به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شرق؛ یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت از مدت‌ها پیش از برگزاری با حواشی بسیاری همراه بود. حذف پرتره «مثل یک زن» از جشنواره که به زندگی خانوادگی و سیاسی فائزه هاشمی می‌پردازد، یکی از پررنگ‌ترین حواشی این جشنواره بود، گویا ماجرای حذف این فیلم به رویکرد رئیس سازمان سینمایی درباره نمایش‌ندادن فیلم‌هایی که به زندگی چهره‌های سیاسی زنده می‌پردازند، برمی‌گردد و همین موضوع اعتراض سازنده این اثر را به‌همراه داشته است.
با وجود اینکه مستند «مثل یک زن» به‌خاطر پرهیز از ورود به مسائل سیاسی و به دستور سازمان سینمایی از جشنواره سینما-حقیقت حذف شده است، مرکز گسترش سینمای مستند و جوان در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داد، نوشت: «مستند «مثل یک زن» بنا به دستورالعمل سازمان سینمایی که یکی، دو ماه قبل ابلاغ شده، امکان نمایش در جشنواره را ندارد. مدتی قبل از سوی سازمان سینمایی دستورالعملی ابلاغ شد مبنی‌بر اینکه اگر فیلمی مستند با موضوع پرتره فعالان جناحی و گروه‌های سیاسی کشور باشد، در جشنواره حضور نداشته باشد؛ آن هم به‌این‌دلیل که سازمان سینمایی نمی‌خواهد به مسائل سیاسی ورود کند. در این راستا قطعا منظور، هر چهره سیاسی نیست؛ بلکه چهره‌های شاخص سیاسی مدنظر بوده است و مصداق این دستورالعمل فیلم خانم ایلانلو بود که درباره یکی از شخصیت‌های سیاسی اصلاح‌طلب، یعنی فائزه هاشمی، ساخته شده است». فیلم «مثل یک زن» از سوی رئیس سازمان سینمایی اصلا دیده نشده و منع تولید و پخش هم نداشته است؛ بلکه فقط امکان شرکت در جشنواره سینما-حقیقت را ندارد.
اما نکته قابل تأمل در نخستین روز برگزاری جشنواره بین‌المللی
سینما-حقیقت، عدم نمایش فیلم مستندی دیگر است که به زندگی همسر امام‌خمینی(ره) پرداخته. گویا بنا به درخواست مؤسسه «عروج‌فیلم»، تهیه‌کننده فیلم مستند «بانو قدس ایران»، این اثر از بخش مسابقه ملی و جایزه شهید آوینی یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت خارج شد.
نمایش این فیلم به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی که قرار بود روز گذشته، یکشنبه ١٩ آذر، از ساعت ١٩:١٥ در سالن شماره ١ پردیس چارسو روی پرده برود، منتفی شد و به‌جای آن مستند «دست‌های خالی»، ساخته جمشید بیات‌ترک به نمایش درآمد. همچنین روابط‌عمومی جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت اعلام کرد این فیلم از بخش داوری جشنواره هم کنار گذاشته خواهد شد. در پی انتشار این خبر، مصطفی رزاق‌کریمی، کارگردان این فیلم مستند، به «شرق» گفت: «تهیه‌کننده این مستند عروج‌فیلم است و در همه این سال‌ها یاد گرفتم که تهیه‌کننده در مورد اثرش حق دارد هرطور صلاح می‌داند رفتار کند، به‌هرحال فیلم را ساختم و تحویل دادم و تمامی مراحل بعد از آن برعهده تهیه‌کننده است و گویا تهیه‌کننده نیز این‌طور تصمیم گرفته که فیلم در جشنواره نمایش داده نشود». او در پاسخ به این پرسش که آیا حذف این مستند نیز ارتباطی با تصمیم سازمان سینمایی دارد که نمایش فیلم‌هایی با محوریت به‌تصویرکشیدن زندگی اشخاص سیاسی زنده ممنوع است؟ گفت: «درباره این موضوع خاص اطلاعات دقیقی ندارم و فقط خبرهایی در رابطه با حذف فیلم زندگی فائزه هاشمی شنیدم، اما از جزئیات خبر ندارم، اما حقیقت ماجرا این است که من فیلم «بانو قدس ایران» را سال‌ها پیش ساختم و بعد از آن درگیر ساخت آثار دیگری شدم و این روزها نیز تحقیقاتی درباره ساخت فیلم دیگری انجام می‌دهم. از زمان ساخت این فیلم سال‌ها گذشته است و حقیقتا از ماجرای اینکه چرا تهیه‌کننده فیلم خواست این فیلم از جشنواره سینما-حقیقت حذف شود، اطلاع دقیقی ندارم».
