شناسهٔ خبر: 50797 - سرویس دیگر رسانه ها

زمانه رواج داستان‌ها و سرگرمی‌های نو

 ثروت و امنیت ایران عصر صفوی چه دستاوردهایی به همراه داشت

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شهروند؛ روزگار صفوی از جنبه‌های گوناگون اهمیتی بسیار در تاریخ متأخر ایران داشته است. ایران از پس روزگاری آشفته و سراسر جنگ‌های درونی، در آن دوره به آرامش و امنیتی دست یافت که چندین سده با آن بیگانه شده بود. جنگ‌های پیاپی طایفه‌های گوناگون و برآمدن حکومت‌های محلی موجب شده بود جامعه ایران با وضع جنگی و نابسامانی‌های گوناگون اقتصادی - اجتماعی خو بگیرد. روزگار صفوی اما برگی نو بر تاریخ این سرزمین به شمار می‌آمد. حاکمان مقتدر توانستند در پی برپایی آرامش سیاسی، جامعه ایران را با آرامش همنشین سازند. پاره‌ای از دگرگونی‌های مهم اجتماعی از این‌رو در روزگار یادشده پدید آمد. ذبیح‌الله صفا در کتاب «تاریخ ادبیات ایران از آغاز سده دهم تا میانه سده دوازدهم هجری»، روایتی جذاب درباره یک دگرگونی مهم در جامعه ایران عصر صفوی دارد. او با اشاره به وضع سیاسی - اقتصادی کشور در این دوره می‌نویسد «ثروت‌های سرشار عهد صفوی و امنیت و آسایش نسبی که از آغاز تا پایان آن دوران، جز در بعضی فاصله‌های کوتاه، ادامه داشت، مایه شیوع سرگرمی‌ها، همگروهی‌ها و وقت‌گذرانی‌هایی شد که یا در آن دوره به وجود آمده و یا از مقوله احیاء و تجدید آیین‌های پیشین بود». او از مکان‌هایی تازه نام می‌برد که مردم را گرد هم می‌آورده‌اند «ازجمله این سرگرمی‌ها که به‌ویژه در اصفهان بسیار دیده می‌شد گردآمدن مردم از طبقات مختلف در قهوه‌خانه‌ها و میخانه‌ها و شربتخانه‌ها بوده است. در این جای‌های آرامش و شادکامی همه مردم از اهل ادب و هنر و تجارت و سوداگری و سماع و شراب، با هم وعده دیدار داشتند و حتی گاه، شاه عباس با بزرگان دربار یا با بعضی از سفیران در آنها حاضر می‌شود». ذبیح‌الله صفا برآن است بسیاری از داستان‌های ایرانی در روزگار یادشده نگارش یافته‌اند «در این جای‌های همگروهی شاهنامه‌خوانان و داستان‌گزاران داستان‌های ملی ایران را برای حاضران روایت می‌کردند و قصه‌خوانان و دفترنویسان برخی از آنها را تدوین می‌نمودند و از این‌روی است که بسیاری از داستان‌های موجود ما، از انواع مختلف، تحریر شده و کتابت آن زمان است. نوازندگی و آوازخوانی (گویندگی) هم از ویژگی‌های این مکان‌ها بود و به همین سبب در آن روزگار گروهی از نوازندگان و گویندگان استاد شهرت یافتند که در شهرهای بزرگ بسر می‌برده و به مجلس‌های ثروتمندان یا در جای‌های آسایش و آرامش همگانی آمدوشد داشتند». این تاریخ‌نگار همچنین روزگار صفوی را زمانه آغاز قهوه‌نوشی در ایران برشمرده، می‌نویسد «گذشته از اصفهان در شهرهای دیگر خاصه در جنوب ایران قهوه‌خانه‌ها[ی] ... بسیار وجود داشت و در غالب آنها ... قهوه تلخ را به رسم ترکان می‌نوشیدند. قهوه‌نوشی از آغاز عهد صفوی از راه روم به ایران رسید و در دوران شاه تهماسب در قزوین متداول گردید».