فرهنگ امروز به نقل از روزنامه فرهیختگان:
پرسش‌ها و نظرسنجی برنامه
«آیا دانشگاه صرفا الکترونیک، دانشگاه کارآمدی خواهد بود؟ آموزش مکاتبه‌ای و غیرحضوری یا آموزش الکترونیکی محض و مجازی در دنیای امروز عمارت نظام آموزشی موفق را سامان می‌دهد یا باید به‌دنبال تلفیق محاسن دو شیوه حضوری و الکترونیکی با رویکرد نوین بود؟ تجربه دیگر کشورها در زمینه آموزش غیرحضوری یا آموزش ترکیبی چیست؟» ازجمله پرسش‌هایی بود که میهمانان این برنامه به آن پاسخ دادند. نکته قابل تامل این برنامه سوال پیامکی بود که پنج درصد به آموزش غیرحضوری و ۹۵ درصد به آموزش ترکیبی در این دانشگاه پاسخ دادند.
ماموریت اصلی دانشگاه را آموزش غیرحضوری می‌دانیم
مجتبی شریعتی‌نیاسر در ابتدای اظهارات خود در تعریف شیوه آموزش غیرحضوری در دانشگاه‌ها گفت: «شیوه‌های غیرحضوری یکی از روش‌های قابل قبول است. ما اگر می‌گوییم دانشگاه الکترونیکی به این معنا نیست که متمرکز بر مباحث و شیوه الکترونیک باشد. باید ماموریت این باشد داوطلبانی که به هر دلیلی نمی‌توانند حضور فیزیکی داشته باشند، نیاز آنها برطرف شود. اساسا دانشگاه‌های غیرحضوری ماموریت‌شان همین است و اساس و فلسفه دانشگاه‌ها این است که بتوانند نیاز افراد طالب دانش را که نمی‌توانند حضور فیزیکی داشته باشند، تامین کنند.» او ضمن بررسی آسیب‌ها و مزایای دوره‌های غیرحضوری و مجازی در دانشگاه پیام‌نور گفت: «ما باید زیرساخت‌های لازم را در این دانشگاه فراهم کنیم، بخشی از دانشگاه ممکن است به صورت حضوری باشد که این اشکالی ندارد اما ماموریت دانشگاه پیام‌نور در این مساله نهفته است، یعنی به صورت نیمه‌حضوری، مجازی و الکترونیکی.»
دانشگاه پیام نور باید مهار شود
شریعتی‌نیاسر ادامه داد: «چیزی به‌نام دانشگاه تمام‌الکترونیک معنا و مفهوم ندارد. وقتی به دانشگاه الکترونیک اشاره می‌کنیم منظورمان این نیست که افراد با استاد و کلاس بیگانه باشند و از راه دور فایل‌ها و فیلم‌هایی را ملاحظه کنند؛ اما ماموریت اصلی دانشگاه را در قالب آموزش غیرحضوری می‌دانیم.»
معاون آموزشی وزیر علوم با بیان اینکه «ماموریت این دانشگاه درست تعریف نشده است»، افزود: «دانشگاه پیام‌نور به‌عنوان یکی از نمادهای غیرحضوری باید در مدار و ریل خود قرار گرفته و مهار شود، به‌واسطه اینکه فلسفه وجودی آن مورد توجه قرار گیرد.»
او ادامه داد: «دانشگاه پیام‌نور ۳۳ میلیون مترمربع عرصه در کشور دارد. همچنین یک‌ونیم میلیون مترمکعب زیربنای مفید و ۵۰۰ هزار مترمربع پروژه عمرانی ناتمام دارد. اگر این دانشگاه آموزش از راه دور است، چرا باید این همه در این دانشگاه سرمایه‌گذاری شود؟ این دانشگاه باید شرایطی را ایجاد کند که در کوچک‌ترین روستا با استفاده از روش‌های نوین، افراد بتوانند به آموزش دسترسی داشته باشند. در حال حاضر این دانشگاه چهارهزار هیات‌علمی و ۷۰۰ هزار دانشجو دارد و از این چهارهزار هیات‌علمی ۵۷ درصد مربی هستند.»
