شبنم محمدزاده
(دانشجوی کارشناسی ارشد رشته الهیات)

یکی از مباحث مطرح شده در ادیان الهی موضوع رستاخیز و آ ثار اعمال دنیوی بر زندگی پس از مرگ می باشد ، کلیت موضوع از مشترکات ادیان الهی است اما باید توجه شود در جزییات تفاوتهایی با هم دارند . در این نوشتار سعی گردیده است به گوشه ای از آثار شرور دنیوی بر زندگی پس از مرگ پرداخته شود.
الف یهودیت:
دین یهود آنگونه که آن را می شناسیم، به نظر می رسد که باورهای قاطع به اموری مانند روز داوری نهایی، رستاخیز مردگان و بهشت و جهنم دارد و به نظر می رسد که اینها ایمان کلی همه یهودیان باشد. «سعدیا» در قرن نهم میلادی اظهار داشت که اصل اعتقادی رستاخیز را تمام یهودیان باور دارند و بیشتر آنان آن حادثه را، با آخرالزمان یکی می دانند.  در آیین یهود به عنوان یکی از قدیم ترین ادیان الهی به موضوع عذاب بدکاران در  جهنم اینگونه پرداخته شده است:
شیول جای تاریکی، سکوت ، و گرد و غبار است که روح بعد از  مرگ در آن فرود می آید  آن یک خانه وسیع که دارای ورودی محافظت شده است که در آن زندان مرده توسط  طنابهای قوی  اسیر  شده ، و یک جانور سیری ناپذیر با  آرواره بزرگ، و نیز پر آب عمیق در آنجا ایستاده. در شیول نسبتهای خانوادگی و روابط فرقه ای وجود ندارد و با این حال خدا حاکمیت خود را  در سرتا سر شیول حفظ می کند ، ستمکاران که پنهان در اعماق آن شده اند،  بازپرسی می کند و از چنگ آن حفظ می کند و یا نجات می دهد. شیول کلمه عبری به معنای جایگاه ارواح بعد از مرگ می باشد. شیول جای تاریک و ظلمانی است که در پایین ترین طبقه زمین قرار دارد . این مکان با در بزرگی قفل شده است و ارواح هیچ گونه حرکت یا احساس و درکی ندارند. همانطور که گفته شد آنها معتقدند که روح بعد از مرگ به شیول می رود و در آنجا منازلی جداگانه برای انسانهای گناهکار وجود دارد ومنتظرند تا به اعمال آنها رسیدگی شود .
 در میشنا آمده است که از کلیه اعمال انسان در روزهای زندگی،  گزارشی ثبت می شود تا هنگام داوری از آن استفاده کنند و تمام اعمال  انسانها در کتاب نوشته و ثبت می شوند.
خداوند در جواب اعتراض بدکاران می گوید: من نمی خواستم از روی اعمال شما پرده بردارم،  سپس گزارش اعمال آنها را از روی آنچه که ثبت شده است،  می خواند و سپس همگی به دوزخ مخلد می شوند «میدراش تهیلیم »
دیدگاه دیگری در دین یهود در مورد جهنم این است که جهنم هفت طبقه دارد و آتش هر طبقه از طبقه بالاتر خودش شدید تر است. برای هر طبقه اسم خاصی می گذارند و می گوید انسانها جز گروه خاصی بعد از تطهیر از جهنم بیرون می آیند و به بهشت رهسپار می شوند.
آنها در رابطه با جهنم این مطلب را متذکر می شوند که با یک سری کارها می شود عذاب جهنم را کاهش داد و حتی به طور کلی از آن رها شد مثل مختون بودن و یا خواندن بعضی دعاها: هرکه دعای «شمع اسرائیل» را صحیح تلفظ کند،  جهنم را برای او سرد می کنند. «براخوت،  15 » ، توبه
ب :مسیحیت
جهنم در اناجیل بدین گونه بیان می شود: محلی که آتش  و کرم دو عنصر اساسی عذاب می باشند ، مکانی است که ظلمت فراگیر و آتش ابدی آنجا احاطه دارد.جهنم مکانی  وحشتانک برای بدکاران است مکانیست که کرمها در آن هرگز نمی میرند و آتش هرگز خاموش نمی شود «مرقس».در انجیل متی در بحث آخرت شناسی آمده پسر انسان با شکوه و عظمت می آید تا ملت را قضاوت کند و گوسفند را از بز جدا کند و گناهکاران به آتش ابدی تسلیم کند.
