥ امتیاز دارد و ٢- امتیازات مشاورها که ٦٥ امتیاز دارد. تست استعداد، ١٥ امتیاز - تست رغبت تحصیلی و شغلی، ١٥ امتیاز - نظر دبیران دروس مرتبط، ١٠ امتیاز - نظر دانش‌آموز، ١٠ امتیاز - نظر والدین دانش‌آموز، پنج امتیاز - نظر مشاور آموزشگاه، ١٠ امتیاز که درمجموع ٦٥ امتیاز مشاور با امتیاز دروس روی هم صد امتیاز هدایت تحصیلی را تشکیل می‌دهد. این روش اگر مانند نظام قدیم در حد توصیه‌نامه بود و اجباری در پی نداشت مشکلی ایجاد نمی‌کرد. در سال اول اجرای این آیین‌نامه (٩٥-٩٤) ملاک نیازهای منطقه نیز به ملاک‌های فوق افزوده شد. به این منظور که دانش‌آموزان بیشتری در رشته‌های هنرستان و فنی‌وحرفه‌ای ادامه تحصیل داده و در آینده بی‌کار نباشند. برای هر دانش‌آموز ١٢ رشته اولویت‌بندی می‌شد. سپس به هر مدرسه مثلا ٣٠ نفر سهمیه رشته تجربی داده می‌شد و دانش‌آموز سی‌ویکم دیگر نمی‌توانست در رشته تجربی ادامه تحصیل دهد. بنابراین اولویت‌ها بر این اساس شکل می‌گرفت. از سوی دیگر هر دانش‌آموز فقط مجاز بود تا اولویت سوم رشته انتخاب کند. بنابراین منطقه به هدفش می‌رسید و دانش‌آموزان در مدارس دولتی به سمت هنرستان و فنی‌وحرفه‌ای سوق داده می‌شدند، اما این طرح شکست خورد. نارضایتی شدید والدین و دانش‌آموزان منجر شد که نخست مدارس غیردولتی اولویت‌بندی را در حد توصیه و نه اجبار رعایت کنند و دانش‌آموز در هر رشته‌ای که علاقه‌مند است ثبت‌نام کند و بعد از شنیدن اعتراضات، مدارس دولتی نیز همین رویه را در پیش گرفتند. نکته دیگر اینکه در نظام قدیم، امکان تغییر رشته برای دانش‌آموز در سال‌های دوم و سوم دبیرستان وجود داشت. در نظام جدید این امکان برداشته شد. این اجبار هم به دلیل اعتراضات شدید لغو شد و در سال ٩٦-٩٥ به شکل سابق اجرا شد. از دیگر معضلات این روش در سال تحصیلی ٩٦-٩٥ اجباری‌کردن انجام تست رغبت و استعداد در سایت «همگام» است. بنابر بخشنامه (ارسالی اسفند) در راستای هوشمندسازی، کلیه دانش‌آموزان پایه نهم در سراسر کشور این تست‌ها را که قبلا به صورت دستی انجام می‌دادند باید اینترنتی در سایت «همگام» طی دو روز وارد می‌کردند. این طرح مشکلات فراوانی داشت، ازجمله: عدم دسترسی همه خانواده‌ها به اینترنت آنلاین. سایت همگام سایتی است که قابلیت ذخیره این مقدار حجم اطلاعات را نداشت (پاسخ‌ها ذخیره نمی‌شد). دانش‌آموز حوصله یک‌ساعت‌ونیم پاسخ به ٣١٩ تست استعداد و یک‌ساعت‌ونیم پاسخ به ٢١٥ تست رغبت را نداشت. بار دیگر این طرح شتاب‌زده با شکست روبه‌رو و ورود اطلاعات چندین‌بار تمدید شد و اکنون تا آخر تیرماه ورود اطلاعات امکان‌پذیر شده است. اگر مسئولان یک‌بار به صورت پایلوت در یک منطقه این طرح‌ها را اجرا می‌کردند، این‌همه هزینه و نیرو هدر نمی‌رفت.
روزنامه شرق