شریعتی‌نیاسر در بخش دیگری از سخنان خود به دانشگاه‌هایی اشاره کرد که به‌جز دانشگاه پیام‌نور به آموزش‌های غیرمجازی می‌پردازند و گفت: «در حال حاضر این دانشگاه ۵۳۰ تا ۵۵۰ شعبه و واحد دارد. نظر ما این است که اگر این ۵۰۰ واحد و شعبه به هزار شعبه نیز برسد اشکالی ندارد به‌شرطی که در جهت ماموریت خود حرکت کند. در حال حاضر امکانات دانشگاه پیام‌نور در سراسر کشور به‌صورتی است که دانشگاه‌های دیگر از امکانات آن استفاده می‌کنند. ما می‌توانیم امکانات را به‌گونه‌ای توسعه دهیم تا عرصه میدان برای آموزش‌های غیرحضوری بسیار گسترده شود.»
بخارایی: آموزش غیرحضوری در تاریخ آموزش عالی نداریم
اما احمد بخارایی، جامعه‌شناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه پیام‌نور نیز در ابتدای ارزیابی خود از وضعیت فعلی این دانشگاه گفت: «ما نمی‌توانیم در دانشگاه پیام‌نور یک حرکت ارتجاعی داشته باشیم و به آموزش مجازی که مرحله اول آموزش بوده، برگردیم. در حال حاضر ۲۲ درصد دانشجویان کشور از سه‌میلیون و ۸۰۰ دانشجو، در دانشگاه پیام‌نور هستند، این یعنی اینکه درصد قابل‌توجهی درگیر دانشگاه پیام‌نور هستند. ما آموزش غیرحضوری در تاریخ آموزش عالی نداریم و این یک غلط مصطلح است.»
او ادامه داد: «تا قبل از سال ۸۴ فضا در دانشگاه پیام‌نور به‌نحو دیگری بود و همان فضای سیاسی در دانشگاه پیام‌نور بازتاب پیدا می‌کرد. از سال ۸۴ تا سال ۹۲ ما رشد کمی داشتیم. در این زمان تعداد دانشجویان و مراکز این دانشگاه دوبرابر شد. ۲۴۰ عضو هیات‌علمی این دانشگاه در سال ۸۴ اکنون به چهارهزار و ۵۰۰ نفر رسیده است، یعنی ۱۸ یا ۱۹ برابر شده است.»
کتاب‌ها به‌روز نمی‌شود
بخارایی با اشاره به آسیب‌های این دانشگاه گفت: «در این دانشگاه کلاس به اندازه تشکیل نمی‌شود، کتاب‌ها به‌روز نمی‌شود، زیرساخت‌های الکترونیک تعریف نشده است، برخی مراکز عاطل و باطل هستند و ما به تمام اینها اذعان داریم. اینکه مراکز و واحدهای ما در یک دوره هشت‌ساله به ۵۰۰ مرکز و واحد افزایش یافته است، در آن مباحث سیاسی دخیل است. تا زمانی که این علت‌ها باشد و ما شاهد این باشیم که فلان واحد پیام‌نور در فلان شهر به توصیه نماینده یا افراد دیگری ایجاد می‌شود، ما نمی‌توانیم تجمیع یا حذف در این دانشگاه داشته باشیم. نیروهایی که پشت پیام‌نور هستند، نمی‌گذارند تجمیع در این دانشگاه صورت بگیرد یا اینکه واحدی از آن حذف شود.» این استاد دانشگاه تصریح کرد: «در حال حاضر آموزش عالی قصد دارد این دانشگاه را مانند قبل برگرداند، مگر می‌شود ما حرکت ارتجاعی داشته باشیم؟ ما نمی‌توانیم برای این دانشگاه حرکت ارتجاعی داشته باشیم و به عقب بازگردیم. وزارتخانه با این کار می‌خواهد ابرو را درست کند اما می‌زند چشم را هم کور می‌کند.»