به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ آئین اختتامیه چهاردهمین جشنواره نقد کتاب عصر امروز دوشنبه ۲۷ آذرماه با حضور معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرعامل خانه کتاب و جمعی از مولفان، ناشران و پژوهشگران در سالن اجتماعات پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری در تهران برگزار شد.
مجید غلامی جلیسه مدیرعامل خانه کتاب (موسسه مجری این جشنواره) در سخنانی در این مراسم با عنوان «نقد می‌خواهیم» گفت: نقد را باید سرمایه دانست، سرمایه‌ای که پشتوانه‌ای جدی برای رشد کمی و کیفی نشر به حساب می‌آید و خلأ و کمبودش خسرانی جبران ناپذیر است. هرزمان نقد از جامعه - به طور کل و در این مجال که حوزه نشر است به طور خاص - جامه بربسته و یا کمرنگ شده است، شاهد آن بوده‌ایم که آثار منتشره از کیفیت افتاده و به کمیت افزون شده‌اند. نتیجه این تزاید حجم فراوان آثاری است که از سویی خواننده را به بیراهه کشانده و از غایت مطالعه دور کرده و از سمتی دیگر سرمایه زمانی و مالی وی را زایل کرده است.
هشدار مدیرعامل خانه کتاب نسبت به «نشر کم عمق و پوپولیستی»
وی افزود: اهمیت نقد برای هر سه ضلع نشر امری بایسته است. پدیدآورندگان، ناشران و خوانندگان نمی‌توانند خود را در هیچ شرایطی مستغنی از نقد بدانند، که در باب اهمیت نقد برای هر پدیدآورنده مختصر همین کلام استاد سخن سعدی علیه الرحمه کافی است که : «متکلم را تا کس عیب نگیرد، سخنش صلاح نپذیرد.» و جامعه بی‌منتقد بمثابه برهوتی است پراز نمک، که در آن جریان زندگی محال است. و زیبا بیان داشته است صائب تبریزی: می‌شود قدر سخن سنجان پس از رفتن پدید/ جای بلبل در چمن، فصل خزان پیدا شود.
جلیسه اضافه کرد: ناشران نیز اگر خود را در ترازوی نقد ننهند، اعتماد اهل کتاب را از دست داده و سرمایه خود نابود کرده‌اند. در گذشته برای ناشران هم سرمایه خودشان مهم بود و بسیار بیشتر، سرمایه خوانندگان - که خوانندگان سرمایه واقعی ناشرانند- و شاید از همین حیث بود که هرکسی جرأت نگارش متن بخود نمی‌داد و هر ناشر جسارت انتشار هر متنی را نداشت.
مدیرعامل خانه کتاب در ادامه با قرائت یادداشتی که انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب در انتهای فهرست مردادماه ۱۳۴۱ شمسی خود منتشر کرده، آن را گواهی صادق بر این گفتار خود دانست. متن این یادداشت به قرار زیر است:
«بنگاه ترجمه و نشر کتاب میکوشد تا آثاری را که منتشر میسازد هم از حیث دقت و امانت و هم از لحاظ فضاحت و زیبایی کلام ممتاز باشد. اما مدعی این نیست که در این کوشش همیشه چنانکه باید توفیق می‌یابد، بلکه میداند که باید پیوسته در برطرف ساختن نقائص کار خود بکوشد و روز بروز بکمالی که در آرزوی این موسسه است نزدیکتر شود. در این کوشش بیاری و راهنمایی دانشمندان و خوانندگان صاحبنظری که پشتیبان این مقصودند نیازمند است و تذکر و انتقاد آنانرا با شوق و منت می‌پذیرد. اگر خطا را برما ببخشند یا بپوشند و تنها در نهان بگویند در اصلاح انتشارات خود از رأی آنان طرفی نخواهد بست. از اینرو از آنان تمنی دارد که هرگاه در انتشارات این بنگاه بلغزشی یا خطایی برمیخورند آنرا شفاها یا کتبا بما یادآورد شوند و ما را سپاسگزار راهنمایی خود نمایند. بنگاه برای آنکه بهیچ رو از ایگونه انتقادات محروم نماند. بهر خواننده ای که تا چهارماه پس از تاریخ انتشار اثری بیش از دیگران تذکرات و انتقادات درست درباره آن ارائه دهد. بیست و پنج جلد از همان اثر، یا معادل قیمت آنرا نقدا پرداخت می‌نماید. هرگونه انتقادی را میتوان کتبا به نشانی بنگاه خیابان بهار چهار راه تخت جمشید فرستاد، اگر منتقد نخواهد نامش افشا شود بمیل وی رفتار خواهد شد و اگر بخواهد تذکرات اصلاحی بنام وی ضبط شود باز نظر وی رعایت خواهد گردید.»
جلیسه در پایان گفت: وضعیت کنونی نقد مدت‌هاست که ناامیدکننده است و روز به‌روز از تعداد مجلات و مقالات و منتقدین کم می‌شود و از آنطرف حجم کتاب‌های منتشره رو به افزایش و کیفت آنها نیز همواره رو به کاهش است. نمی‌خواهم سخن به ناامیدی تمام کنم که البته حقیر بسیار ناامیدم از این همه بی‌مهری به نشر و کتاب اما اگر نباشد همت ناشرانِ بنام و نویسندگان و مترجمان دلسوز و ننویسند و منتشر نکنند واگویه‌های خود از رنج‌هایی که بر نشر می‌رود، به‌زودی شاهد نشری کم عمق و پوپولیستی خواهیم بود که نتیجه آن قطعا برای فرهنگ و تمدن این مملکت شایسته نیست.