رزاق‌کریمی در پاسخ به این پرسش که در این فیلم به چه بخشی از زندگی همسر امام‌خمینی(ره) پرداخته است؟ گفت: «فیلم ساده‌ای بود که مدت‌ها زمان صرف تحقیقات و ساختش شد و به این دلیل که زمان زیادی از ساختش گذشته است نمی‌توانم خیلی با جزئیات درباره روند ساختش صحبت کنم و همان‌طور که گفتم، این روزها سرگرم ساخت فیلم جدیدی هستم».
مصطفی رزاق‌کریمی، کارگردان «بانوی قدس ایران»:
ترجیح دادم حریم خانواده و همسر امام(ره) حفظ شود
گروه هنر: «بانو قدس ایران» مستندی درباره زندگی همسر امام خمینی(ره) است که مؤسسه فرهنگی و هنری عروج‌فیلم و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی آن را تهیه و تولید کرده. این مستند قرار بود برای نخستین‌بار در یازدهمین دوره جشنواره «سینما- حقیقت» نمایش داده شود که بنا به درخواست مؤسسه فرهنگی و هنری عروج‌فیلم از جشنواره کنار گذاشته شد. رزاق‌کریمی در گفت‌وگویی از این مستند و چگونگی ساخت آن گفت.
«بانوی قدس ایران» با محوریت روایت، چه بخشی از زندگی همسر امام خمینی(ره) را به تصویر کشیده است؟
بانو خدیجه ثقفی بالای ٦٠ سال با امام زندگی کرد و این فیلم درباره زندگی ایشان از زمان تولد تا مرگ است. ایشان در ١٦سالگی با امام خمینی(ره) ازدواج کردند و نقطه‌عطف فیلم، دوران زندگی مشترک ایشان با امام تا هنگام فوتشان است. ضمن اینکه منسوبان درجه‌یک این خانواده هم در فیلم حضور دارند و درباره بانو ثقفی صحبت می‌کنند.
درباره داستان فیلم بیشتر بگویید.
داستان این فیلم از زمان کودکی همسر امام خمینی(ره) آغاز می‌شود و تا زمان انقلاب و بعد از آن ادامه پیدا می‌کند. تاکنون فیلم‌های زیادی درباره امام دیده‌ایم، اما این فیلم می‌خواهد از دریچه‌ای دیگر به روابط خانوادگی امام با همسر و فرزندانش بپردازد. در این فیلم می‌بینیم که فضای مثبتی که یک زن مسلمان ایرانی در خانواده ایجاد می‌کند، چگونه در شرایط سخت می‌تواند حامی مرد خانواده باشد. بانو خدیجه ثقفی شخصیتی قوی و تحسین‌برانگیز داشته که الگویی مناسب برای همه ایرانی‌هاست.
این مستند از این جهت اهمیت دارد که به یک شخصیت تاریخی می‌پردازد؛ کسی که بیش از ۶۰ سال با امام خمینی(ره) زندگی کرده و باید تمام جزئیات زندگی ایشان و امام(ره) را در نظر گرفت. اینکه این بانو چه روزهایی را با امام خمینی(ره) گذراندند و زندگیشان در تهران، نجف، قم، نوفل‌لوشاتو و... چگونه بود، از جمله مسائلی است که در این مستند به آنها پرداخته شده.
ساخت فیلم چقدر زمان برد؟
دو سال.
چقدر پژوهش کردید؟
مرحله پژوهش آن به مدت یک‌سال‌وسه‌ماه و در دوره‌های مختلف انجام شد. یک گروه تحقیقاتی شامل چهار نفر به‌عنوان اعضای اصلی تیم پژوهش در یک سال مشغول کار بودند و ما در طول تحقیقات از افراد بسیاری هم مشاوره گرفتیم.
از سناریوی فیلم بگویید... .
سناریوی این فیلم مستند هم در ارتباط مستقیم با مؤسسه نشر آثار امام و همچنین خانواده امام خمینی(ره) تنظیم شد. بیش از چهار هزار صفحه از یادداشت‌های موجود درباره این بانو در طول چند ماه مورد مطالعه قرار گرفت تا به یک جمع‌بندی برای نوشتن سناریوی این فیلم برسیم.
گویا ساخت این مستند تنها با استفاده از عکس‌ها و فیلم‌های محدودی که از بانو ثقفی به‌جا مانده ساخته شده است.
با اینکه تولید چنین مستندی با فیلم‌های محدود به‌جامانده بسیار سخت بود، اما ترجیح دادم با استفاده‌نکردن از بازسازی در فیلم، حریم خانواده و همسر امام حفظ شود. درهرحال زندگی بانو ثقفی بخش شخصی زندگی امام خمینی(ره) است و ما به این موضوع احترام گذاشتیم. بنابراین این اثر، یک مستند صرف است و برای دخیل‌نشدن نظرات شخصی خودمان، از ساختار مستند داستانی یا بازسازی استفاده نکردیم.