در مسیحیت نیز معتقدند که به هر کس با توجه به عملی که انجام داده پاداش و جزا داده می شود . حیات نیکوکاران جاودان است و در مورد بدکاران نیز  مواردی در اناجیل آمده که جاودان بودن آنها را در جهنم اشاره می کند:
پس هرگاه دستت تو را بلغزاند، آن را بِبُر؛ زيرا تو را بهتر است كه شل داخل حيات شوي، از اينكه با دو دست وارد جهنم گردی، در آتش كه خاموشي نپذيرد، جايي كه كِرْم ايشان نميرد و آتش خاموشي نپذيرد. و هرگاه پايت تو را بلغزاند، قطعش كن؛ زيرا تو را مفيدتر است كه لنگ داخل حيات شوي از آنكه با دو پا به جهنم افكنده شوی، در آتشي كه خاموشي نپذيرد، آنجايي كه كِرْم ايشان نميرد و آتش خاموش نشود، و هرگاه چشم تو تو را لغزش دهد، قطعش كن؛ زيرا تو را بهتر است كه با يك چشم داخل ملكوت خدا شوی، از آنكه با دو چشم در آتش جهنم انداخته شوی، جايی كه كِرْم ايشان نميرد و آتش خاموشی نيابد. «مرقس 9:43-48»
پس اگر دستت يا پايت تو را بلغزاند، آن را قطع كرده، از خود دور انداز، زيرا تو را بهتر است كه لنگ يا شل داخل حيات شوی از آنكه با دو دست يا دو پا در نار جاوداني افكنده شوی.«متی41:25»
 پس اصحاب طرف چپ را گويد: ای ملعونان از من دور شويد، در آتش جاودانی كه برای ابليس و فرشتگان او مهيا شده است. ايشان در عذاب جاودانی خواهند رفت؛ اما عادلان در حيات جاودانی.«متی6:5»
در مورد مخلد گناهکاران در جهنم مسیحیان نیز نظریه هایی از افراد صاحب نام مسیحی مطرح می شد مثلا در قرن  چهارم می گفتند که تنها کافران و زنادقه برای همیشه در جهنم باقی می مانند و مسیحیان به خاطر ایمان و انجام مراسم غسل تعمید نجات می یابند «دیدیموس نابینا و قدیس امبروس» و یا از دید یوحنای دهان طلا مفهوم خشن تری را بیان می کند و اینکه جهنم مادی و ابدی است و تمام بت پرستان بدون استثنا در آن سقوط می کنند چون غسل تعمید انجام ندادند. در قرن  پنجم قدیس اگوستین مطرح می کند که بت پرستان و مرتکبین خطاهای اصلی و حتی بچه هایی که قبل از غسل تعمید می میرند و تمام مسیحیانی که در گناه غوطه ور شدند به عذاب ابدی جهنم مبتلا می شوند.
در مسیحیت اعتقاد به آثار اعمال مثبت در تخفیف عذاب گناهکاران و رهایی از جهنم موید نظرات یهودیان می باشد به عنوان مثال نماز یکی از راههای رهایی از دوزخ است.
به طور کلی می توان استنباط کرد که سرنوشت نهایی گناهکاران که در زندگی زمینی خود احکام کتب مقدس و فرمانها را رعایت نکرده اند به دوزخ فرستاده می شوند و زمانی که تطهیر شدند البته جز عده خاصی از آنها بقیه افراد نجات پیدا می کنند.

توضیحات:
1.    «تهيليم» كتاب مزامير حضرت داوود يكي از معتبرترين منابع ديني ، اخلاقي و فرهنگ يهوديت است. در حوزه هلاخا، واژه میدراش «تفسیر» به معنایى شبیه «تفسیر» در نظام هاى حقوقى جدید به کار مى رود.
2.    بزرگترین مفسران اولیه ی کتاب مقدس که در قرن چهارم می زیسته
3.    آمبروس قدیس؛ اسقف میلان در پایان قرن چهارم و یکی از رهبران بزرگ کلیسای غربی، تعلیم می داد که قانون کلیسا تنها می تواند به وسیله اسقفها اجرا شود و حتی امپراتور محکوم قدرت آنهاست
4.    در قرن چهارم می زیسته یوحنای زرین دهان در مسیحیت عمدتاً به عنوان یک موعظه گر، الهی دان و عالم در آئین نماز، بویژه در کلیسای ارتودکس شرقی شناخته میشود. او از موهبت فصاحت كلام به حدّاكثر برخوردار بود، به همین خاطر بعد از مرگش در قرن 6 میلادی با لقب "زرین‏دهان" مشهور شد.
5.    تمامی مسیحیان میبایست در زمان کودکی و در برخی کلیساها پس از رسیدن به سن تمییز غسل تعمید را انجام دهند.همچنین کسانی که از سایر ادیان به مسیحیت میگروند، باید غسل تعمید گیرند تا به صورت رسمی، وارد کیش مسیحیت شوند.
منابع
1-    کتاب تاریخ جهنم نوشته جورج مینوا ،مترجم حسی علی عربی ، انتشارات موسسه آموزشی و پرورشی امام خمینی
2-    لیستر مک گراث، درآمدی بر الهیات مسیحی، کتاب روشن
3-    کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید ترجمهفاضل خان همدانی
4-    دایره المعارف بریتانیکا
5-    دین شناسی تطبیقی، کدرنات تیواری، ترجمه مرضیه (لوئیز) شنکایی