دبیر جشنواره: سال گذشته در ۵ حوزه نقد برتر نداشتیم امسال در ۸ حوزه!
در این مراسم همچنین حسن اسلامی اردکانی دبیرعلمی چهاردهمین جشنواره نقد کتاب منتقد را کسی توصیف کرد که از کنار هیچ پدیده ای که مربوط به حوزه کاری او است، بی تفاوت عبور نمی کندو به همین جهت هم در طول تاریخ به این قشر، بی مهری شده است.
وی گفت: بخشی از کار منتقد رنجاننده است. در عین حال کسی که هرگز نقدی نکند و بی تفاوت از کنار آثار دیگران بگذرد، انسان بی موضعی است و هیچ انسان سلیم الفکری، نمی تواند بی موضع باشد.
اردکانی با بیان اینکه بخشی از سرشت دانشوری هر کسی که دست به قلم می برد می‌بایست به نقد اختصاص پیدا کند، تاکید کرد: اگر کسی این کار را نکند هم به خودش جفا کرده و هم به جامعه علمی.
وی تاکید کرد: کسانی که مطلقا نقد نمی نویسند و می گویند ما کاری به نقد نداریم، گویی در جامعه حضور ندارند. از سوی دیگری کسانی که زیاد نقد می نویسند، در مظان این اتهام هستند که خودشان توانایی تولید هیچ اثری را ندارند.
دبیرعلمی چهاردهمین جشنواره نقد کتاب همچنین گفت: در این دوره از جشنواره نقد کتاب حدود هزار مقاله را در حوزه های ۱۸ گانه بررسی کردیم که از این تعداد ۲۰۰ مقابله به مرحله داوری رسید که از میان آنها ۲۱ مقاله انتخاب شدند که برخی از آنها تقدیری و برخی برتر هستند.
وی با بیان اینکه سال گذشته و در سیزدهمین دوره این جشنواره در ۵ حوزه هیچ مقاله برتری انتخاب نشده بود، افزود: متاسفانه امسال تعداد این حوزه ها به ۸ مورد افزایش پیدا کرده و ما در حوزه هایی مانند علوم اجتماعی، علوم سیاسی، متون قدیمی، ادبیات عرب، زبان، عرفان و ... هیچ نقد برگزیده ای نداشته ایم که این مسئله بسیار نگران کننده است
در ادامه این مراسم رضا ساکی طنز نویس و حسن هاشمی میناباد به بیان نکاتی در باب اهمیت وجود منتقدین کتاب پرداختند.
جوادی: اگر نهادی پویا برای نقد می‌داشتیم، نیاز به ممیزی کتاب‌ها کمتر بود
محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این مراسم با اشاره به اینکه وجود بخش ممیزی کتاب در این معاونت، لازمه ریل گذاری صحیح برای این مسئله را وجود نقد خوب توصیف کرد و گفت: متاسفانه در بخش خارج از وزارت ارشاد و دولت، نقد خوب پا نگرفته است و شاید اگر ما در این حوزه‌ها، نقد را جدی می‌گرفتیم، می‌توانستیم یک نهاد پویا و مهم داشته باشیم که موجب می شد ممیزی کتاب خیلی کمتر شود.
وی افزود: منتقدان می توانند نقش نظارتی موثری ایفا کنند و ما امیدواریم که به سمت ایجاد این نهاد پیش برویم. نقد خوب می تواند جلوی کتابسازی را بگیرد. وزارت ارشاد در حال حرکت به این سمت است که نهاد حقوقی خوبی را برای دفاع از حقوق مالکیت فکری مولفین و ناشرین ایجاد کند.
جوادی در ادامه با بیان اینکه نقد، زنجیره تفکر را فراهم می کند، گفت: در بخشی مانند علوم انسانی که ما ادعای زیادی در مورد آن داریم، متاسفانه نوشته ها یا مقالات چاپ شده کمی در مجلات بین المللی داریم. ما هنوز به خوبی مدل کتاب نویسی را یاد نگرفته ایم.
وی تاکید کرد: نقد نوعی بخشندگی و فداکاری است و هر نویسنده ای باید از آن بهره بگیرد و خودش هم به آن بپردازد. از سوی دیگرنقد نوعی مقدمه برای گفتگو است و اگر وجود نداشته باشد، گفتگو هم در ما شکل نمی گیرد.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه من نسبت به وضعیت صنعت نشر ناامید نیستیم گفت: اگر چه مشکلات زیادی در این حوزه وجوددارد و شاید بتوانیم بگویم کم و بیش احساس می کنم حل بخشی از آنها از عهده ما بر نمی آید، اما نسبت به تلاش برای حل این مشکلات امیدوارم و فکر می کنم می توانیم با تدبیر و خرد جمعی وضعیت را بهبود ببخشیم.
در پایان این مراسم از منتخبین چهاردهمین دوره جشنواره نقد کتاب با اهدای لوح تقدیر، تندیس و جوایزی نقدی، تجلیل به عمل آمد.