فرهنگ امروز/ بابک احمدی:

آرشیو لباس تالار وحدت، آرشیو تصویری نمایش‌ها و اپراهای به صحنه رفته در این مجموعه و کتابخانه مجموعه تئاترشهر، اینها همه اماکنی هستند که امروز با وجود اهمیت زیادشان یا دیگر وجود خارجی ندارند یا شرایط ناایمن و غیر استانداردی را تجربه می‌کنند. ادنا زینلیان (طراح لباس) پیش‌تر در گفت‌وگویی درباره راه‌اندازی آرشیو لباس تئاتر قبل از انقلاب گفته بود: «این مکان ابتدا مختص تالار وحدت بود که فقط لباس‌های باله و اپرا در آن نگهداری می‌شد چون آن زمان در تالار وحدت تئاتر اجرا نمی‌شد و تمام نمایش‌ها در تئاترشهر و سالن‌های دیگر به صحنه می‌رفتند.» این هنرمند که سال ٥٦ مسوول آرشیو لباس تالار وحدت بوده انتقال این مجموعه به مرکز هنرهای نمایشی را مربوط به دوره‌ای می‌داند که فعالیت‌های تئاتری بعد از دو سال توقف دوباره آغاز شد. «آن موقع همزمان با تاسیس مرکز هنرهای نمایشی به مدیریت آقای عبد خدایی این پیشنهاد مطرح شد که لباس‌های آرشیو که قبلا به اجرای باله و اپرا اختصاص داشتند به دلیل توقف این نوع اجراها برای تئاتر استفاده شوند و این طور شد که آرشیو لباس تئاتر در مرکز هنرهای نمایشی ایجاد شد.» از این تاریخ به بعد دوران افول حفظ و نگهداری لباس‌های طراحی شده برای آثار نمایشی گوناگون از راه رسید، اتفاقی که بعدها برای کتابخانه مجموعه تئاترشهر نیز رخ داد و بعضا با مراجعه به این محل می‌توانستید به نسخه‌هایی نایاب از آثار مکتوب و دست‌نویس هنرمندان شاخص تئاتر نیز دست پیدا کنید؛ نسخه‌هایی که در شرایطی غیراستاندارد نگهداری می‌شدند. از مدت‌ها قبل نیز گزارش‌هایی مبنی بر شرایط نامساعد آرشیو تصویری موجود در طبقه زیرین بنیاد رودکی به گوش می‌رسید این روزها نیز انتشار گزارشی از تخریب و بازسازی زیرزمین بنیاد رودکی بار دیگر به نگرانی‌ها دامن زده است. مدیرکل هنرهای نمایشی در این باره می‌گوید: «تنها مساله این بود که کمی زمان جابه‌جایی آرشیو با تعمیرات تداخل پیدا کرد و هنوز جابه‌جایی واحد تلویزیونی انجام نشده و جای مناسبی برای آرشیو اختصاص پیدا نکرده است.» شفیعی در ادامه از دستور علی مرادخانی، معاون امور هنری برای انتقال هرچه سریع‌تر این آرشیو خبر داده است. مسعود فروتن از کارگردانان شناخته شده نمایش‌های تلویزیونی در همین رابطه به «اعتماد» می‌گوید: «تالار وحدت پیش از انقلاب محل اجرای موسیقی کلاسیک، اپرا و باله بود، به همین دلیل بعید است فیلم‌ نمایشی مربوط به آن دوران در آرشیو بنیاد موجود باشد. از طرفی به دلیل اینکه تئاترشهر زیرنظر رادیو- تلویزیون ملی ایران فعالیت می‌کرد، یک واحد سیار به محل اعزام می‌شد و از هر نمایش نسخه‌ای ضبط می‌کرد که به آرشیو تلویزیون می‌رفت.» فروتن در ادامه به دورانی که بخشی از آثار واحد تلویزیونی مرکز هنرهایی نمایشی به آرشیو بنیاد رودکی انتقال یافت اشاره می‌کند و می‌گوید: «بعد از انقلاب همزمان با مدیریت آقای منتظری تعدادی دوربین خریداری شد اما چندان موفق به ضبط و نگهداری آثار نشدند. حتی یادم می‌آید آقای بیضایی که می‌خواست در تئاترشهر نمایشی اجرا کند خودش فیلمبرداری کرد. به هرحال مراقبت از کارهای ارکسترال و اپرای ایران برای بچه‌های موسیقی یک سرمایه است که اگر مسوولان در حفظ و حراست از آنها کوشا باشند گنجینه خوبی در اختیار علاقه‌مندان جوان موسیقی قرار می‌گیرد.» به هرحال آنچه مشخص به نظر می‌رسد این است که تئاتر ایران در دهه‌های اخیر با مقوله آرشیو و حراست از داشته‌هایش در تمام زمینه‌ها با مشکل اساسی مواجه بوده؛ اینکه چه زمان نگرانی از حفظ میراث تئاتر به پایان می‌رسد، باید تا تحقق وعده راه‌اندازی موزه تئاتر منتظر بمانیم.

روزنامه اعتماد