فرهنگ امروز/ بابک احمدی:
نخستین چیزی که از شنیدن عنوان «پسران تاریخ» به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟ شاید منظور پسرانی باشد که هر یک به شکلی از خود ردی در تاریخ به جا گذاشته‌اند یا تلاش کرده‌اند اما جریان رسمی کاری کرده تا از کار بیفتند. نمی‌دانیم! فقط می‌دانیم آلن بنت نویسنده‌ای که اجرای نمایش «پسران تاریخ» از دل کتابی به قلم او برآمده، در دانشگاه آکسفورد تاریخ خوانده و جوایز معتبری از جمله بفتا، تونی و کتاب بریتانیا را در کارنامه دارد. پسران تاریخ متنی هوشمندانه است که بخشی! از سردرگمی جامعه بریتانیا یا هر جامعه‌ای را نشان می‌دهد. نمایش جدید اشکان خیل‌نژاد بعد از یک ٩ ماه تمرین دشوار با بازیگرانی به صحنه آمده که تعداد زیادی از آنها جز مجید آقا کریمی و مریم نورمحمدی قبلا تجربه حرفه‌ای چندانی نداشتند یا حداقل اجرا در تئاترشهر را تجربه نکرده‌اند. خیل‌نژاد در گفت‌وگو با «اعتماد» در این باره می‌گوید: «گروه تئاتر تازه در هنگام تولید خود این ریسک را پذیرفت و نزدیک به ٩ ماه تمرین با جمعی از بهترین و باانگیزه‌ترین بازیگران تئاتر دانشگاهی و افراد حرفه‌ای تئاتر را آغاز کرد و نتیجه‌اش شد پسران تاریخ. نمایشنامه‌ای معاصر و بسیار مهم در اروپا که صاحب ساختار و روایتی جسورانه است. ما سعی کردیم تا جایی که امکانات داریم هم از نظر ذهنی و هم مالی، تجربه کنیم، نترسیم و به اصطلاح خواسته‌های مخاطب را سر تمرین خود نیاوریم. نتیجه چیزی شده که نیازمند گفت‌وگوست و این اتفاق خوشبختانه آغاز شده است، از حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی و طیف گسترده‌ای از دانشجویان و مخاطبان جدی به تماشای پسران تاریخ نشسته‌اند و درمورد آن گفت‌وگو شکل داده‌اند چیزی که مدت‌ها در تئاتر فراموش شده بود.» خیل‌نژاد و بعضی کارگردان‌های هم‌نسل خودش مثل محمد مساوات تصمیم گرفته‌اند روال به‌کارگیری بازیگر چهره در تئاتر را برهم بزنند. روشی که با توجه به افزایش نقش گیشه و جذب تماشاگر در تئاتر احتمالا از پیش مساوی با شکست است. گرچه افرادی مثل علی رفیعی، ناصر حسینی مهر و مسعود دلخواه همواره این شیوه را در دستور کار داشته‌اند اما جریان کلی حاکم بر تئاتر هنرمندان را به سمت و سوی دیگری سوق می‌دهد. «ما معتقدیم که تئاتر زبانی تخصصی دارد و مخاطب باید برای فهم آن گرامر خود را ابتدا پرورش دهد، تئاتر نمی‌تواند خود را بیهوده ساده‌فهم کند، از طرفی تئاتر باید بتواند «وضعیت انسان» را بحرانی کند، نه‌تنها به وسیله موضوع بلکه با فرم خود. حال شما این گزاره‌ها را بگذارید در کنار معادلات گیشه‌محور تئاتر امروز ایران. مسلما تولید چنین تئاتری با این پیش‌فرض‌ها یک ریسک محسوب می‌شود.» او می‌گوید: «پسران تاریخ از یک ضرورت آغاز شد. ضرورت توجه به امر مخاطب تئاتر. چند سالی است تئاتر رویکرد مشخصی نسبت به مخاطب خود ندارد و همان راه و روشی را پیگیری می‌کند که سینما و تلویزیون و موسیقی پاپ چندین دهه است در آن آزمون و خطا می‌کنند. در این معادله مخاطب تبدیل به مشتری می‌شود و تولیدکننده ناگزیر باید حق را به سلیقه و ذائقه او بدهد. به اعتقاد گروه ما (تازه)، این شکل دستیابی به مخاطب به مرور زمان تئاتر را بیشتر و بیشتر به مخاطب وابسته، و کمتر به تجربه‌های نو و مسیرهای تازه وامی‌دارد.»
روزنامه اعتماد